انتخابات و شرکت در آن عین دین و دیانت است

حجت‌الاسلام یحیی نورمحمدی نجف آبادی، عضو هئیت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه ملایر، در گفت‌و‌گو با ایکنا از همدان، با اشاره به حماسه 11 اسفندماه، اظهار کرد: بحث انتخاب و انتخابات به معنای حضور و مشارکت مردم و اعمال نظر و دیدگاه در خصوص مسائل کشور بوده و یک اصل پذیرفته شده در آموزه‌های دینی و قرآن است.

 امیرمومنان علی(ع) می‌فرمایند «طَلَبُ التَّعاوُنِ عَلى إقامَةِ الحَقِّ دِيانَةٌ و أمانَةٌ» «درخواست همكارى براى برپا كردن حق، نشانه ديانت و امانت [دارى] است»، این حدیت نشان دهنده این است که باید دعوت همکاری و مشارکت عمومی از ناحیه مردم در همه مسائل اجتماعی داشته باشیم و این به آن معنی است که مشارکت و انتخاب و همکاری نه تنها با دین و دیانت ما منافاتی ندارد بلکه عین دین و دیانت است و وظیفه‌ای است که بر عهده همه مردم گذاشته شده تا با شرکت در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، همکاری و مشارکت عمومی به دنبال احقاق حق و عدالت در جامعه اسلامی باشند.

اصلاح نظام و جامعه اسلامی بر پایه تقوا است 

 قرآن کریم نیز در آیات متعددی نسبت به این امر مهم سفارش کرده است، قرآن مبین در سوره مبارکه مائده در بخشی از آیه دوم می‌فرمایید «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ شَديدُ الْعِقابِ و [همواره] در راه نيكى و پرهيزگارى به يكديگر كمك‌ كنيد. و [هرگز] در راه گناه و تعدّى همكارى ننماييد و از [مخالفت فرمان] خدا بپرهيزيد كه مجازات خدا شديد است!» که خداوند در این آیه آحاد جامعه را به مشارکت وهمکاری دعوت می‌کند و تأکید دارد که این مشارکت بر پایه تقوا باشد چراکه اصلاح نظام و جامعه اسلامی بر پایه تقوا است و مؤمنان باید تقوای الهی در جامعه  لحاظ و رعایت کنند.

اعمال نظر و دیدگاه مردم در جامعه

خداوند متعال در آیه 11 سوره رعد می‌فرماید «لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ۗ وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلَا مَرَدَّ لَهُ ۚ وَمَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ» «برای هر کس پاسبانها از پیش رو و پشت سر برگماشته شده که به امر خدا او را نگهبانی کنند. خدا حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم حالشان را تغییر دهند (و از نیکی به بدی شتابند)، و هرگاه خدا اراده کند که قومی را (به بدی اعمالشان) عقاب کند هیچ راه دفاعی نباشد و برای آنان هیچ کس را جز خدا یارای آنکه آن بلا بگرداند نیست.» با توجه به این آیه شریفه قرآن، ما انسان‌ها در درجه اول باید تغییر و حرکت اصلاحی و دگرگونی و کمال را بخواهیم و این تغییر را باید خودمان رقم بزنیم.  

در قرآن کریم در خصوص شور و شورا نیز آیه داریم، اینکه گروهی اعمال نظر می‌کنند تا به نتایجی واحد برسند که به نفع جامعه باشد مهم است در واقع انتخابات نیز یک مبحث شور و شورا است که در بخش کلان در بین مردم برای مسائل مهم کشور به شور گذاشته می‌شود تا مردم با انتخاب و مشورت بتوانند با ارائه نظرات خود بهترین افراد را برای تصمیم گیری‌های مهم و کلان یک کشور انتخاب کنند.

شور و مشورت از منظر قرآن کریم

در این زمینه در سوره مبارکه شورا می‌فرماید «وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ« و آنان که امر خدایشان را اجابت کردند و نماز به پا داشتند و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام می‌دهند و از آنچه روزی آنها کردیم (به فقیران) انفاق می‌کنند.» در واقع این آیه بیانگر این است که یکی از ویژگی‌های جامعه ایمانی این است که مردم در مسائل کلان جامعه اعمال نظر و ارائه دیدگاه داشته باشند. پیامبر اکرم(ص) به عنوان اشرف مخلوقات و عقل کل عالم امکان و داشتن شخصیتی بی‌نظیر و سرآمد در بین مخلوقات وقتی حاکم جامعه اسلامی می‌شود با این وجود خداوند به وی امر می‌کند که برای مسائل مهم جامعه و حکومتی از مردم و نظرات نخبگان شور و مشورت بگیر تا کارهای جامعه و حکومت به خوبی پیش برود و با نظرات و پیشنهادات و مشورت‌ها است که می‌توان جامعه را به سمت پیشرفت و موفقیت سوق داد.

در این زمینه نیز قرآن کریم باز هم برای ما نشانه و آیه دارد و در سوره مبارکه و نساء آیه شریفه 58 می‌فرماید «إِنَّ اللَّهَ يَأمُرُكُم أَن تُؤَدُّوا الأَماناتِ إِلىٰ أَهلِها وَإِذا حَكَمتُم بَينَ النّاسِ أَن تَحكُموا بِالعَدلِ ۚ إِنَّ اللَّهَ نِعِمّا يَعِظُكُم بِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كانَ سَميعًا بَصيرًا خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به صاحبانش بدهید! و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید، به عدالت داوری کنید! خداوند، اندرزهای خوبی به شما می‌دهد! خداوند، شنوا و بیناست.»

مسئولیت‌ها به اهلش سپرده شود

این آیات قرآن در واقع بیانگر این است که باید امانت را به اهلش سپرد و باید گفت که ریاست جمهورِ نمایندگی مجلس،  شورای اسلامی و هر پست و مقامی که در دست فردی می‌افتد و با انتخاب تک تک مردم انجام می‌شود یک امانتی است  چرا که وقتی فردی مسئولیتی مانند نماندگی مجلس را در دست می‌گیرد در واقع نماینده تک تک مردم برای تصمیم گیریها، قانون گذاریها و دستور العمل هایی است که هر کدام می‌تواند در زندگی دنیوی و اخروی یک ملت نقش تعیین کننده داشته باشد.

وقتی قانونی مصوب می‌شود در سرنوشت افراد تأثیرگذار است و می‌تواند برای افراد مهم مفید و یا باعث تضرر شود که قرآن کریم به این امر توجه دارد که نماینده و مسئولی که انتخاب می‌شود تصمیم و کردارش بر محور تقوا و عدالت باشد و لذا این امانت باید دست اهلش باشد. انتخابات به معنای اعمال نظر و پذیرش  جامعه و اداره کشور است و در این خصوص باید توجه کرد که چگونه و چه افرادی را برای اداره کشور انتخاب کنیم.

قرآن کریم ویژگی‌های حاکمان اسلامی را بیان می‌کند و در آیه 54 سوره مبارکه مائده می‌فرماید «یا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرينَ يُجاهِدُونَ في سَبيلِ اللهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ اى كسانى‌ كه ايمان آورده‌ايد! هر‌كس از شما، از آيين خود بازگردد، [به خدا زيانى نمى‌رساند]؛ خداوند گروهى را مى‌آورد كه آن‌ها را دوست دارد و آنان [نيز] او را دوست دارند؛ در برابر مؤمنان متواضع، و در برابر كافران سرسخت و نيرومندند؛ در راه خدا جهاد مى‌كنند، و از سرزنش هيچ ملامتگرى هراسى ندارند. اين، فضل خداست كه آن را به هر‌كس بخواهد [و شايسته ببيند] مى‌دهد؛ و فضل و احسان خداوند، گسترده و [او به همه چيز] داناست».

ویژگی‌های حاکمان و مسئولان در جامعه اسلامی از نگاه قرآن

این آیه شریفه نیز بیانگر این است که حاکمان اسلامی و کسانی که مسئول هستند هرگز در برابر دشمن هراسی نداشته و در مقابل دشمن کرنش و نرمشی از خود نشان نمی‌دهند و با عزت و قدرت ظاهر می‌شوند، منافع ملت را مد نظر  دارند و کسی که خدا ترس و خدا باور باشد غیر خداوند متعال را نمی‌بیند و در جامعه اسلامی در مقابل دشمن و قدرتمند و با صلابت و با عزت ظاهر و هرگز احساس ضعف و ذلت ندارد.

یکی دیگر از ویژگی‌های حاکم اسلامی از منظر قرآن کریم این است که اهل مجاهده باشد و مجاهده نه به معنای جنگ دفاعی بلکه مصداق هر نوع جهادی که در آن خدمت به مردم و جامعه اسلامی باشد که این جهاد می‌تواند جهاد فرهنگی، جهاد علمیف اقتصادی، اجتماعی، محرومیت‌زدایی و هر اقدام و برنامه معقولی که جامعه و مردم را به سمت توسعه و پیشرفت سوق دهد و در واقع با تلاش، سختی، و... همراه بوده و در حد توانش در هر مسئولیتی که دارد برای خدمت به مردم کم نگذارد و این که رهبری می‌فرماید، کار جهادی، منظور مجاهده‌ای است که در دین و قرآن به آن سفارش شده و در خدمت جامعه اسلامی باشد.

یکی دیگر از ویژگی‌های حاکمان اسلامی تقوای عملی است، فردی که می‌خواهد به جامعه اسلامی خدمت کند نباید مورد هجمه حاکمان قدرت و ثروت قرار گیرد و در واقع تقوای الهی را برای احقاق حقوق مردم مد نظر داشته باشد، البته باید گفت شاید ما بسیار مسئولان و نمایندگانی داریم که در مسئولیت خویش در بسیاری از قانون‌گذاری‌ها و تصمیم گیری‌های کشور به خاطر بدگویی‌ها، ترس و ملامت دیگران از بسیاری از موارد که حق و به نفع مردم و جامعه است صرف نظر می‌کنند و از منظر قرآن این افراد از شماتت دیگران در هراسند.

در مورد انتخاب فرد اصلح بسیاری از مواقع خود اهل تشخیص هستی و می‌توانی از بین افراد مختلفی که حق انتخاب داری اصلح‌ترین را برگزینی و زمانی خودت اهل تشخیص نیستی که نیاز است از افراد آگاه، با فکر و نخبه‌ای که اهل ایمان بوده کمک بگیری.

انتخاب اصلح با آگاهی و تشخیص درست

توصیه می‌شود اگر خودمان اهل تشخیص نیستیم تحث تأثیر افکار برخی افراد یا جریان‌های فکری انحرافی قرار نگیریم و سریع نپذیریم که اگر کورکورانه و بدون شناخت انتخاب کنیم و به افرادی که جریان‌های فکری غلط به ما معرفی می‌کنند رأی دهیم پشیمان خواهیم شد و این پشیمانی نتیجه پذیرفتن بدون آگاهی است. باید از افرادی که با تقوا بوده و منافع الهی، مردم، خدا و خق و عدالت را در نظر می‌گیرند اصلح واقعی را انتخاب کرد و از اهل فکر کمک گرفت وانتخاباتی با مشارکت حداکثری و پر شور را رقم زد.

امیرمومنان علی(ع) نیز در خطبه 166 نهج البلاغه با این مضمون درباره بندگان خدا می‌فرماید «تقوای الهی را پیشه کنید که همه در جامعه اسلامی مسئول هستند، در واقع این خطبه بر لزوم به مهربانی و پیروی از امر خدا است، همه در قبال نباتات، حیوانات، مکان ها و هر آنچه در جامعه اسلامی با آن سر و کار داریم مسئول بوده و باید اطاعت خدا را داشته باشیم و عبادت کردن تنها واجباتی مانند نماز و روزه نیست بلکه همه ما در قبال مسائل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و... جامعه مسئولیت داشته و باید اطاعت و اوامر الهی را داشته باشیم.

فاطمه رحمتی