حجتالاسلام والمسلمین مصطفی رضایی، پژوهشگر حوزه مهدویت در گفتوگو با ایکنا از قم، در نهمین شماره از سلسله گفتوگوهای «معرفتافزایی مهدوی» با اشاره به فرازی از زیارت جامعه کبیره مبنی بر «وَ صِراطِهِ وَ نُورِهِ» که به صراط و نور خداوند بودن امام سلام داده میشود، بیان کرد: خداوند برای عبودیت و بندگی انسانها واسطههایی را قرار داده است و در همین زمینه روایتی وجود دارد که پیامبر(ص) فرمود: «انَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا أَحَبَ أَنْ يُعْرَفَ بِالرِّجَالِ وَ أَنْ يُطَاعَ بِطَاعَتِهِمْ»(بحارالانوار، ج24، 292)؛ خداوند متعال اين طور اراده كرده است كه از طريق معرفت انسانهايی شناخته شود و از طريق طاعت آنها هم اطاعت شود.
منظور از رجال در این روایت، صراط و نوری است که در وادی ظلمات دنیا ما را به سمت خداوند میرسانند. در زیارت جامعه کبیره چهار خصوصیت برای امام ذکر شده است؛ «وَ الأْدِّلّاءِ عَلى مَرْضاة اللّهِ»، «وَ الْمُسْتَقِرِّينَ فى أمْرِ اللّهِ»، «وَ التّامّينَ فى مَحَبَّةِ اللّهِّ»، «وَ الْمُخْلِصينَ فى تَوْحيد اللّهِ» و «وَ الْمُظهِرينَ لأِمْرِ اللّهِ وَ نهْيِهِ» این چهار خصوصیت هستند، ویژگی اول آن است که امام تسلیم محض خداوند است به همین خاطر به تمام امور مقدر از سوی خداوند راضی است و به آن دلالت میکند، از اینرو رضایت امام، رضایت خداوند است و این رضایت به حدی رسیده که علاوه بر راضی بودن از خداوند، حق تعالی نیز از او درنهایت رضایت است.
بیشتر بخوانید:
ویژگی دوم این است که امام از خود چیزی ندارد و در توحید و امر خداوند استقرار دارد و سومین ویژگی آن است که نظام محبتی امام غرق در وجود خداوند است و ویژگی نهایی آن است که سراسر وجود امام را اخلاص فراگرفته است و با این چهار ویژگی صراط و نور بودن امام بهعنوان پل و واسطه خداوند مشخص خواهد شد.
با استناد به این فراز زیارت جامعه کبیره، طاعت امام، همان طاعت خداوند میشود و ساحت مجزایی وجود ندارد و هیچ شئنی از وجود امام، ما را به غیر از خداوند هدایت نمیکند؛ زمانی که یک شخصی منتظر در عصر غیبت با این قیود مأنوس باشد، نگاه سختگیرانهای دارد، نگاه ما در عصر غیبت نسبت به وجود امام زمان(عج) و هرکسی که مدعی ارتباط با ایشان است، باید سختگیرانه باشد. این روایات و فرازهای جامعه کبیره آنچنان نگاه و انتظار ما را نسبت به امام رشد میدهد که به افرادی با ویژگیهایی پایینتر از سطوح ذکر شده در این فراز رضایت نمیدهیم.
خداوند در ربوبیت خود بیهمتاست و در قرآن کریم فرمود: «لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ؛ هیچ چیزی مانند او نیست»(سوره شوری/آیه 11)، ائمه اطهار(ع) نیز در عبودیت «لیس کمثلهم شئ» هستند، همانطور که در حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) آمده است: «نَحْنُ أَهْلَ اَلْبَيْتِ لاَ يُقَاسُ بِنَا أَحَدٌ؛ مایيم اهل بيت واحدى را نبايد به ما قياس كرد»(عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 66) از آن جایی که ما توان بهرهگیری از عوالم ملکوتی بالاتر را نداریم، از اینرو خداوند با واسطههایی این مسیر را برای ما هموار کرد.
خداوند در آیه 11 سوره انفال فرمود: «وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ؛ از آسمان بارانى بر شما فرو ريزانيد تا شما را با آن پاک گرداند و وسوسه شيطان را از شما بزدايد و دلهايتان را محكم سازد و گامهايتان را بدان استوار دارد»، ظاهر این آیه حکایت از نزول آبی از آسمان از سوی خداوند بهمنظور تطهیر کردن دارد، اما بنابر روایتی از امام صادق(ع)، باطن آیه حکایت از آن دارد که منظور از آسمان ذکر شده در این آیه پیامبر گرامی اسلام است و منظور از آب فرود آمده از آسمان، وجود مقدس پیامبر(ص) است و خداوند بهوسیله ولایت امیرالمؤمنین(ع) قلوب را تطهیر میکند. (بحارالانوار، ج 36، ص 176)
این روایت نشان میدهد همانگونه که عالم دنیا و عالم خاکی برای دوام حیات خویش نیازمند باران است، ما نیز برای بقای خویش به بهرهگیری از عوالم بالاتر ملکوتی با واسطه فیض الهی که امام است، نیازمندیم. لذا، اگر این واسطه فیض الهی برداشته شود، زمین و زمانی باقی نمیماند.
واسطه فیض الهی بودن امام، آثاری را به دنبال دارد که بهوسیله آن میتوان عیار مدعی دروغین از امام را تشخیص داد. اولین مطالبه ما از مدعیان دروغین مهدویت میتواند آن باشد که واسطه فیض مستجابالدعوه است، پس میتوانیم از این اشخاص بخواهیم که برای خواستههای ما دعا کنند تا اجابت شود که قاعدتاً قادر به برآوردن خواسته ما نیستند. همچنین اگر آنها ادعای امام بودن را دارند، باید بدانند که ارتباط بیشتر با واسطه فیض الهی روح انسان را در حرکت به سمت خداوند مستعدتر میکند، درواقع هرچقدر ارتباط ما با واسطه فیض الهی بیشتر شود، از نظر ملکوتی و روحی به خداوند نزدیکتر میشویم. آیا با مأنوس بودن با این افراد حالات توحیدی ما رشد پیدا میکند؟
از حیثی دیگر باید گفت ارتباط هرچه بیشتر با واسطه فیض الهی، خیرات و برکات بیشتری در زندگی ما سرازیر میکند و مشکلات و گرههای زندگی ما را برطرف میکند، اما مشاهدات نشان میدهد همراهان مدعیان دروغین نه تنها به خیرات و برکات بیشتر در سطوح مختلف زندگیشان دست پیدا نمیکنند بلکه داشتههای فعلیشان را هم عمدتاً از دست میدهند.
همچنین باید دانست که از نگاهی دیگر، ارتباط با واسطه فیض الهی، ظرفیت وجودی انسان را در فهم دین از منظر آیات و روایات توسعه میدهد، اما فرقههای انحرافی مهدویت عمدتاً سخنان خود را با مغالطه به دیگران ثابت میکنند و شرح صدر و بسط روحی که سبب توسعه هدایت انسان و فهم عمیق دینی میشود در آنها موجود نیست و آنها بیشتر به دنبال توجیه حرف خود هستند نه سخن گفتن از روی حکمت.
گفتوگو از محدثه نعیمیفرد
انتهای پیام