دعا؛ راه رسیدن انسان به کمال

دعا، یکی از موضوعات مهمی است که در قرآن کریم و روایات معصومان(ع) بسیار مورد تأکید قرار گرفته و حتی از برترین عبادت‌ها شمرده شده است، چنانچه امام صادق(ع) در مورد جایگاه دعا فرمودند: «افْضَلُ الْعِبادَةِ الدُّعا»؛ هیچ عبادتی بالاتر از دعا نیست. شب قدر، هنگام دعا، مناجات و درخواست از خداوند است، به‌منظور بهره بردن بیشتر از این فرصت و به‌منظور بررسی معنای دعا، رعایت اصول و ادب در دعا کردن و... خبرنگار ایکنا از همدان با محمدرضا فریدونی، مدیر کانون دعاپژوهی صادقین و عضو هيئت علمی گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا همدان گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:

ایکنا_ منظور از قرب خداوند چیست؟ 

منظور از قرب، نزدیک بودن دو شخص به همدیگر است. قرب خداوند به انسان قابل درک و فهم نیست، خداوند متعال می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، بگو یقیناً من نزدیکم، دعای دعاکننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می‌کنم؛ پس باید دعوتم را بپذیرند و به من ایمان آورند، تا به حق و حقیقت راه یابند و به مقصد اعلی برسند.» (بقره/ 186) خداوند به انسان به اندازه رگ گردن نزدیک است، این نزدیکی زمانی و مکانی و قابل درک و فهم نیست.

ایکنا _ چرا گاهی دعای انسان‌ها به اجابت نمی‌رسد؟

خداوند می‌فرماید: «اجيبُ دَعوَةَ الدّاعِ به آنها بگو من اجابت می‌کنم دعوت کسانی که من را بخوانند، در همین موضوع روزی شخصی از امام علی(ع) سؤال کرد چرا دعای انسان اجابت نمی‌شود؟ ایشان در پاسخ فرمودند: بین اجابت و استجابت دعا تفاوت‌هایی وجود دارد، استجابت دعا در طول زمان اتفاق می‌افتد، اما اجابت دعا سریع‌تر اتفاق می‌افتد و دلیل مهمتر اینکه شما کسی را می‌خوانید که او را نمی‌شناسید و منظور از ادعونی استجب لکم یعنی من را بخوانید تا اجابت کنم و این اجابت کردن مقداری طول می‌کشد.

ایکنا _ اقسام دعا چگونه است؟

دعا اقسام‌های مختلفی دارد، همین که انسان‌ها می‌توانند خداوند را بخوانند یکی از اقسام دعاست، یکی دیگر از اقسام دعا این است که انسان بتواند کلمه «یا الله» را بر زبان بیاورد؛ همین که خداوند در دل او بیندازد که خدا را صدا کند اتفاق کمی نیست، گاهی انسان‌ها موفق به دعا کردن نمی‌شوند و توان دعا کردن را ندارند.

ایکنا_ آیا دعا کردن فقط گفتن خواسته‌ها و سؤال کردن از خداوند است؟

دعا فقط سؤال کردن و درخواست حاجت‌ها از خداوند نیست، در دعا باید یک شکستگی برای فرد ایجاد شود و براساس این شکستگی یک شوق پیدا کند و به سمت خداوند برود، با تمام وجود خداوند را بخواند و همین دعا کردن باعث رشد و رسیدن به کمال در انسان‌ها می‌شود.

یکی از دعاهایی که در این ماه مبارک رمضان به خواندن آن بسیار سفارش شده است، دعای ابوحمزه ثمالی است، این دعا از امام سجاد(ع) نقل شده که اگر یک بار این دعا خوانده شود با معارف اسلامی آشنا می‌شوید. در این دعا رابطه عمیق بین خداوند و انسان‌ها بیان می‌شود، همچنین در دعای ابوحمزه ثمالی به ادب دعا سفارش شده است.

ایکنا _ چگونه می‌توان ادب دعا را رعایت کرد؟

انسان باید بداند در مقابل چه کسی قرار گرفته است تا بتواند ادب دعا را رعایت کند، وقتی طرف مقابل را به خوبی بشناسد در مقابل او ادب را رعایت می‌کند، برای مثال اگر بخواهیم آداب و ادب نماز را رعایت کنیم باید به خوبی نماز را قبول داشته باشیم تا بتوانیم آداب نماز را رعایت کنیم، این کار باعث کسب معرفت می‌شود. معمولا یک سری از افراد غم و شادی درستی ندارند به‌دلیل اینکه نسبت به خداوند معرفت درستی ندارند، یک بخش ماه مبارک رمضان روزه‌داری است و بخش مهم آن کسب معرفت است؛ امیدواریم بتوانیم از این ماه بهترین بهره را کسب کنیم.