زنده‌شدن طبیعت از منظر قرآن کریم
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در یادداشتی به آیات قرآن درباره زنده‌شدن طبیعت از دیدگاه قرآن اشاره کرده است.
به گزارش ایکنا از همدان، حجت‌الاسلام حسین مقدس، مدرس دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است، به زنده شدن طبیعت از دیدگاه قرآن اشاره کرده است.
آیات متعددی از قرآن کریم به زنده‌شدن طبیعت و نقش آن به‌عنوان نشانه‌ای از قدرت خداوند و معاد اشاره دارند. در اینجا چند نمونه از این آیات ذکر می‌شود:
سوره روم، آیه 19 «یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَیُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَیُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ وَکَذَٰلِکَ تُخْرَجُونَ (او زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده بیرون می‌آورد، و زمین را پس از مرگش زنده می‌کند؛ و بدین‌گونه [در قیامت نیز از قبرها] بیرون آورده می‌شوید.)»
سوره ق، آیه 11 «رِزْقًا لِلْعِبَادِ ۖ وَأَحْیَیْنَا بِهِ بَلْدَةً مَیْتًا ۚ کَذَٰلِکَ الْخُرُوجُ ([این باران را] برای روزی بندگان [نازل کردیم]، و به وسیله آن، سرزمینی مرده را زنده کردیم؛ بیرون آمدن [از قبرها در قیامت] نیز این گونه است.)»
سوره نحل، آیه 65 «وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ (و خداوند از آسمان آبی نازل کرد، و به وسیله آن زمین را پس از مرگش زنده نمود؛ بی تردید در این [امر] نشانه ای [از قدرت خدا] است برای گروهی که [حقایق را] می شنوند.)»
از جمله آیات مهمی که در راستای خلقت انسان و احیای زمین بیان شده و می‌توان اصل معاد را از آن اثبات کرد آیه 5 سوره مبارکه حج است که فرمود «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِنَ الْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَغَيْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَيِّنَ لَكُمْ ۚ وَنُقِرُّ فِي الْأَرْحَامِ مَا نَشَاءُ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ۖ وَمِنْكُمْ مَنْ يُتَوَفَّىٰ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَىٰ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْلَا يَعْلَمَ مِنْ بَعْدِ عِلْمٍ شَيْئًا ۚ وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ. ای مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، (به این نکته توجّه کنید که:) ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه» [چیزی شبیه گوشت جویده شده]، که بعضی دارای شکل و خلقت است و بعضی بدون شکل؛ تا برای شما روشن سازیم (که بر هر چیز قادریم)! و جنین‌هایی را که بخواهیم تا مدّت معیّنی در رحم (مادران) قرار می‌دهیم؛ (و آنچه را بخواهیم ساقط می‌کنیم؛) بعد شما را به‌صورت طفل بیرون می‌آوریم؛ سپس هدف این است که به حدّ رشد و بلوغ خویش برسید. در این میان بعضی از شما می‌میرند؛ و بعضی آن قدر عمر می‌کنند که به بدترین مرحله زندگی (و پیری) می‌رسند؛ آنچنان که بعد از علم و آگاهی، چیزی نمی‌دانند! (از سوی دیگر،) زمین را (در فصل زمستان) خشک و مرده می‌بینی، اما هنگامی که آب باران بر آن فرو می‌فرستیم، به حرکت درمی‌آید و می‌روید؛ و از هر نوع گیاهان زیبا می‌رویاند!»
از منظر مفسران مراد از بعث در آیه زنده‌كردن مردگان و بازگشت به سوى خداى سبحان است. به نظر می‌رسد این آیه در جهت رفع شبهه منکران معاد که حیات پس از مرگ را نمی‌پذیرند مورد اشاره قرار داده مثالی می‌زند که احدی در آن شک و تردید ندارد و آن تولد انسان در عالم خلقت می‌باشد. سپس نتیجه‌ای که می‌گیرد اثبات اصل معاد است.
آنچه از ظاهر آیه فهمیده می‌شود این است که خلقت انسان‌ها از خاک بوده و بیان سایر مراحل خلقت نیز امروزه ثابت گشته و جای هیچ تردیدی در آن وجود ندارد.
از سویی دیگر اشاره به خلقت موجودات در طبیعت از جمله درختان و گیاهانی دارد که همگان به مراحل سرسبزی و زرد شدن و سپس خشک شدن ظاهری آن در طول سال واقف بوده و به تعبیری حیات بعد از مرگ آن را مشاهده می‌نمایند. این امر می‌تواند عاملی برای فهم بیشتر در جهت اثبات حیات بعد از مرگ انسان‌ها باشد. نکات مهمی که از این آیه می‌توان استنباط نمود این موارد است:
خطاب به مردمان؛ آیه با خطاب «یا ایها الناس» آغاز می‌شود که نشان‌دهنده فراگیری این پیام برای همه انسان‌ها در همه زمان‌ها است. هدف این خطاب، رفع شک و تردید در مورد مسئله معاد و برانگیخته شدن مردگان است.
استدلال بر معاد از طریق آفرینش انسان؛ خداوند برای اثبات امکان معاد، به مراحل مختلف آفرینش انسان اشاره می‌کند. این مراحل عبارتند از خاک؛ خلقت اولیه انسان (حضرت آدم (ع)) از خاک. نطفه؛ تبدیل غذا به نطفه و ایجاد حیات در آن. علقه؛ تبدیل نطفه به خون بسته. مضغه؛ تبدیل خون بسته به پاره گوشتی که برخی از آن شکل گرفته و برخی دیگر شکل نگرفته است.
از منظر مفسران، هدف از ذکر این مراحل، بیان قدرت خداوند در تحول و دگرگونی مواد بی‌جان به موجود زنده است.
تقدیر الهی در رحم‌ها؛ «و نقر فی الارحام ما نشاء الی اجل مسمی خداوند آنچه را بخواهد تا مدتی معین در رحم‌ها قرار می‌دهد.» این عبارت به نقش اراده الهی در تعیین سرنوشت جنین در رحم اشاره دارد. ممکن است جنینی سقط شود، ناقص الخلقه باشد یا به‌طور کامل رشد کند.
«ثم نخرجکم طفلا سپس شما را به‌صورت کودک بیرون می‌آوریم.» این مرحله، شروع زندگی جدیدی برای انسان در این دنیا است.
مراحل رشد و کمال انسان؛ «ثم لتبلغوا اشدکم سپس [نگهداری می‌کنیم] تا به کمال قوت خود برسید.» این عبارت به دوران جوانی و رسیدن به اوج توانایی‌های جسمی و عقلی اشاره دارد.
«و منکم من یتوفی و منکم من یرد الی ارذل العمر لکیلا یعلم من بعد علم شیئا برخی از شما [زودتر] می‌میرند، و برخی از شما به فرتوت‌ترین دوران عمر بازگردانده می‌شوند، تا پس از دانستن [بسیاری چیزها] چیزی ندانند.» این عبارت به تفاوت در طول عمر انسان‌ها و پیری و زوال عقل اشاره دارد.
استدلال بر معاد از طریق زنده‌شدن زمین؛ «و تری الارض هامدة فاذا انزلنا علیها الماء اهتزت و ربت و انبتت من کل زوج بهیج و زمین را خشکیده می‌بینی، پس چون آب بر آن فرو فرستیم، به جنبش درمی‌آید و برمی‌آید و از هر نوع گیاه زیبا می‌رویاند.»
این قسمت از آیه، به زنده‌شدن زمین بعد از مرگ اشاره دارد. خداوند با نزول باران، زمین مرده را زنده می‌کند و انواع گیاهان را از آن می‌رویاند.
انتهای پیام
