بررسی شاخصهای عرفانی آیات و گزارههای قرآنی در پژوهشنامه معارف قرآنی
پنجاه و سومین شماره از پژوهشنامه معارف قرآنی به صاحب امتیازی دانشگاه علامه طباطبایی منتشر شد.
به گزارش ایکنا، پنجاه و سومین شماره از پژوهشنامه معارف قرآنی به صاحب امتیازی دانشگاه علامه طباطبایی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «شاخصهای عرفانی آیات و گزارههای قرآنی»، «جستاری در لایههای معرفتی قرآن، سطوح فهم مخاطبان و میزان بهرهمندی آنان از هدایتهای قرآنی بر اساس آیات و روایات»، «تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم»، «تحلیل شناختی سنّت ابتلاء از منظر قرآن»، «آسیب‌شناسی روانشناختی شایعه و راهکارهای مواجهه با آن در قرآن کریم»، «تبیین و نقد ابتنای خوانش‌های زنانه از قرآن بر «عدل به مثابه یک مبنای کلامی برای تفسیر»»، «تحلیل تطبیقی آرای تفسیری فریقین درباره محرمیت رضاعی بر اساس آیه 23 سوره نساء»، «تحلیلی بر آیات ناظر بر طرح شبهه و پاسخ‌گویی به شبهات در قرآن با تأکید بر دیدگاه مغنیه در الکاشف».
در چکیده مقاله «شاخصهای عرفانی آیات و گزارههای قرآنی» آمده است: «گزاره یا همان قضیه منطقی کوچکترین واحد معرفت تصدیقی است که به باور صادق موجّه تعریف شده است. برخی از آیات قرآنی گزاره واحد هستند و برخی مشتمل بر چند گزاره‌‍‌اند. گزارههای قرآنی گاهی فقهی هستند، مانند: «أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ» گاهی اخلاقی‌اند، مانند: «إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ» گاهی کلامی هستند، مانند: «هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» گاهی فلسفی‌اند، مانند: «أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَیْرِ شَیْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ» به همین بیان گاهی گزارههای قرآنی عرفانی هستند، مانند: «هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ». اینکه معیارها و شاخصهای عرفانی بودن گزارههای قرآنی چیست پرسش اصلی این جُستار است. طبق یافته‌‍‌های این پژوهش؛ مربوط به وحدت وجود بودن به معنای درست و قابل دفاع آن، مربوط به توحید افعالی بودن، دلالت بر قوس نزول و قوس صعود داشتن، دلالت بر عوالم چندگانه عرفانی داشتن، دلالت بر تجلّی نمودن، دلالت بر سریان شعور و علم در کل هستی داشتن و ... از جمله شاخصهای گزاره عرفانی بودن گزارههای قرآنی است. لازم به ذکر است که در این مقاله عرفان نظری مبنای بحث قرار گرفته و عرفان عملی خود نوشتار مستقلی می‌طلبد. هدف مقاله زمینه‌سازی برای شناسایی همه گزارههای عرفان نظری در قرآن کریم و سپس در احادیث است تا مقدمات تدوین عرفان نظری ناب اسلامی متَخَذ از آیات و روایات تمهید گردد.»
در طلیعه مقاله «جستاری در لایههای معرفتی قرآن، سطوح فهم مخاطبان و میزان بهرهمندی آنان از هدایتهای قرآنی بر اساس آیات و روایات» آمده است: «جستار پیش رو با اتخاذ روش تحقیق تلفیقی نقلی- استدلالی و نیز داده‌پردازی توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای نرم افزاری مطالب به نگارش در آمده؛ نگارنده ضمن اشاره به لایههای هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی قرآن؛ به تفصیل لایههای معرفتی قرآن را تبیین و افزون بر فرق‌گذاری میان فهم قرآن و بهرهمندی از هدایتهای قرآن؛ به گروه‌های خاص مخاطب لایههای معرفتی قرآن و نیز مراتب شناخت و میزان بهرهمندی ایشان از حقایق قرآنی و هدایتهای آن پرداخته و روش‌های نیل به آن معارف را بیان نموده است. این مهم از طریق دستهبندی آیات و بررسی معانی ظاهری، تفسیری و تأویلی آنها انجام گرفته است. در ادامه در وهله اول بر اساس روایات، لایههای معرفتی قرآنی در چهار سطح اصلی (ظاهر، باطن، حد و مطلع) دستهبندی نموده و در مرحله بعد با فرق‌گذاری میان عمومیت مخاطبان قرآن (اعم از هدایت‌شدگان، گمراهان، مغضوبان و مستضعفان) و هدایت‌شدگان قرآنی (مسلمانان، مؤمنان، متقیان و مطهران)؛ ویژگی‌‍‌های هر یک از آنان بر اساس آیات و روایات به لحاظ عمق اعتقادات، پایبندی به احکام فقهی و اخلاقی اسلام و قرب به حق تبیین نموده و سطح بهرهمندی مخصوص هر گروه از هدایتهای قرآنی را تبیین نموده است.»
در چکیده مقاله «تأملی در مفهوم اهل در قرآن با تأکید بر آیه 6 سوره مبارکه تحریم» می‌خوانیم: «اساسی‌ترین واژه در قرآن کریم دال بر مفهوم خانواده واژه «اهل» است. مقاله حاضر در صدد است با روش تحلیل و توصیف، و با بررسی کاربردهای لغوی و قرآنی واژه «اهل» معنای اساسی آن و گستره مفهومی آن را کشف کرده و بر اساس آن «اهل» در آیه 6 سوره تحریم را بازتفسیر کند. نتایج حاصل از تحقیق آن است که از میان 5 معنای بیان شده برای «اهل» در لغت، معنای اساسی آن انس و الفت است و 4 معنای دیگر به معنای انس برمی گردد، و در قرآن در معانی: خانواده هسته‌ای، گسترده، ساکنان یک مکان، کسانی که با فرد زندگی می‌کنند، پیروان کتب آسمانی آمده است. بنابراین به نظر می‌رسد این واژه در آیه 6 سوره تحریم، قابل تفسیر به مراتب مختلف خانواده بوده و دست کم قابل تعمیم به رحم و خویشان است، در نتیجه خداوند در این آیه همه خویشان را به دلسوزی و تلاش برای هدایت و سعادت همه مراتب خانواده از هسته‌ای تا گسترده به ترتیب اولویت، و حفظ و نگهداشت آنها از آتش جهنم با شیوه‌های مختلف تربیتی از جمله امربه معروف و نهی از منکر سفارش کرده است.»
انتهای پیام
