عید نوروز در کشاکش سنت و بدعت

شیعه عموماً در سرزمینی با فرهنگ متأثر از سنن پارسی شیوع پیدا کرده است. سرزمین‌هایی مانند ایران، عراق و افغانستان که دارای حوزه فرهنگی پارسی هستند. عید نوروز نیز از مهمترین شاخصه‌های فرهنگی سرزمین‌های پارسی است. عیدی که به دلیلی تناسب با شرایط طبیعی، آب و هوایی با ذائقه انسان نیز همراه است.

البته سال‌هاست این موضوع که نوروز به عنوان عید حساب شود یا نه در بین مؤمنان مورد نزاع و اختلاف است. عمده اختلافات نیز به مفهوم بدعت برگشت دارد. این موضوع در بین اهل سنت ایران نیز با بسامد بلندتری مورد نزاع است. چند سالی است که در بین اهل سنت ایران این آیین عموما مردود و بدعت است. در بین شیعیان نیز به دلیل روایاتی که از آن به تعبیر نیروز و یا عید النیروز نام برده شده است، برخی در صدد مشروعیت بخشی به آن هستند و سعی می‌کنند آن را نوعی عید مورد تأیید اسلام بنامند.

واقعیت این است که طبق تعریف بزرگان شیعه بدعت هر چیزی است که به اسم دین به دین اضافه شود، ولی اگر فعلی را تحت عنوان امر ثابت دینی و بدون استناد به دین به عنوان یک سنت حسنه ببینیم، نه تنها بدعت نیست که یک حسنه دارای ثواب نیز هست. 

بنا بر آنچه گفته شد عید نوروز یک عید منتسب به دین نیست و تمام لوازم آن مانند دیگر اعیاد اسلامی محسوب نمی‌شود، اما این مراسم و آیین به دلیل اعمالی مانند صله رحم که امر مورد تأیید دین است و یا استقبال از پاکی و نظافت که از آموزه‌های اسلامی است، بسط شادی در بین مردم و اعطا هدیه به اقوام که مصداق ادخال السرور است، از سنت‌های مورد تحسین اسلام خواهد بود. 

بر این اساس نگاه جزیره‌ای و مصداقی به روایات و بدون نگرش کلی و ضابطه‌ای به مبانی دینی نه نزاع را حل می‌کند و نه باعث حصول پاسخ می‌شود. رجوع به تعریف دقیق بدعت و سنت از بهترین کتاب های این زمینه کتاب «البدعة مفهومها حدّها و آثارها و مواردها» استاد شیخ جعفر سبحانی است که می‌تواند باعث حل معمای نوروز شود. 

حجت‌الاسلام مهدی زندی، کارشناس دینی