جامعه مطلوب اسلامی مدام در حال تحول است
«صیرورت»، یعنی حالی به حالی شدن، چیزی در باطن ذات خود تغییر ایجاد کند و روز به روز بهتر بشود و در آن تحول رخ دهد؛ جامعه مطلوب اسلامی آن است که این صیرورت در آن وجود داشته و دائم در حال تحول و تغییر باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سحرخوان، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: قرآن حیات طیبه را به ما وعده داده است: در شماره‌های پیشین گفتیم که «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً» حیات طیبه یعنی زندگی که در آن، هم روح انسان، هم جسم انسان، هم دنیای انسان، هم آخرت انسان تأمین است؛ زندگی فردی در آن تأمین است، آرامش روحی در آن هست، سکینه و اطمینان در آن هست، آسایش جسمانی در آن وجود دارد؛ فواید اجتماعی، سعادت اجتماعی، عزت اجتماعی، استقلال و آزادی عمومی هم در آن تأمین است.
قرآن اینها را به ما وعده داده است. وقتی قرآن می‌گوید: «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً»، یعنی همه اینها؛ یعنی آن زندگی که در آن عزت هست، امنیت هست، رفاه هست، استقلال هست، علم هست، پیشرفت هست، اخلاق هست، حلم هست، گذشت هست. ما با اینها فاصله داریم؛ باید به اینها برسیم.
بیشتر بخوانید:
- ایمان بالله و کفر به طاغوت در حیات طیبه توأمان هستند
- تحقق حیات طیبه نیازمند بازنگری اصول در جامعه است
- عوامل تحقق حیات طیبه براساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت(ع)
- اسلام، حصار محکم فراهم‌سازی حیات طیبه است
- آسیب‌هایی که تحقق حیات طیبه را تهدید می‌کند
رفاه، عدالت، نشاط، نشاط کار، شوق کار، علم، فناوری، اینها همه جزئی از حیات طیبه است؛ در کنار اینها معنویت، رحم، خلقیات اسلامی، سبک زندگی اسلامی، اینها جزو حیات طیبه است. نظم جزئی حیات طیبه است؛ این حرکت به‌سمت حیات طیبه تمام‌نشدنی است. «أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُورُ»؛ این همان صیرورت(بازگشت) به سمت خداست.
صیرورت یعنی حالی‌به‌حالی شدن، چیزی در باطن ذات خود تغییر ایجاد کند و روزبه‌روز بهتر بشود و در آن تحول رخ دهد؛ این را می‌گویند صیرورت؛ بشر به سمت خدا صیرورت دارد و جامعه مطلوب اسلامی آن است که این صیرورت در آن وجود داشته باشد؛ این تحول و تغییر تمام‌نشدنی است؛ همین‌طور به‌طور دائم ادامه دارد و انقلاب باید همین گونه باشد.
زمینه‌های حیات طیبه
یاد خدا
حیات طیبه انسان در سایه حاکمیت دین خدا، وقتی حاصل خواهد شد که انسان‌ها دل خود را با یاد خدا زنده نگه دارند و به کمک آن بتوانند با همه جاذبه‌های شر و فساد مبارزه کنند و همه بت‌ها را بشکنند و دست تطاول همه شیطان‌های درونی و برونی را از وجود خود قطع کنند. این ذکر و حضور دایمی فقط به برکت نماز حاصل می‌شود.
نیت خالصانه
در نظام و حیات طیبه اسلامی، هر حرکتی که مؤمن انجام می‌دهد، باید با همین فکر باشد که این حرکت و این گفتار، پیش خدا محفوظ است و به سراغ ما خواهد آمد. هیچ‌کدام از این گفته‌ها، کرده‌ها، حرف‌ها، سکوت‌ها، حرکت‌ها، سکون‌ها، رفتن، نرفتن‌ها، فداکاری کردن، فداکاری نکردن‌ها، هوای نفس را زیر پا گذاشتن و زیر پا نگذاشتن‌ها، فانی و زایل نشده، بلکه همه موجود است.
اقامه نماز و حج
سلامت معنوی هر فرد وابسته به نماز است و صراط مستقیم و حیات طیبه هر جامعه نیز تنها با اقامه نماز در آن تحقق می‌یابد.
حج، در آیینی پُر راز و رمز، و در آمیزه شگفت‌آوری از شکوه و خاکساری، و اقتدار و فروتنی، و حرکت و تلاش درونی و برونی، نمادی از مبارزه و جهاد نفسانی و جهانی انسان مسلمان، در راه تحقق حیات طیبه انسانی را در برابر چشم آدمی می‌گذارد و حج‌گزار را به تمرین عملی وظایف بزرگ خود وادار می‌کند.
وظایف مردم در حرکت به سمت حیات طیبه
یک مسئله اساسی اسلامی که در آیات کریمه قرآن از آن یاد شده است و ما باید به آن توجه دائمی داشته باشیم، و آن عبارت از حرکت به سمت حیات طیبه الهی و اسلامی است؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ؛ ای اهل ایمان، هنگامی که خدا و پیامبرش شما را به حقایقی که به شما (حیات معنوی و زندگی واقعی) می‌بخشد، دعوت می‌کنند اجابت کنید.»
حیات پاکیزه، فقط خوردن و لذت بردن و شهوت‌رانی نیست؛ نفس هر انسانی، او را به زندگی حیوانی دعوت می‌کند. همه حیوانات دنبال غذا و اطفای شهوت حرکت می‌کنند و برای شکم و ساعتی بیشتر زنده ماندن، مبارزه می‌کنند. حیات طیبه، عبارت از این است که این زندگی در راه خدا و برای رسیدن به هدف‌های عالی باشد. هدف عالی انسان فقط این نیست که شکمی را به هر شکلی پُر کند؛ این کمترین چیزی است که یک حیوان می‌تواند به‌عنوان هدف خود انتخاب کند. برای انسان، هدف اعلی عبارت از وصول به حق، رسیدن به قرب باری‌تعالی و تخلق به اخلاق الهی است. انسان برای رسیدن به آن‌چنان هدفی، ابزارهای مادی و معنوی را لازم دارد.
«زندگی راحت برای بشر لازم و ضروری است و اسلام با قوانین و مقررات خود، انسان‌ها را به سمت رفاه و آسایش زندگی می‌برد؛ اما این آسایش زندگی، به خودی خود هدف نیست. ای بسا انسان‌هایی که زندگی راحت دارند، دغدغه معاش و شکم و آسایش ندارند، اما از انسانیت هم بویی نبرده‌اند. تمدن‌های مادی، بشر را به آن زندگی دعوت می‌کنند؛ البته دروغ هم می‌گویند.»(بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی)
پیروی از راه امام؛ رسیدن به حیات طیبه
«ما امام را فقط برای افتخار کردن به نام او و کار او نمی‌خواهیم؛ امام را فقط مایه زینت جمهوری اسلامی نمی‌دانیم. بالاتر و مهم‌تر از اینها این است که امام ما را به راهی هدایت کرد، هدف‌هایی را برای ما تعریف کرد، شاخص‌هایی را در میانه راه به ما معرفی کرد تا راه را گم نکنیم. فقط در صورت پیمودن این راه است که ما می‌توانیم به حیات طیبه برسیم و طعم آن را بچشیم؛ یعنی می‌توانیم کابوس فقر و عقب‌افتادگی را از جامعه و ملت خودمان دور کنیم؛ می‌توانیم آرزوی دیرین بشر یعنی عدالت را تحقق ببخشیم؛ می‌توانیم به تحقیر شدن ملت‌های مسلمان خاتمه دهیم؛ می‌توانیم طمع قدرتهای استکباری را قدرتمندانه، نه با تملق و اظهار ذلت، از خودمان قطع کنیم؛ می‌توانیم اخلاق و تقوا و ایمان را هم در رفتار فردی خود و هم در برنامه‌های کلان کشور حاکم کنیم؛ می‌توانیم آزادی را که نعمت بزرگ خداست، با همه برکاتی که در آن هست، به‌دست بیاوریم.» (بیانات رهبر معظم انقلاب در مراسم شانزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) 1384/03/14)
خودسازی و تربیت الهی برای رسیدن به حیات طیبه
در اسلام همه چیز مقدمه خودسازی انسان است. همه فرایض، احکام، تکالیف، واجبات، اجتناب از گناهان و نوافل و مستحبات و احکام اجتماعی و فردی، همه و همه مقدمه حیات طیبه است؛ مقدمه زنده شدن انسان با روح انسانی است؛ مقدمه عروج انسان از عالم بهیمیت و حیوانیت و توحش است.
اگر بشر تحت تربیت الهی که با اراده خود او قابل تحقق است، قرار گیرد، این حیات طیبه در نفس او به‌وجود خواهد آمد و محیط را هم طیب و طاهر خواهد کرد و اگر این تربیت الهی نباشد و عزم و اراده‌ای را که انسان برای پیمودن راه خدا با آن، احتیاج دارد از دست بدهد و خود را در دست هواها و هوس‌های بشری رها کند، در حد حیوانیت باقی خواهد ماند و حیوانی خطرناک‌تر از حیوان‌های دیگر خواهد شد. همان‌طور که در طول تاریخ انسانیت ملاحظه کرده‌اید، چه انسان صورت‌هایی با سیرت حیوانات پیدا شدند که افراد بشری را از سلوک در راه خدا باز داشتند.
فرعون‌ها، قارون‌ها، نمرودها و شیطان‌های مجسم هم استعداد تکامل و ترقی داشتند. آنها هم اگر به خود می‌آمدند، فکر می‌کردند و به یاد جوهر انسانی خود می‌افتادند، می‌توانستند پیش بروند. خدای متعال به موسی(ع) در مواجهه با فرعون می‌فرماید: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی» فرعون هم این امکان را داشت که تذکر پیدا کند، به خود آید، یاد خدا را و یاد گوهر انسانی خود را در درون خود زنده کند؛ اما طغیان نگذاشت. طغیان هوای نفس، طغیان دنیاطلبی، طغیان خودخواهی‌ها، کبرها، طغیان روح در انسان، مانع است.
تقویت قدرت ملی و امر به معروف؛ کلید تضمین حیات طیبه
قدرت ملی برای جوامع بشری، کلید همه کامیابی‌ها و وسیله لازم برای رسیدن افراد جامعه به حیات طیبه است؛ مقصود از قدرت ملی آن است که جامعه و کشور، از اخلاق، علم، ثروت، نظام سیاسی کارآمد و عزم و اراده عمومی برخوردار باشند.
قرآن کریم می‌فرماید: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ» همه مردم باید وظیفه امر کردن به کار خوب و نهی کردن از کار بد را برای خود قایل باشند. این، تضمین‌کننده حیات طیبه در نظام اسلامی خواهد بود و اگر عمل کنیم آثارش را می‌بینیم.
«امر به معروف، یک مرحله گفتن و یک مرحله عمل دارد. مرحله عمل، یعنی اقدام با دست و با زور. این مرحله، امروز به عهده حکومت است و باید با اجازه حکومت انجام بگیرد و لا غیر. اما گفتن با زبان، بر همه واجب است و همه باید آن را بدون ملاحظه انجام بدهند. (بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم قم 1368/10/19)
انتهای پیام
