جهانبینی شیعی پایان مشخصی برای تاریخ در نظر گرفته است. پایان دوران غیبت در آخرالزمان رخ میدهد. دو پدیده ظهور و قیام در این بازه زمانی رخ میدهد. در روایات و معارف شیعه ظهور را به یک باره و قیام را به صورت یک فرایند که امری تدریجی است توصیف کردهاند. به منظور بررسی تفاوت بین قیام و ظهور حضرت صاحبالزمان(عج) بر اساس آیات و روایات، خبرنگار ایکنا از همدان با حجتالاسلام و المسلمین اصغر قاضی خانی، عضو هسته علمی موسسه کلامی احیا و متخصص حوزه مهدویت در همدان، گفتوگویی کرده است که مشروح آن را در زیر میخوانیم:
سه کلمه ظهور، قیام و خروج هر یک مراحل جداگانه دارد، ظهور به معنای حرکت از محل غیبت است. قیام به معنای آمدن آن حضرت برای گرفتن بیعت و خروج نیز به خارج شدن برای دعوت و انتقام گفته میشود. گاهی ظهور بر قیام و خروج نیز گفته میشود.
امیرالمؤمنین(ع) از قول رسول خدا(ص) فرمود «مهدی از ما اهل بیت است که خداوند کار او را در یک شب اصلاح میکند.» امام صادق(ع) در تفسیر آیه مباركه 8 سوره مدثر «فَإذا نُقِرَ فِي النَّاقُور» فرمودند «از ماست امامی که مستتر خواهد شد پس هرگاه خداوند عزوجل اراده کند اظهار امر او را درقلب اوبیاندازد، پس ظاهر میشود.»
شروع ظهور آن حضرت از همان وقت ندای آسمانی در بیست و سوم ماه رمضان یا اندکی پیش از آن و یا در ماه رجب خواهد بود؛ یعنی از محل غیبت خود که کوه رضوی است یا کوه «صابر» در اطراف «مدینه» و یا غیر آن که به سوی مکه حرکت میکند.
در احادیث کافی نقل شده حضرت امام صادق(ع) فرمود «چون سفیانی و یمانی و حسنی خروج کنند صاحب این امر با میراث پیغمبر(ص) و آن شمشیر، زره، عمامه، قضیب و اسب و به روایتی پرچم پیغمبر میباشد و از مدینه به سوی مکه حرکت کند پس بیاید و در کوه ذی طوی که مجاور و متصل به مکه است ساکن شود و تا هنگامی که اجازه خروج به او داده شود در مکه بماند و با مردم به طور ناشناس رفت و آمد کند و خود را به کسی معرفی نمیکند و اظهار دعوت نکند تا اینکه یاران او کم کم بر اثر ندای آسمانی جمع شوند و چون ایام حج رسد، مردم برای حج از اطراف بیایند و عدهای نیز به خاطر فرار از سفیانی و غیر او به مکه هجوم آورند. در آن وقت قهراً اجتماع عظیمی در مکه خواهد شد حضرت همچنان در میان مردم بر سنت حضرت موسى(ع) «خائفاً يترقب» هراسان و مراقب زیست کند تا در ماه ذی حجه کم کم به بعضی از خواص خود را معرفی مینماید اصحاب و یاران او که بر اثر ندا آمدهاند در جستجوی او باشند تا این که بعد از اعمال حج قبل از قیام به دنبال جمعی از آنان میفرستد و از ایشان بیعت میگیرد.»
همچنین امام باقر (ع)فرمود «بعد از آن که در ماه رمضان یا قبل از آن از محل غیبت بیرون آمد تا ماه ذی حجه در ذی طوی به انتظار یاران خود و انتظار رخصت حق به سر میبرد تا اینکه اعمال حج را بجا آورد در شب قبل از خروج برای بیعت و اظهار خود بر عموم؛ خادمی که در نزد اوست با بعضی از اصحاب آن حضرت ملاقات میکند و از ایشان میپرسد چند نفر در اینجا هستید؟ میگویند چهل نفر میگوید اگر صاحب خود را ببینید چگونه خواهید بود؟ گویند به خدا قسم اگر ما را به کوهها ببرد و در کوهها جا دهد ما با او خواهیم رفت. پس شب آینده کسی به نزد آنها میآید و میگوید ده نفر از بزرگسالان و نیکان خود را به من معرفی کنید ده نفر تعیین میکنند آنها را با خود بر میدارد و به نزد صاحبالأمر میبرد و آن حضرت به آنها شب آینده را وعده دهد.»
چون زمان و عده تمام شود آن شب سیصد و سیزده تن را فرا خواند. تعدادی از آنها در رختخواب خود ناپدید میشوند و صبح در مکه حضور مییابند و تعداد دیگری هنگام بیعت، سوار بر ابر حاضر شوند چون صبح فرا رسد، اوّل طلوع آفتاب با چهل و پنج نفر به سوی مسجدالحرام روی آورند و هم چنین از قبایل جمع شوند.
چون به مسجد الحرام آید، از منبر بالا رود و مردم را به خود و پیمان خدا و ادای حق خود دعوت نماید و آنان را دعوت کند که در عمل به سیره رسول خدا عمل نماید و این آیه را میخواند «فَفَرَرْتُ مِنْكُمْ لَمَا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِي رَبِّي حُكْماً وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُرْسَلِينَ پس وقتی که ترسیدم از شما فرار کردم پس خدای من به من حکمت داده و مرا از مرسلین قرار داد.» (شعراء / آیه 21).
سپس خداوند جبرئیل را نازل کند و بر حطیم فرود آید و بگوید به چه چیز دعوت میکنی؟ آن حضرت تکرار نماید و جبرئیل گوید دستت را دراز کن، من اول کسی هستم که با تو بیعت میکنم پس دست خود را دراز کند سفید و نورانی باشد مانند ید بیضای موسی و این آیه را تلاوت نماید «إنّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللهَ، يَدُ اللهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنْمَا يَنْكُثُ عَلَى نَفْسِهِ؛ آنان که با تو بیعت میکنند، سخنی جز این نسیت که با خدا بیعت میکنند دست خدا بالای دست آنها است پس هر کس بیعت را بشکند به ضرر خودش شکسته است.» (فتح / آیه 10).
امام صادق(ع) فرمود «پس جبرئیل دست او را میبوسد و دست خود را به دست او میمالد و پس از جبرئیل، ملائکه و جن میآیند.» همچنین امام محمد باقر(ع) فرمود «پس از آن سیصد و سیزده تن با او بیعت کنند، آنان که با ابرها میآیند در آن ساعت برسند.» و فرمود «پس از آن جبرئیل یک پای خود را بر بیتالحرام و دیگری را بر بیتالمقدس گذارد و ندا کند «أتى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ فرمان حتمی خدا [در مورد عذاب کافران و مشرکان] فرا رسیده است، پس خواستار شتاب در آن نباشید» (نحل / آیه 1) سپس در پیش روی آن حضرت مابین رکن و مقام میایستد و میگوید «البیعه لله».
امام صادق(ع) فرمود چون آفتاب بلند شود صیحه آسمانی از چشمه خورشید به زبان عربی بلند شود به گونهای که همه اهل آسمان و زمین بشنوند، ندا کند: ای گروه خلایق این مهدی آل محمد است سپس اسم و کنیه و نسب او را تا امام حسین(ع) بیان کند و گوید «بیعت کنید او را تا هدایت یابید با او مخالفت نکنید که گمراه میشوید.» به دنبال این ندا، ملائکه جن و نقبای انس، گویند «سمعنا وأطعنا» شنیدیم و اطاعت میکنیم و نماند هیچ گوشی از خلایق، مگر این که این ندا را میشنود و از همدیگر میپرسند آیا شنیدید؟!
امام باقر(ع) فرمود: وقتی که بیعت ناگهانی تمام شود، اصحاب با او رفت و آمد میکنند و برای قیام و خروج اصرار میورزند، اما او در انتظار دستور الهی است. در اثر اصرار زیاد اصحاب برای این که به آنها بفهماند که هنوز زمینه قیام فراهم نیست نفس زکیه را که برای دعوت به سوی مکیان اعزام میکند مردم مکه بعد از شنیدن پیغام امام او را میان رکن و مقام شهید میکنند. زمانی که خبر قتل او به امام میرسد میفرماید من به شما نگفتم اهل مکه مرا نمی خواهد؟!
انتهای پیام