متن عمیق دعای رجب، علت اصلی اهمیت این دعا در بین مسلمانان

حجت‌الاسلام علی‌اصغر زارعی، مدیر حوزه علمیه آیت‌الله بهاری شهرستان بهار در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، در تشریح دعای ماه رجب اظهار کرد: تأکیدات فراوانی بر قرائت این دعا پس از هر نماز واجب شده است و این نشان از اهمیت فرازها و آثار این دعاست. در فراز اول این دعا می‌خوانیم «یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ؛ ای که برای هر خیری به او امید دارم»؛ با توجه به این فراز، ما هر کار خیری که انجام دهیم امیدواریم پاداش آن را از خداوند بگیریم، اطمینان داریم که پاداش عمل خیر ما هیچ‌گاه ضایع نخواهد شد، اگر نماز می‌خوانیم، به نیازمندی کمک می‌کنیم و یا هر کار خیری که انجام می‌دهیم امید داریم که خداوند پاداش آن را محفوظ می‌دارد.

با توجه به فراز دوم این دعا «وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ؛ و از خشمش در هر شری ایمنی جویم» ما انسان‌ها به حدی نسبت به خداوند امیدوار هستیم و این اطمینان را داریم که حتی در اعمال بد نیز خود را از خشم خداوند در امان می‌دانیم و مطمئن هستیم خداوند به ما خشم نخواهد گرفت. به عبارتی از لطف، محبت و مهربانی خداوند اطمینان داریم.

در سومین فراز این دعا می‌خوانیم: «یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ؛ ای که می‌دهد (عطای) بسیار در برابر (طاعت) اندک» در مناجات با خدا در این فراز می‌خوانیم ای خدایی که ما خود و اعمالمان را در برابر تو کم می‌دانیم و تو در برابر این اعمال ناچیز پاداش بزرگی به ما عطا می‌کنی. ما در این فراز از دعا خداوند را به‌گونه‌ای می‌شناسیم که در خور شأن خود عبادت نمی‌خواهد چراکه ما در آن حد نیستیم و به همین اعمال کم ما پاداش بسیار عطا می‌کند.

بیشتر بخوانید:

• چگونه از ماه رجب بیشترین بهره‌مندی را کسب کنیم

فراز «یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ؛ ای که عطا کنی به هر که از تو خواهد» خداوند به کسی که از او درخواست می‌کند عنایت دارد. بنابراین، این اطمینان را داریم که دعای ما را رد نخواهد کرد و این درخواست ما بی‌اجابت نمی‌ماند. این فراز از دعا با آیه «ادعونی استجب لکم» نیز هم‌پوشانی دارد. خداوند در این آیه از انسان‌ها می‌خواهد تا از او بخواهند تا اجابتشان کند. به عبارتی ما دعای غیر مستجاب نداریم یا خداوند دعای ما را فوری مستجاب می‌کند یا این درخواست را به دلیل اینکه به مصلحت ما نیست به زمان دیگری موکول می‌کند و یا گزینه بهتری برای ما در نظر گرفته است.

«یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ؛ ای که عطا کنی به کسی که از تو نخواهد»؛ به عبارتی خداوند رزاق تمام عالم هستی است و بخشنده به تمام افراد بشریت خواهد بود. به‌عنوان نمونه یک کودک نه خداوند را می‌شناسد و نه درخواستی از او دارد، اما خوان نعمت خداوند برایش پهن شده است و یا در این زمینه می‌توان به موجودات دیگر اشاره کرد که رزق آنها را خداوند می‌دهد.

فراز «و من لم یعرفه؛ ای خدایی که عنایت می‌کنی بر کسی که حتی تو را هم نمی‌شناسد»؛ مفهوم این فراز از فراز قبلی هم بالاتر است. این فراز نشان می‌دهد خداوند نه تنها نعمتش را برای بندگان می‌گسترد، بلکه حتی خوان نعمتش برای کسانی که او را نمی‌شناسند نیز گسترده است و این از جود و کرم خداوند است که منتظر نیست کسی از او درخواست کند. در فرازهای بعدی دلیل این همه جود و سخاوت خود را می‌گوید.

فراز «تهننه منه» به اوج لطف و دوست داشتن خداوند توسط بنده‌هایش اشاره دارد، که علت این همه عطا و بخشش را دوست داشتن بندگانش معرفی می‌کند، همچنین در فراز بعدی می‌خوانیم و «اعطنی» در این فراز نیز درخواست خود را از خداوند مطرح می‌کنیم به عنوان کسی که هم او را می‌شناسد و هم عاجزانه درخواست می‌کند. در فراز «جمیعا خیر الدنیا و خیر الاخرت» نیز همه خوبی‌های دنیا و آخرت را از او طلب می‌کنیم همان چیزی که در ابتدای دعا از او خواسته بودیم.

همچنین در فراز بعدی می‌خوانیم «خدایا از من دور بگردان همه شرها و بدی های دنیا و آخرت را» حال چرا در این دو فراز با نگاه باز و با عظمت همه چیز را از خداوند می‌خواهیم؟ چرا که ظرف وجودی بی‌نهایت است، هر آنچه که به انسان عطا کند چیزی از خزانه وی کم نمی‌شود بلکه به عنایات خداوند اضافه می‌شود. بنابراین، ما همه خوبی‌های دنیا و آخرت را از خداوند می‌خواهیم.

به‌طوری که در فراز بعدی می‌خوانیم: «فزدنی من فضلک یا کریم»، بنابراین هر آنچه که ما از خداوند زیاد بخواهیم نه تنها از فضل او کم نمی‌شود بلکه اضافه نیز خواهد شد. «یا ذوالجلال و الاکرام» خداوند را در این فراز به این صورت ستایش می‌کنیم، ای خدایی که صاحب جلال و کرامت هستی، بر ما آتش جهنم را حرام کن‌.

این دعا از امام صادق(ع) نقل شده است، یکی از دلایل مهم اهمیت این دعا این است که منابع روایی بسیار قوی دارد. این دعا از سید ابن طاووس که از علمای قدیم است به نقل از امام صادق(ع) مطرح شده است که در کتب ادعیه وجود دارد و همچنین علمای معاصر نیز به آن سفارش کرده‌اند. همچنین یکی دیگر از دلایل اهمیت این دعا این است که متن بسیار عمیق و پر معنایی دارد از این جهت قرائت آن بسیار سفارش شده است.