منظور از «انفسنا» در آیه مباهله چه کسی است
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با اشاره به سندیت واقعه مباهله در منابع اهل سنت، گفت: در تمام تفاسیر «انفسنا» را حضرت علی(ع) می‌دانند، برخی این عبارت را تنها علی(ع) و برخی هم پیامبر(ص) و هم علی(ع) تفسیر کرده‌اند.
بیست‌وچهارم ذی‌الحجه روز مباهله، یکی از رویدادهای صدر اسلام است و به‌معنای لعنت فرستادن و نفرین‌‌کردن دروغگو است. این واقعه در دوران پیامبر اسلام(ص) هنگامی که ایشان و اهل بیت(ع) حضرت در یک سو و مسیحیان نجران در دیگر سو آماده مباهله یا نفرین طرف دیگر شدند، اتفاق افتاد.
حضرت محمد(ص) در نامه‌ای مسیحیان نجران را به اسلام دعوت کرد به‌دنبال آن جمعی از آنها به مدینه آمده بودند تا در مورد درستی دعوت پیامبر(ص) تحقیق کنند و با او درباره خدابودن عیسی(ع) به محاجه پرداخته و دلایل محمد(ص) برای انسان بودن عیسی(ع) برای آنها قانع‌کننده و دلیل مسیحیان برای انکار رسالت حضرت محمد(ص) برای مسلمانان قانع‌کننده نبود، سرانجام بحث‌شان به جایی کشید که پیامبر(ص) خواستند با مسیحیان به مباهله بپردازند. سنت مباهله از دیرباز در میان برخی جوامع بشری متداول بوده است.
مرتضی قائمی، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان در گفتوگو با ایکنا از همدان، در باب سندیت مباهله در منابع اهل سنت، اظهار کرد: در آیه ۶۱ سوره آل‌عمران که معروف به آیه مباهله است آمده است: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ پس هر که با تو درباره او (عیسی) پس از آنکه بر تو (به واسطه وحی، نسبت به احوال وی) علم و آگاهی آمد، مجادله و ستیز کند، بگو: بیایید ما پسرانمان را و شما پسرانتان را، و ما زنانمان را و شما زنانتان را، و ما نفوسمان را و شما نفوستان را دعوت کنیم؛ سپس یکدیگر را نفرین نماییم، پس لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.»
طبق این آیه به دستور خدا، پیامبر اکرم(ص) مسیحیان نجران را که منکر رسالت پیامبر(ص) شده بودند و در مقابل حضرت ایستاده بودند را به مباهله دعوت می‌کند. اما مباهله اتفاق نیفتاد چراکه بزرگ مسیحیان بیان کرد اگر پیامبر(ص) ما را نفرین کند چیزی از ما باقی نخواهد ماند، بنابراین مباهله به این شکل انجام نشد و آنها به رسالت پيامبر اسلام(ص) اعتراف کردند.
این واقعه در منابع روایی و تفسیری اهل شیعه و سنت وجود دارد چرا که برگرفته از قرآن کریم است. این روایات بسیار به‌هم نزدیک هستند عباراتی از جمله «ابنا»، «نساء» و «انفسنا» در این منابع به یک شکل تفسیر شده‌اند. البته در مورد «انفسنا» مباحث مختلفی روایت شده است.
برخی «انفسنا» را تنها علی(ع) و برخی دیگر پیامبر(ص) و علی(ع) تفسیر کرده‌اند، در تفاسیر مختلف علی(ع) و پیامبر(ص) در منزلت بالا و جایگاه مشترکی قرار دارند. این آیه از آیاتی است که در شأن علی(ع) نازل شده است.
در میان تفاسیر اهل سنت، صاحب یکی از راویان حدیث، جامع تِرمذی یا سنن ترمذی یکی از موارد مباهله را روایت کرده که پیامبر اکرم(ص) در واقعه مباهله حضرت علی(ع)، حضرت فاطمه(س) و حسنین(حسن و حسین(ع)) را با خود همراه داشت.
در منبع صحیح مسلم هم در باب فضایل علی(ع) این واقعه بیان شده است. در موردی نیز بیان شده وقتی معاویه به سعد بیان می‌کند که چرا به علی(ع) دشنام نمی‌دهد بیان می‌کند مواردی را از پیامبر(ص) در مورد علی شنیدند که مانع از دشنام و توهین به او می‌شود یکی از آنها واقعه مباهله است، این‌ها خاندان پیامبر(ص) هستند چطور می‌شود به خاندان حضرت توهین کرد.
محمد طبری در تفسیر طبری این ماجرا را به این شکل مطرح کرده که مسیحیان نجران برای مباهله حاضر نشدند چرا که از نفرین پیامبر(ص) ترسیدند که نابود شوند اگر در مباهله شرکت می‌کردند در آتش می‌سوختند.
زمخشری صاحب تفسیر و فخر رازی از علمای شافعی مذهب تسنن در تفسیر فخر رازی که از مهم‌ترین تفاسیر اهل تسنن است و شهرت بسیاری دارد نیز این جریان را ذکر کرده‌اند. همچنین در الدر المنثور جریان مباهله به صورت مفصل آورده شده است که مسیحیان به حقانیت علی(ع) اعتراف کرده‌اند. جابر وقتی قضیه مباهله را نقل کرد بیان کرد منظور از «انفسنا» علی(ع) و پیامبر(ص)، «ابنا» حسن و حسین(ع) و نساء فاطمه(س) است.
این منابع بیان می‌کنند که پیامبر اکرم(ص) و خاندان ایشان که نام برده شد در مباهله شرکت کردند و به‌خاطر طهارت روح بالایی که داشتند مسیحیان نجران به حقانیت ایشان ایمان آوردند. بنا بر آنچه بیان شد جریان مباهله در مهم‌ترین منابع اهل تسنن آمده است.
همچنین این واقعه در میان مسیحیان هم در محافل علمی بیان می‌شود اما از آنجا که این مسئله برای آنان نقطه ضعف است کمتر بیان می‌شود و از نظر آنها بهتر است که این ماجرا را روایت نکنند.
انتهای پیام
