نقش حضرت مهدی(عج) در تحقق عدالت فراگیر

حجت‌الاسلام محسن الله‌وردی، دانش‌پژوه دکتری مهدویت و پژوهشگر مؤسسه کلامی احیا همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، اظهار کرد: عدالت، یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اسلام و از ارکان اصلی حکومت الهی است. حکومت مهدوی به‌عنوان نمونه‌ای کامل از حکومت اسلامی، تجلی‌گاه عدالت مطلق خواهد بود. در این حکومت، تمامی حقوق انسان‌ها به‌طور کامل احقاق شده و هیچ‌گونه ظلم و ستمی به کسی روا نخواهد شد.

با توجه به اهمیت عدالت در حکومت مهدوی، پرسش‌های متعددی همچون ابعاد و مؤلفه‌های حکومت، عوامل مؤثر در تحقق عدالت در حکومت مهدوی، نقش امام زمان(عج) در تحقق عدالت فراگیر مطرح می‌شود که کاوش در آن‌ها می‌تواند به درک عمیق‌تر این مفهوم و ابعاد مختلف آن در عصر ظهور کمک کند. بررسی این پرسش‌ها و یافتن پاسخ‌های مناسب برای آن‌ها، می‌تواند به ترویج فرهنگ انتظار و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی(عج) کمک کند. همچنین، می‌تواند درک ما را از مفاهیمی مانند عدالت، حکومت و جامعه ایده‌آل ارتقا دهد.

ابعاد و مؤلفه‌های عدالت در حکومت مهدوی

برقراری عدالت و برابری در همه زمینه‌ها، از جمله اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، از مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت مهدوی است. در این دوران، فقر و تبعیض ریشه‌کن خواهد شد و همه افراد از حقوق و فرصت‌های برابر برخوردار خواهند بود.

حضرت علی(ع) فرمودند «هنگامی که قائم(عج) ظهور کند، ثروت را به‌طور عادلانه بین مردم تقسیم می‌کند و فقر و بیچارگی از بین خواهد رفت. هیچ‌کس در آن زمان بر روی زمین گرسنه و برهنه نخواهد بود و همه مردم از رفاه و آسایش برخوردار خواهند شد.» این روایت به یکی از مهم‌ترین ابعاد عدالت در حکومت مهدوی یعنی توزیع عادلانه ثروت اشاره دارد. در آن زمان، دیگر شاهد فقر و بیچارگی نخواهیم بود و همه مردم از رفاه و آسایش برخوردار خواهند شد.

بیشتر بخوانید:

• شناساندن حضرت حجت(عج) به جهانیان؛ اولین گام ظهور
• دفاع از مظلوم؛ پیش‌شرطی برای ظهور حضرت حجت(عج)

صلح و امنیت از دیگر مؤلفه‌های حکومت مهدوی است، در این حکومت دورانی از صلح و امنیت جهانی خواهد بود. تمام نزاع‌ها و درگیری‌ها پایان خواهد یافت و مردم در آرامش و امنیت کامل زندگی خواهند کرد. در پرتو عدالت و صلح، رفاه و آسایش برای همه مردم فراهم خواهد شد. نعمت‌های الهی به طور عادلانه در میان مردم توزیع خواهد شد و هیچ‌کس در مضیقه و سختی نخواهد بود.

گسترش علم و دانش؛ مهم‌ترین مؤلفه‌ حکومت مهدوی

دانش و آگاهی در حکومت مهدوی به‌طور گسترده‌ای افزایش خواهد یافت. مردم به علوم و معارف حقیقی دست خواهند یافت و جهل و نادانی ریشه‌کن خواهد شد. علاوه بر این حکومت مهدوی، دوره‌ای از شکوفایی ایمان و تقوا خواهد بود. ارزش‌های اخلاقی در جامعه حاکم خواهد شد و مردم به سوی کمال معنوی رهنمون خواهند شد.

برقراری عدالت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف و آرمان‌های حکومت مهدوی، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ عوامل الهی و غیبی و عوامل انسانی و اجتماعی.

برقراری عدالت در حکومت مهدوی بدون سه عامل کلیدی امکان‌پذیر نیست؛ «مشیت و اراده الهی» خداوند متعال در قرآن کریم وعده قطعی برقراری عدالت در حکومت حضرت مهدی(عج) را داده است و این امر نشان‌دهنده نقش محوری مشیت و اراده الهی در تحقق این امر عظیم است. «عنایات و امدادهای الهی» یاری و کمک خداوند متعال در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) و یارانشان، مطابق روایات و احادیث متعدد، امری حتمی است. بدون این عنایات و امدادها، تحقق عدالت در سطح جهانی امری غیرممکن به نظر می‌رسد. «فرج و گشایش الهی» خداوند متعال در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) فرج و گشایش را برای مردم نازل خواهد کرد و زمینه‌های لازم برای برقراری عدالت را فراهم خواهد ساخت. در واقع، تحقق عدالت در حکومت مهدوی در پرتو هم‌افزایی این سه عامل الهی رقم خواهد خورد. 

نقش عوامل انسانی و اجتماعی در حکومت مهدوی

عوامل متعددی در کنار مشیت الهی، در زمینه‌سازی برای ظهور حضرت مهدی(عج) و برقراری عدالت در حکومت ایشان نقش ایفا می‌کنند؛ از جمله «ایمان و تقوا» ایمان و تقوای مردم، بستر لازم برای یاری‌رساندن به امام زمان(عج) و آمادگی برای پذیرش حکومت ایشان را فراهم می‌کند. هم‌چنین بستر لازم برای یاری رساندن به امام زمان(عج) و آمادگی برای پذیرش حکومت ایشان را فراهم می‌کند. لذا یاران واقعی امام مهدی(عج) افرادی هستند که با ایمان و تقوای خود، زمینه را برای تحقق عدالت و صلح جهانی در دوران ظهور ایشان مهیا می‌کنند.

«عمل به آموزه‌های دینی» صبر، تقوا، امر به معروف و نهی از منکر، ایثار و گذشت و ... از آموزه‌های دینی هستند که در ایجاد جامعه‌ای عدالت‌محور و زمینه‌سازی برای ظهور حضرت مهدی(عج) نقشی اساسی دارند.

«اتحاد و همدلی» بین مسلمانان و پرهیز از تفرقه و اختلاف، شرط پیروزی حق بر باطل و برقراری عدالت در حکومت مهدوی است. «مبارزه با ظلم و ستم» و یاری رساندن به مظلومان، وظیفه‌ای مهم در عصر حاضر است که به تسریع ظهور حضرت مهدی(عج) و برقراری عدالت در حکومت ایشان کمک می‌کند. در روایتی دیگر از امام باقر(ع) آمده است «بهترین یاران ما کسانی هستند که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و در برابر ظلم و ستم سکوت نمی‌کنند.» این روایت نشان می‌دهد که مبارزه با ظلم و ستم، وظیفه‌ای شرعی و اخلاقی است که همه مسلمانان موظف به انجام آن هستند. ظلم و ستم، ریشه بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های بشریت است و از بین بردن آن، گامی مهم برای ایجاد جامعه‌ای عادلانه و صالح خواهد بود.

«تلاش برای اصلاح جامعه» و رفع معضلات و آسیب‌های اجتماعی مانند فقر، جهل و نادانی، فساد اخلاقی و ... در ایجاد جامعه‌ای سالم و زمینه‌سازی برای ظهور حضرت مهدی(عج) و برقراری عدالت در حکومت ایشان مؤثر است. 

رشد عقلی و آمادگی برای پذیرش عدالت در جامعه  

امام باقر(ع) در این‌باره می‌فرماید «هنگامی که قائم ما (امام مهدی (عج)) ظهور کند، خداوند دست خود را بر سر بندگان می‌گذارد و با این کار عقل آنان را جمع و کامل می‌کند و رویاهایشان را به حقیقت تبدیل می‌کند.» این حدیث به یکی از مهم‌ترین تحولات دوران ظهور امام مهدی(عج) اشاره می‌کند. در این حدیث، به طور نمادین بیان می‌شود که با ظهور امام مهدی(عج)، تحول عظیمی در عقلانیت، معنویت و سطح آگاهی انسان‌ها رخ خواهد داد. دست خداوند بر سر بندگان نهادن، کنایه‌ای از عنایت و توجه ویژه خداوند به انسان‌ها در این دوران است. گویی خداوند با این کار، نوری الهی بر عقل و ضمیر انسان‌ها تابانده و آنها را در مسیر کمال و سعادت حقیقی هدایت می‌کند.

جمع‌شدن عقل و کامل‌شدن رویاها، به معنای ارتقای سطح عقلانیت، بصیرت و قدرت تشخیص حق از باطل در انسان‌ها است. در این دوران، گویی غبار جهل و تاریکی از اذهان زدوده شده و انسان‌ها به حقیقت امور و درک عمیق‌تری از هستی دست می‌یابند.

وجود قانون به‌عنوان ضامن عدالت

از موجبات قوانین عادلانه است. تأثیر قوانین و مقررات عادلانه در برقراری عدالت واضح است. به طوریکه بدون آن تحقق عدالت امکان‌پذیر نیست. در دوران حکومت مهدوی اصل عدالت در تمام قوانین رعایت می‌شود. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «اولین دستور عادلانه‌ای که از امام مهدی(عج) صادر می‌شود، این است که نمایندگان اعلام می‌دارند که طواف‌کنندگان مستحبی و کسانی‌که به استلام حجرالاسود مشغول هستند، مطالب را برای حاجیان و ناسکین اعمال تمتع خالی کنند.»

این حدیث بیانگر یکی از اقدامات عدالت‌خواهانه امام مهدی(عج) در ابتدای ظهور ایشان است. ایشان با دستور به تخلیه موقت مسیر طواف برای زائران و عمره‌گزاران، به‌دنبال ایجاد نظم و عدالت در انجام اعمال حج و عمره هستند تا همه زائران، فارغ از هرگونه تمایز و تبعیضی، بتوانند به راحتی مناسک خود را به جا آورند. در کنار این عوامل، آمادگی ذهنی و روحی برای پذیرش عدالت مطلق در حکومت مهدوی(عج) نیز حائز اهمیت است.

امام مهدی(عج) به‌عنوان منجی موعود، نقشی اساسی در تحقق عدالت فراگیر در جهان ایفا خواهند کرد. ایشان با اجرای کامل احکام و قوانین الهی، صلح و امنیت را در همه جا برقرار و ثروت و امکانات را به طور عادلانه توزیع می‌کنند. در پرتو حکومت ایشان، علم و دانش گسترش یافته، جهل و نادانی ریشه‌کن می‌شود و مردم با تزکیه نفس و تهذیب اخلاق به انسان‌هایی کامل تبدیل خواهند شد. امام مهدی(عج) با ایجاد وحدت و همدلی، جامعه‌ای یکپارچه و متحد بنا می‌کنند و اختلافات و تفرقه‌ها را از بین می‌برند.

در حکومت مهدوی، هیچ ظلم و ستمی به کسی روا نخواهد شد، حقوق همه مردم به طور کامل رعایت می‌شود و بشریت طعم گوارای عدالت مطلق را خواهد چشید. برقراری عدالت فراگیر در پرتو حکومت امام مهدی(عج) نویدبخش آینده‌ای روشن و آرمانی برای بشریت است. امیدی که منتظران واقعی آن حضرت با تلاش و کوشش برای اصلاح خود و جامعه، زمینه‌های تحقق آن را فراهم می‌کنند.

ارزش‌های اخلاقی در جامعه حاکم می‌شود

حکومت مهدوی مظهر عدالت مطلق خواهد بود و در آن شاهد برابری، صلح، رفاه، علم، معنویت و اخلاق در جامعه بشری خواهیم بود. در این دوران، فقر، تبعیض، ظلم، ناامنی، جهل و نابخردی ریشه‌کن شده و بشریت به بالاترین سطح کمال خود در سایه عدالت و معنویت نائل خواهد آمد. دوران حکومت امام مهدی(عج) دورانی آرمانی خواهد بود که در آن عدالت و برابری در همه زمینه‌ها حاکم خواهد شد. فقر، تبعیض، ظلم و ستم از بین خواهد رفت و صلح و امنیت جهانی در همه جا برقرار خواهد شد. 

در این دوران، رفاه و آسایش برای همه مردم فراهم می‌شود و نعمت‌های الهی به طور عادلانه توزیع خواهد شد. علم و دانش نیز به‌طور گسترده‌ای افزایش می‌یابد، جهل و نادانی ریشه کن می‌شود. علاوه بر این، حکومت مهدوی دوره‌ای از شکوفایی ایمان و تقوا خواهد بود و ارزش‌های اخلاقی در جامعه حاکم می‌شود و مردم به سوی کمال معنوی رهنمون خواهند شد. در واقع، حکومت مهدوی (عج) تجلی کامل عدالت و برابری، صلح و امنیت، رفاه و آسایش، علم و دانش و معنویت و اخلاق خواهد بود.

برقراری حکومت عدل مهدوی نیازمند زمینه‌سازی توسط انسان‌ها است. ایمان، تقوا، عمل به آموزه‌های دینی، اتحاد، مبارزه با ظلم، تلاش برای اصلاح جامعه، رشد عقلی و آمادگی برای عدالت، وجود قانون و آمادگی ذهنی برای پذیرش عدالت مطلق، از جمله عواملی هستند که در این زمینه‌سازی نقش دارند. این عوامل یکدیگر را تکمیل می‌کنند و هر کدام به تنهایی کافی نیستند. آمادگی انسان‌ها بستر ظهور را فراهم می‌کند و زمینه را برای اجرای عدالت مطلق در حکومت مهدوی مهیا می‌سازد.

حضرت حجت(عج) با اجرای احکام الهی، صلح، امنیت، رفاه، علم و معنویت را در جهان گسترانده و با از بین بردن ظلم و تبعیض، عدالت مطلق را برپا می‌کنند. ایشان منجی موعودی هستند که بشریت منتظر تحقق عدالت جهانی در پرتو حکومت ایشان است. منتظران واقعی با خودسازی و تلاش برای اصلاح جامعه، زمینه‌های ظهور را فراهم می‌کنند.

عاطفه ابرار پیراسته