تأکید بر علم‌آموزی؛ مهم‌ترین نکته تربیتی در سبک زندگی فاطمی
یک روانشناس با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک زندگی فاطمی در حوزه تربیت کودک، تأکید بر علم‌آموزی است، گفت: در تربیت اخلاقی باید تلاش کنیم ویژگی‌های صداقت، راستگویی، احترام به دیگران را در کودک تقویت کنیم.
تربیت فرزند در همه اقوام جهانی جایگاه ویژه‌ای دارد و در اسلام این جایگاه به علت دستورات دینی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، اگر بخواهیم فرزندانی همچون حسنین(ع) داشته باشیم باید شیوه تربیتی حضرت فاطمه(س) را به‌عنوان الگویی تمام در نظر بگیریم، زیرا فاطمه زهرا(س) الگویی کامل و پاک هستند که با در نظر گرفتن شیوه تربیتی ایشان می‌توان فرزندان صالحی به جامعه اسلامی تحویل داد. از این‌رو به منظور بررسی سبک تربیتی ایشان خبرنگار ایکنا از همدان با پیام زمانی، روانشناس کودک و پژوهشگر علوم دینی گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:
ایکنا _ حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان به چه نکاتی توجه داشتند؟
اگر بحث تربیت فرزند را بخواهیم از سیره حضرت زهرا(س) بررسی کنیم باید ابتدا بدانیم که ایشان خود در دامان پاک پیامبر اکرم(ص) بزرگ شدند و درس آموختند، و این درس را به‌صورت عملی در زندگی خود پیاده کردند.
پیامبر اکرم(ص) در ارج نهادن به مقام کودک نکات بسیاری را رعایت می‌کردند. در آن زمان که مردم معتقد بودند دختر جایگاهی ندارد و دختران را در عربستان زنده به گور می‌کردند. همواره در سلام دادن به کودکان پیشی می‌گرفتند و این نکته را هم به دیگران تأکید می‌کردند تا آنها هم از شما الگوبرداری کنند.
در روایات داریم روزی در جلسهای که پیامبر(ص) و صحابه حضور داشتند، پسر یکی از صحابه وارد می‌شود و سلام می‌کند، پدر از او استقبال می‌کند و بر روی زانوی خود می‌نشاند. دقایقی بعد دختر همان صحابه می‌آید و پدرش دستی بر سرش می‌کشد و او را زمین نزد خودش می‌نشاند. پیامبر(ص) به این شخص تذکر می‌دهد که دقیقاً همان رفتاری که با پسرت داشتی با دخترت هم باید داشته باشی.
بنابراین حضرت زهرا(س) در دامان پیامبر(ص) بزرگ شده‌اند و اصول تربیت فرزند را از ایشان آموخته‌اند. حضرت زهرا(س) تربیت کودک را از همان آغاز تولد فرزندانشان شروع می‌کردند. ایشان سعی داشتند خودشان به فرزندانشان شیر دهند و غذای فرزندان را خودشان می‌دادند. در بسیاری از موارد وقتی فرزندان ایشان مریض می‌شدند از پدر بزرگوارشان می‌خواستند که در حق آنها دعا کنند.
یکی از اصول تربیت کودک از دیدگاه ایشان گفتن اذان و اقامه در گوش فرزندان در بدو تولد است که پیامبر(ص) نیز همواره به این امر تأکید می‌کردند. در بحث شیردهی نیز شیر را پایه و اساس تربیت فرزند می‌دانند و اصرار به شیر دادن به فرزندان خود دارند.
رفتار عادلانه با فرزندان نیز از دیگر تأکیدات حضرت زهرا(س) بوده و همواره بین امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هیچ تبعیضی قائل نمی‌شدند. وقتی ایشان در نمازهای خود اول برای همسایه دعا می‌کنند و سپس برای خودشان این الگویی ممتاز برای فرزندان است که با زبان عمل به آنها می‌آموختند هیچ‌گاه نباید فقط به خودمان فکر کنیم.
حیا در برابر دیگران نکته دیگر تربیتی ایشان است؛ وقتی در قبال گدای نابینا ایشان پوشش خود را حفظ می‌کنند با زبان عمل به فرزندان خود می‌آموزند که نباید برای حفظ حیا و عفت توجیهی داشت و همه این‌ها در تربیت فرزندان تأثیرگذار هستند.
یکی دیگر از نکات تربیتی ایشان تأکید بر شب‌زنده‌داری فرزندان خود در شب‌های قدر است، ایشان شرایط را برای آنها فراهم می‌کردند و می‌فرمودند انسان محروم کسی است که از برکات این شب‌ها دور باشد.
موردی که توجه خاص حضرت زهرا(س) به تربیت فرزند را نشان می‌دهد این است که چند روز پیش از شهادت به حضرت علی(ع) سفارش می‌کنند همسری برگزیند که شایستگی مادری و تربیت فرزندانش را داشته باشد، این نکته نشان می‌دهد که چقدر ایشان به مسئله تربیت فرزند توجه داشتند. در سیره تربیت ایشان فراگیری علم بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد؛ پدر بزرگوار ایشان نیز به فراگیری علم بسیار تأکید داشتند و همواره این سخن را بیان می‌کردند که «ز گهواره تا گور دانش بجوی»؛ همه ما می‌دانیم که علم‌آموزی در ایام کودکی مانند حکاکی بر روی سنگ است، بنابراین آموزش در این ایام دائمی و ابدی خواهد بود.
یکی از نکاتی که حضرت زهرا(س) به فرزندان خود به‌ویژه امام حسن(ع) و امام حسین(ع) تأکید داشتند این بود که همواره نزد پیامبر(ص) باشند و به صحبتهای پیامبر(ص) توجه و به سیره ایشان دقت داشته باشند. به نوعی ایشان تأکید داشتند که از همان دوران خردسالی به دنبال الگوگیری و کسب علم و معرفت باشند.
پرورش اخلاقی کودک را باید از همان دوران کودکی آغاز کنیم. امام صادق(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: «مردمان را به غیر زبان به نیکی دعوت کنید.» ما باید تربیت صحیح کودک را با عمل کردن به آنها آموزش دهیم، اوج یادگیری نماز در کودکان ما همان‌گونه که در اسلام داریم در سن ۶ یا ۷ سالگی است، در خانواده‌ای که پدر و مادر و سایر بزرگترها مشغول نماز و عبادت باشند قطعاً کودک نیز از آنها الگو خواهند گرفت.
توجه به دوران بارداری، کسب روزی حلال، شیردهی، رفتار والدین و همچنین دعا کردن در حق فرزندان نیز از جمله رویکردهای مهم تربیتی هستند. رفتار عادلانه و بدون تبعیض در بین فرزندان مطلب بسیار مهمی است که دین اسلام و به‌ویژه پیامبر اکرم(ص) همواره به آن تأکید داشته‌اند.
ایکنا _ چگونه می‌توان سبک تربیتی حضرت زهرا(س) را در زندگی خود پیاده کنیم؟
یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که رفتار این بزرگوار را در زندگی خود الگو قرار دهیم. از برخورد و رفتار آنها می‌توانیم الگوبرداری کنیم درک درست و شناخت صحیح از زندگی این بزرگوار می‌تواند ما را در این مسیر یاری کند. ایشان شخصیتی برجسته در دفاع از همسر خود بودند، احترام به همسر همواره در سبک زندگی حضرت زهرا(س) ملموس بوده و با احترام به همسر فرزندان نیز این رویکرد را می‌آموزند.
چشم و هم‌چشمی، غیبت، دروغگویی همه این رفتارها را کودک با زبان عمل می‌آموزد، بنابراین بسیار حائز اهمیت است که به تربیت آن توجه جدی شود.
ایکنا _ مادر چه تأثیری در بُعد معنوی و اخلاقی کودک می‌تواند داشته باشد؟
در مبحث تربیت، ۹ بخش تربیتی وجود دارد که شامل تربیت جسمی، عقلی، روحی، عاطفی، معنوی و ایمانی، عبادی، اخلاقی، اجتماعی و جنسی است. اگر بخواهیم یک کودک استاندارد و سالم را بزرگ و تحویل جامعه دهیم باید بر روی این ۹ بخش تربیتی کار کنیم. تربیت جسمی شامل خوراک و تغذیه مناسب است، حدیثی از پیامبر(ص) نیز داریم که به ورزش کردن تأکید می‌کنند که در این حدیث به اسب سواری، تیراندازی و شنا تأکید دارند.
در مبحث تربیت ارزشمندترین نیروی انسان همین تربیت عقلی است که باید قدرت تعقل و تدبر را در بین فرزندان تقویت کنیم و کودکان خود را در مسیری هدایت کنیم که بیشتر از این قدرت و اختیاری که خداوند در وجود انسان نهاده استفاده کنند.
روح کانون پرورش انسان است در تربیت روحی نیز باید فرزندان خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که به دنبال اتصال و ارتباط با خداوند باشند و همواره در مسیر تقرب به خداوند قرار بگیرند.
تربیت عاطفی نیز یکی دیگر از مباحث تربیتی کودک است، ما خودمان باید به کودکان‌مان عشق بورزیم و به آنها محبت کنیم. باید سعی کنیم کودکان خود را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که به پدر و مادر عشق بورزند و این عشق ورزیدن را در چارچوب‌های خود نسبت به دیگران هم داشته باشند.
تربیت معنوی و ایمانی نیز زمینه‌ساز رشد و تکامل انسان است و احساسات و پاکیزگی روح کودک را شامل می‌شود و پادزهری برای مقابله با استرس کودک خواهد بود. به هر میزان که معنویت و ایمان در کودک رشد کند او را در مسیر راه راست هدایت خواهد کرد.
تربیت عبادی، بخش دیگری از تربیت انسان است. عبادت میوه ایمان است گرچه کودکان وظیفه‌ای در قبال عبادت خداوند در این سن ندارند، اما بسیار مهم است که به کودکان خود آموزش دهیم که در کنار ما به عبادت معبود بپردازند.
ارزش کودک به ادب اوست. در تربیت اخلاقی باید تلاش کنیم ویژگی‌های صداقت، راستگویی، احترام به دیگران را در کودک تقویت کنیم. در تربیت اجتماعی نیز باید والدین تلاش کنند رابطه صحیحی را با اجتماع و افرادی که در جامعه زندگی می‌کنند داشته باشند و در نهایت به تربیت جنسی می‌رسیم که باید به فراخور سن کودک مسائل مربوطه آموزش داده شود، به‌عنوان مثال مبحث محرم و نامحرم و... باید مورد توجه قرار بگیرد.
انتهای پیام
