تربیت اسلامی چه شاخصه‌هایی دارد

فرشته رضیان، مدرس دانشگاه فرهنگیان همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه جامعه اسلامی ما دچار چالش‌های تربیتی در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شده است، اظهار کرد: امروزه استرس، سردرگمی و پوچ‌گرایی خطری بزرگ برای جامعه انسانی به‌شمار می‌رود.

وی ادامه داد: خداوند در آیه 13 سوره شوری می‌فرماید «وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَىٰ ۖ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ؛ به ابراهیم، موسی و عیسی وصیت کردیم که دین را به پا دارید و از آن متفرق نشوید»؛ بنابر این آیه تنها دین است که ضامن اجتماع صالح است. همچنین در آیه ۱۰۳ سوره آل‌عمران می‌فرماید به ریسمان الهی چنگ بزنید و از آن متفرق نشوید. بر همین اساس اولین و مهم‌ترین اصل تربیت اسلامی یگانه‌پرستی و اصلاح رابطه خود و خداست که با تبعیت از قوانین معبود این مهم اتفاق می‌افتد.

رضیان در زمینه شاخصه‌های تربیت اسلامی گفت: شهید مطهری در این راستا تأکید دارد که تربیت انسان باید براساس فطریات او صورت بگیرد و افراد جامعه برای رسیدن به یک تربیت اجتماعی صحیح و پایدار باید ملزم به بایدها و نبایدها باشند، برای عمل به این بایدها و نبایدها ابتدا باید هست‌ها و نیست‌های وجودی خود را بشناسیم. پس از شناخت این هست‌ها و نیست‌ها و ملزم شدن به بایدها و نبایدها، باید به قرآن کریم رجوع کرد، چراکه این کتاب آسمانی در قله حکمت و کمال قرار دارد.

تربیت علمی جامعه؛ مهم‌ترین شاخصه تربیت اسلامی

این مدرس دانشگاه توضیح داد: افلاطون در این رابطه می‌گوید برای اینکه یک جامعه مطلوب ایجاد کنیم و مدینه فاضله تشکیل دهیم باید به اصولی پایبند باشیم. از مهم‌ترین شاخصه‌های تربیت اسلامی، توجه به اصل تربیت علمی جامعه است؛ اهمیت به علم و علم‌اندوزی، اصل طلب علم و دانش و همچنین اصل بزرگداشت دانشمندان و فرهیختگان از مهم‌ترین فاکتورهای تربیت علمی جامعه است.

وی ادامه داد: در جامعه‌ای که به علم اهمیت داده شود نخبه آن جامعه مهاجرت نخواهد کرد، در کشور خود تلاش و کوشش می‌کند و نسبت به این مرز و بوم تعلق خاطر خواهد داشت. اصل بزرگداشت دانشمندان، فرهیختگان و نخبگان و اهمیت به علم‌اندوزی شاخصه اصلی و اساسی در تربیت اسلامی است.

مدرس دانشگاه فرهنگیان تربیت اقتصادی جامعه را یکی دیگر از اصول مهم تربیت اسلامی برشمرد و گفت: در جامعه‌ای که به قرض‌الحسنه اهمیت داده شود، کار و تولید در صدر امور قرار بگیرد و بانکداری براساس اصول اقتصاد اسلامی باشد، تربیت اقتصادی جامعه شکل گرفته است. در حقیقت در سایه شکل‌گیری یک اقتصاد اسلامی تربیت اسلامی نیز رخ خواهد داد.

وی سومین شاخصه مهم تربیت اسلامی را اصل خدامحوری و ایمان به توحید عنوان کرد و افزود: این شاخصه که زیرمجموعه شاخصه فرهنگی قرار می‌گیرد، اصل هماهنگی تربیت با فطرت، اصل صبر و شکیبایی است. این اصل هم در حوزه فردی و هم در حوزه گروهی مورد تأکید قرار می‌گیرد، همچنین تعادل را از امور مهم در این حوزه می‌توان عنوان کرد. یک جامعه اسلامی تعادل را باید در همه امور و زمینه‌ها مدنظر خود قرار دهد، اصل تعادل در دستورات الهی، احسان، انفاق، تواضع و لذت‌گرایی در این حوزه می‌گنجد.

رضیان گفت: تعادل در احسان به ایتام، احسان به قاتل، احسان به هنگام طلاق و تعادل در انفاق از شاخصه‌های مهم تربیت اسلامی است که زیرمجموعه شاخصه فرهنگی قرار دارد. شاخصه تدریج را باید در شاخصه‌های مهم تربیت اسلامی مد نظر قرار داد، تربیت یک امر تدریجی است و یک شبه اتفاق نمی‌افتد، توجه به این شاخصه می‌تواند ما را در پیشرفت و رسیدن به اهداف کمک کند.