آزادگان مظلوم‌ترین افراد هستند

به گزارش ایکنا؛ آیین نکوداشت مسعود ده‌نمکی، نویسنده و کارگردان سینما به‌همراه معرفی مجموعه 78 جلدی «فرهنگنامه اسارت و آزادگان» به قلم او با حضور چهره‌های شاخص مدیریت فرهنگ و هنر کشور چون سعید اوحدی، مشاور راهبردی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ حسن رحیم‌پور ازغدی، مدرس دانشگاه و از کارشناسان ارشد مسائل سیاسی و استراتژیک؛ اسماعیل کوثری، نماینده مردم تهران در خانه ملت؛ وحید جلیلی، معاون فرهنگی رسانه ملی؛ غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب پارسی؛ فرشاد مهدی‌پور، معاون امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ مهدی رمضانی، مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و مسعود ده‌نمکی در تالار رودکی برگزار شد.

آزادگان در میان رنج‌ها، گنج‌ها آفریدند

وحید جلیلی، معاون فرهنگی رسانه ملی نیز به‌عنوان سخنران این مراسم با اشاره به آنکه اسارت هم در بطن خود حماسه دارد و هم بازتاب‌دهنده عنصر تراژدی است یادآور شد: آقای ده‌نمکی در این اثر به هر دو وجه توجه ویژه داشته است.

وی ادامه داد: او از فقر و فحشاء ساخته و آسیب‌ها و زشتی‌ها را انکار نکرده است. در اخراجی‌ها و معراجی‌ها نیز او هم رنج‌ها دیده و هم هزینه‌ها را پرداخته است؛ اما در حوزه معرفت بخشی به مخاطبان و مردمانش چشم فرو نگذاشته و این همان رسالتی است که او را به فردی ممتاز بدل کرده است.

وی ادامه داد: آزادگان سرافراز ایران انقلابی و اسلامی ما ازاین‌جهت که در دل تهدیدها، فرصت‌های درخشانی را خلق کردند و در میان رنج‌ها، گنج‌ها را آفریدند امروز بیش‌از هر مسئله‌ای برای ما ارزشمند و دارای جایگاهی والا هستند. این بازتاب‌دهنده همان مؤلفه‌ای است که ملت ما همواره در دل این رنج‌ها توانسته فرصت‌های تاریخی را خلق کند و شاید این ویژگی را باید از فرهنگ عاشورایی ملت ایران انقلابی و اسلامی دانست.

جلیلی یادآور شد: آنچه که آقای ده‌نمکی تلاش کرده تا در این مجموعه بزرگ و سترگ درباره آزادگان سرافراز ایران اسلامی و انقلابی بازتاب دهد کاملاً مبتنی بر خطی زینبی است و رسالت آن پیگیری و دنباله‌روی از حوزه روایت شیعه‌شناسی است.

وی با بیان آنکه هنرمندان ما می‌توانند در قالب هم‌نشینی با این مجموعه از محتوای آن سیراب شوند تصریح کرد: برخلاف کسانی که تلاش می‌کنند جامعه ایرانی و ارزش‌های آن ازجمله دفاع مقدس را نبینند؛ یا از کنار آن به‌سادگی عبور کنند و گاه به تلخی آن را انکار کنند؛ امروز باید گفت همین مجموعه به‌تنهایی نشان می‌دهد که جامعه انقلابی، فرهنگ مقاومت و دفاع مقدس ما در سایه آزادگان سرفراز تا چه حد سربلند است و نظام مقدس جمهوری اسلامی تا چه حد توانسته هدایای بزرگ خود را در عرصه‌های مختلف تحویل این جامعه دهد. امید که این جریان در سایه تکثیر امثالی چون آقای ده‌نمکی نیز بیش‌از پیش ادامه پیدا کند.

ده‌نمکی گفت با دو، سه و چهار جلد حرفی گفته نمی‌شود

سعید طایفه‌نوروز رئیس سابق ستاد آزادگان کشور نیز در این مراسم درباره نحوه شکل‌گیری این مجموعه گفت: حوالی سال 1383 ما به‌دنبال تعریفی جامع و کامل از واژه اسیر، دوران اسارت و گام برداشتن برای تدوین یک مجموعه دو جلدی درباره دوران اسارت بودیم. آن موقع آقای ده‌نمکی مسئول آموزش و تحقیق ستاد آزادگان بود. زمانی‌که فراخوان را ارائه دادیم، او طرحی برای ما ارسال کرد که چنان جامع بود که حتی باوجود آنکه آقای ده‌نمکی خود از اسرا نبود؛ طرحش مورد پذیرش قرار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: آقای ده‌نمکی نیز بعد از مدتی گفت که با دو یا سه و چهار جلد کار پیش نمی‌رود و مطلب آنقدر گسترده و عظیم است که امروز شاهدیم که 78 جلد کتاب در حوزه دغدغه آقای ده‌نمکی با محوریت فرهنگ‌نامه اسارت و آزادگان را کنار هم جمع شده‌ایم تا رونمایی کنیم.

طایفه‌نوروز در پایان از این مجموعه به‌ عنوان یکی از مجموعه‌های کم‌نظیر و درخشان در حوزه کار فرهنگ‌نگاری تاریخ انقلاب یاد کرد و افزود: دوران اسارت آزادگان ما بسیار خاص و ناب بود. امیدوارم این کار دستمایه تحقیقات و گام برداشتن برای تکمیل مجموعه آثار با محوریت آزادگان سرافراز کشورمان را با خود به‌ همراه داشته باشد.

توصیه مقام معظم رهبری به فرزندانشان در دفاع مقدس

اسماعیل کوثری نماینده مردم تهران در خانه ملت در این مراسم گفت: جنگ فی‌نفسه اتفاق خوبی نیست اما بر اساس اعتقادمان دفاع، واجب است، بر همین اساس  برای هر انسانی که از حریم اعتقادات خود دفاع کند، جنگِ رزمندگان ما شد دفاع مقدس. دفاعی که با دست خالی بود.

وی با بیان آنکه یکی از رزمنده‌هایی که بخواهیم از آنها نام ببریم آقای ده‌نمکی است خاطرنشان کرد: مردم و ملت در قالب بسیج آمدند و حتی بچه‌های مقام معظم رهبری، آقا مصطفی و آقا مجتبی که از روی حیا حتی یک تلفن به خانه نزدند در همین میدان‌های نبرد حضور داشتند. به گونه‌ای که حضرت آقا که رئیس جمهوری بودند با پادگان دوکوهه تماس گرفتند و جویای سلامتی فرزندانشان شدند و گفتند این پیام را بگذارید که اگر این بچه‌ها شهید و زخمی شدند هیچ اشکالی ندارد اما سعی کنند اسیر نشوند.

این نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: در دوره هشتم مجلس بود که این را از حضرت آقا پرسیدم و گفتند اگر شهید یا زخمی می‌شدند باعث افتخار ما بود اما اگر اسیر می‌شدند من رئیس جمهور بودم و از من امتیاز می‌خواستند. من امتیاز بده نیستم و هیچ فرقی میان بچه‌های خودم و بچه‌های دیگران نمی‌‌گذارم.

وی ادامه داد: عزیزانی بودند که در اسارت چهار زبان یاد گرفتند. این بود که مایه عزت و سربلندی ما بود. دشمن به هر دری می‌زند بر حماس و غزه پیروز شود و در اینجاست که ایستادگی می‌تواند تمام مشکلات را حل کند. کاری هم که آقای ده‌نمکی انجام داد کار بسیار بزرگی بود.

کوثری در پایان گفت: فرهنگنامه اسارت و آزادگان قرار است در اختیار کتابخانه‌های منتخب کشور و حواله‌ها در اختیار مدیران این کتابخانه‌ها قرار گیرد.

سپس در ادامه با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب پارسی؛ فرشاد مهدی‌پور معاون امور رسانه‌ای و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ اسماعیل کوثری، مسعود ده‌نمکی و وحید جلیلی، حواله‌های این مجموعه در اختیار نماینده‌های موسسات و کتابخانه‌ها قرار گرفت.

ورود به بطن ارزش‌های مفهوم اسارت

سعید اوحدی، مشاور راهبردی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این مراسم گفت: هرچقدر در مواجهه با رخدادهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی با نگاه پژوهشی گسترده و با محوریت دستیابی به ارزش‌ها و توانمندی‌های ایران انقلابی و اسلامی گام برداریم بیش از پیش به اهمیت درک و اشراف این فرموده مقام معظم رهبری با این محور که «اسرا ذخایر بزرگ و گنجینه‌های انقلاب هستند و باید آنها را بیش‌از پیش شناخت و شناساند» پی می‌بریم.

وی با اشاره به آنکه کاری که آقای ده‌نمکی در راستای فرهنگنامه اسارت و آزادگان انجام داده است، اثری ماندگار و بستری برای ورود از منظر ظاهر اسارت به بطن و متن عمیقی است که در فرمایش مقام معظم رهبری طلایی آن را شاهد هستیم خاطرنشان کرد: انسان چه اراده‌ای باید داشته باشد که 78 جلد کتاب با بیش‌از 80هزار صفحه و 700 موضوع اسارت را به تصویر و قلم درآورد.

مشاور راهبردی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با تصریح بر این نکته که این دست از آثار بی‌هیچ تردیدی در قامت دایره‌المعارف فرهنگ اسارت و آزادگان کشور شناخته و طبقه‌بندی می‌شوند یادآور شد: کاری که آقای ده‌نمکی انجام داد رسیدن به ارزش‌هایی بود که بلندای آن ماندگارترین یادگارها و خاطرات تاریخ معاصر ایران انقلابی و اسلامی را با خود به‌همراه دارد.

وی ادامه داد: نگاه مسعود ده‌نمکی نگاهی تحلیلی به حوزه اسارت در این مجموعه است و از این روی باید به او به شکل ویژه‌ای تبریک گفت.

اوحدی در پایان تصریح کرد: امیدواریم که بتوانیم در سایه این اقدام ارزشمند آقای ده‌نمکی نگاه خود را از ظاهر و پوسته اسارت به بطن ارزش‌ها و گنجینه‌های انقلاب اسلامی سوق دهیم.

برآمده از نیت قلبی بدون کمک‌های دولتی

سخنران بعدی مراسم حسن رحیم‌پورازغدی استاد دانشگاه بود که به شکل ارتباط تلفنی در این مراسم حاضر شد.

وی با بیان آنکه افرادی چون مسعود ده‌نمکی برای فعالیت‌های فرهنگی به تشویق کسی نیاز نداشتند و این بیش‌از پیش اهمیت کار او را بعد از بیش از 10 سال تمرکز بر این کار پژوهشی بازتاب می‌دهد گفت: هنوز هم در جهان فیلم‌های مرتبط با جنگ‌های اول و دوم جهانی یا آثاری مربوط به حوزه سینمای فلسطین و غزه که ساخته می‌شود جای جلاد و شهید را عوض می‌کنند. در این آثار شاهد تجلیل کسانی هستیم که مسیر فعالیتشان بر مدار انحراف استوار بود.

وی ادامه داد: در این‌ میانه باید از کسی مانند مرحوم طالب‌زاده که مانند شهدا تلاش کرد تا این انحرافات را شفاف‌سازی کند و درنهایت جان خود را در این راه از دست داد نیز یاد کنیم. شوربختی آن است که در مواجهه با چنین نام‌هایی شاهدیم که نه تنها از آنها تجلیل نمی‌شود که به انتقاد از آنها نیز پرداخته می‌شود.

رحیم‌پور ازغدی افزود: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بارز امثال آقای ده‌نمکی آن است که این دسته از افراد بدون هیچ مقدمه شناخته شده روش‌های کلاسیک وارد حوزه‌های مورد دغدغه ذهن و فعالیت‌های فرهنگی و هنری شده‌اند و در قله آن نیز قرار گرفته‌اند. به‌عنوان مثال در مستند، پرفروش‌ترین آثار مربوط به اوست و در سینما نیز فیلم‌هایی ساخته‌اند که موردنظر هر نوع سلیقه و نگاه مخاطب قرار گرفته است. این همان فردی است که می‌توان او را دارای جوهره انقلابی دانست؛ هرچند ممکن است کسانی هم فعالیت‌های ده‌نمکی را قبول نداشته باشد اما باید در برابر این شکل از استقامت، خلاقیت و حرکت خلاف جریان آنچه که گاه جامعه آن را مطالبه می‌کند تمام‌قد احترام گذاشت.

این مدرس دانشگاه با اشاره به آنکه نگارش 78 جلد کتاب شوخی‌بردار نیست تصریح کرد: آن ‌هم کتابی که آقای ده‌نمکی درباره اسرا بدون هیچ حمایتی نوشته می‌تواند بازتاب‌دهنده الگویی ناب برای نسل نوجوان و جوان ما باشد که کار خود را در شرایط صفر و حتی زیر صفر آغاز کنند و با این رویکرد اگر عزم، اراده و خواست جدی و برآمده از صمیمت قلب با آتها همراه باشد؛ اثر خروجی، اثری بزرگ و درخشان خواهد بود.

رحیم‌پور ازغدی صحبت‌های خود را این ‌گونه به پایان برد که نباید از برگزاری چنین مراسم تجلیل از چهره‌هایی مانند ده‌نمکی بترسیم و یادآور شد: باید از وزیر فرهنگ تشکر کنیم و امیدواریم که صدها جلسه دیگر از این جلسات را برای مطرح کردن چهره‌های دغدغه‌مند در حوزه فرهنگ و هنر انقلاب که حضورشان و آثارشان منشأ برکات فراوانی برای نسل جوانان انقلاب خواهد بود برگزار کنیم.

اسرا قهرمانان گمنام هستند

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم گفت: انقلاب، جنگ و دفاع مقدس در حقیقت جامعه ما را تغییر داده است. جامعه امروز ایران جامعه قبل از انقلاب نیست‌. من ۳۳ سال قبل از انقلاب زندگی کردم و می‌توانم آن را لمس کنم‌.

وی اظهار داشت: جامعه ما واقعا عوض شده است که یکی از نمونه‌های آن فراوانی واژه‌هایی است که قبل از انقلاب وجود نداشته است.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: این کاری که آقای ده‌نمکی کرده کار کوچکی نیست. کار سنگین، طولانی، مستمر و سختی بوده است.

حداد عادل گفت: در ما حس تاریخی ضعف است و نمی‌توانیم به موقع تاریخ نگاری و لوازم آن را فراهم کنیم. می‌خواستم در مورد پروین اعتصامی بنویسم اما یک مرجع اطلاعاتی کافی در این باره نداشتم.

وی افزود: مقدمه و اسباب لازم برای تالیف تاریخ حقیقی فراهم نیست و انتشار اسناد به عنوان مقدمه برای یک کار واجب است و در انقلاب نسبت به این کار کوتاهی کرده‌ایم و با وجود کارهایی که شده اسناد انقلاب آنگونه که باید ثبت و ضبط نشده است.

رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: بسیاری از رجال دوره قبل از انقلاب بودند که جرات انتشار خاطراتشان را نداشتند که بعد از انقلاب بسیاری از این خاطرات منتشر شده است.

حدادعادل گفت: مخالفان انقلاب در ثبت وقایع انقلاب نسبت به انقلابیون پیشدستی کردند. حبیب لاجوردی تاریخ شفاهی پر کرد. ممکن است با محتوای آن مشکل داشته باشیم ولی کاری به موقع بود و ما دیر جنبیدیم. الان هم هر جا جلوی ضرر را بگیریم منفعت است.

وی افزود: تاریخ را باید کسانی بنویسند که در صحنه بودند و مقام معظم رهبری هم چند بار این را تاکید کردند.

حدادعادل به برخی تحریف‌های تاریخی اشاره کرد و اظهار داشت: پرویز ثابتی رسماً انکار می‌کند که در ساواک شکنجه انجام می‌شد. این چه دروغ بزرگی است؟ هنوز کسانی مانند عزت شاهی آثار شکنجه بر بدن‌هایشان است اما آن وقت، ثابتی می‌گوید ما شکنجه نمی‌کردیم.

وی گفت: یادداشت‌های علم در ۷ جلد منتشر شده و توصیه می‌کنم اگر کسانی نخوانده‌اند این مجلدات را بخوانید که اسناد موجود در آن، هیچ جای شک و شبهه ندارد که ضد انقلاب ترجیح می‌دهد در مقابل این مجلدات سکوت کند.

حداد عادل گفت: همین دو سه ماه پیش گفتند از آقای آهنگران تقدیر شده که باید بشود و یک نفر به او گفته بود که تو بودی جوانان را به کشتن دادی. پس کار به این سادگی‌ها نیست.

وی افزود: آزادگان در مقایسه با شهدا و رزمندگان مظلوم واقع شدند و کار آقای ده‌نمکی می‌تواند مقدمه‌ای باشد تا جایگاه آزادگان در جای اصلی خود قرار بگیرد. اسرا قهرمانان گمنام هستند و باید روی آن سرمایه‌گذاری ویژه کرد.

حداد عادل گفت: خاطرات اسرا خیلی واقعی است. وقتی شما خاطرات اسرا را می‌خوانید مانند کتاب من زنده‌ام معصومه آباد و پایی که جا ماند تخیلی نیست و واقعیت دارد. این کتاب‌ها سازنده است چون واقعیت دارد.

وی اظهار داشت: ممکن است در این مجموعه از نظر فنی و روشی اشکالاتی باشد و برخی اشکال بگیرند که قابل حل است. این ارزش دارد که تا صاحب اثر از بین نرفته حرف خود را ثبت و ضبط کند. این مجموعه ماده خام برای دیگر مجموعه‌هاست‌. این صنعت بالادستی است. از این مجموعه انواع آثار فکری و فرهنگی درمی‌آید.

رییس بنیاد سعدی تاکید کرد: کسانی که در یک اردوگاه چند سال با هم بودند اصطلاحاتی با هم داشتند که جمع‌آوری این‌ها برای زبان‌شناسان قابل استفاده است و زبان اسارت به این معناست.

وی توصیه کرد صدا و سیما فرصتی را هم برای آزادگان و خانواده‌های آنان بگذارد و با آنها هم صحبت شود که قطعا سازنده است و شاید تاثیر آن هم کم نباشد.

اعتراف رئیس سازمان جاسوسی وقت فرانسه

مسعود ده‌نمکی، کارگردان سینما و نویسنده فرهنگنامه 78 جلدی اسارت و آزادگان به‌عنوان دیگر سخنران این مراسم در رونمایی این اثر گفت: جامعه ایثارگران بی‌هیچ تردیدی نسبت ‌به بقیه جوامع و طبقه کشورمان مظلوم‌تر هستند. چرا که ازجان‌گذشتگی می‌کنند اما در حوزه فرهنگ عمومی به‌سبب عدم تلاش‌های لازم برای فرهنگ‌سازی درباره این قشر، این مظلومیت بیشتر بازتاب داده می‌شود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از طبقه و اقشار مظلوم جامعه ما جانبازان هستند. آزادگان نیز در این حوزه بسیار مظلوم واقع شده‌اند؛ چراکه اتفاقاتی که برای آنها افتاده بیشتر آن‌سوی خاکریزها بوده است. بر اساس آموزه‌هایی که در تعالیم نظامی وجود داشته و در بین سینماگران نیز آن را عنوان می‌کنند این است که شاید در بازتاب مفهوم مقاومت باید به این سوی خاکریزها و عملیات‌ها ارجاع و اشارت کرد و به آن‌سوی خاکریزها کمتر توجه داشتیم.

ده‌نمکی ضمن ابراز امیدواری برای جبران این دست از کوتاهی‌ها گفت: باید با قدرت و قوت بیشتری در تمامی حوزه‌های فرهنگی ازجمله سینما این گنجینه‌های ارزشمند را بازتاب دهیم.

وی با اشاره به آنکه طی دوران اسارت رزمندگان جبهه‌های حق علیه باطل، 30 اردوگاه وجود داشت که هر کدام شرایط اقلیمی و جمعیتی متفاوتی داشته‌اند خاطرنشان کرد: «کنت دومورانت» رئیس سازمان جاسوسی وقت فرانسه در همان سال‌های هشت سال دفاع مقدس به عراق می‌رود و در کتاب خود می‌نویسد که در اردوگاه‌های اسرای ایرانی، چشم‌هایی و استقامتی را دیدم که می‌توان آن را در ساحت استقامت جنگ جهانی چهارم رصد کرد.

ده‌نمکی با تصریح بر اینکه این اعتراف یکی از مهم‌ترین چهره‌های جنگ نبرد فرانسه است که به غربی‌ها درحال مشاوره دادن بود گفت: رؤسای اردوگاه‌ها از خبیث‌ترین آدم‌ها انتخاب می‌شدند و شاید از وجه افرادی انسان استثناءهایی را میان آنها رصد کرد. اینها همان مسائلی است که دشمن به آن اعتراف کرده و از آنها شنیده‌ایم. به همین دلیل امروز از آنها نه به‌ عنوان اسیر که با واژه «آزاده» نام می‌بریم.

این کارگردان سینما و تلویزیون با تأکید بر آن‌که بسیاری از مسائلی که نسل امروز از خاطرات اسرا و اردوگاه‌های اسرا می‌شنوند برایشان باورپذیر نیست یادآور شد: اگر فقط ما در میان این تعداد از آزادگان کشور در هر اردوگاه شاید اگر 10 قهرمان داشتیم؛ این افراد هر جای دنیا بودند به آنها انواع و اقسام مدال‌های ارزشمند اهدا می‌کردند. در حالی که بسیاری از این افراد حتی در سرزمین ما ناشناخته‌اند.

وی افزود: یکی از اتفاق‌های ناب تاریخ دفاع مقدس آن بود که 50 خانم در طول این سال‌ها هزاران ساعت مصاحبه را پیاده کردند و هدیه من به آزاده‌ها خروجی این اثر 78 جلدی است که ماحصل همان مصاحبه‌های دلنشین، داغ و گاه سوزناک روایت آزادگان سرافراز کشورمان است.

ده‌نمکی در پایان با اشاره به دو دهه تلاش برای تدوین مجموعه 78 جلدی دایره‌المعارف اسارت و آزادگان گفت: این اثر برای من یک نذر و کار فرهنگی بود؛ چراکه آن‌چنان که در ابتدای سخنانم گفتم آزادگان برای من مظلوم‌ترین افراد هستند و در این کتاب سعی کردم به‌قدر وسع قلم خودم درباره این مظلومیت آنها داد سخن دهم.

مجموعه 78 جلدی فرهنگنامه اسارت با قیمت اندک

مهدی رمضانی، مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این مراسم گفت: با برگزاری این برنامه کتابخانه‌های مهم و اصلی کشور از این اثر بهره‌مند می‌شوند و کتاب‌ها در سکوهای انتشار در دسترس است و با قیمت اندکی در اختیار مخاطبان قرار دارد.

وی اظهار داشت: این جلسه علاوه بر معرفی کتاب، تجلیل از آقای ده‌نمکی در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری است که بر هر کاری دست گذاشتند موفق بودند. این بضاعت حاصل شد که به اقدام‌ها، کارها و شخصیت او در رسانه، کتاب، سینما و ... بپردازیم.

رمضانی در پایان گفت: برخی موضوعات مخاطب خاص دارد و هر کسی توفیق حضور در این برنامه‌ها را ندارد. خیلی‌ها قرار بود بیایند و در دقیقه نود کنسل کردند و خیلی‌ها قرار بود نیایند اما حضور پیدا کردند.