غایت بانکداری اسلامی عدالت اقتصادی است

به گزارش ایکنا از همدان، آیت‌الله حبیب‌الله شعبانی موثقی، نماینده ولی‌ فقیه در استان همدان، امروز، ۱۴ اردیبهشت‌ماه در نشست بررسی حوزه‌های حکمرانی مطلوب با موضوع «بانکداری اسلامی» که به همت جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه بوعلی‌سینا در این دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: بانکداری در سه ساحت بانکداری بدون ربا، بانکداری اسلامی و نقش اقتصادی بانک در جامعه قابلیت بحث دارد.

وی افزود: مباحث بانکی در دو ساحت اول در مباحث فقهی و حقوقی قابل بررسی است؛ با این سؤال که آیا بانکداری موجود ربوی است؟ که این مسئله از منظر فقه و حقوق بررسی می‌شود. بانکداری بدون ربا تلاش بر حذف ربا از بانکداری دارد.

شعبانی با اشاره به عملیات بانکی براساس کتاب و دیدگاه شهید صدر که بنای آن برای حذف ربا از بانکداری بوده است، بیان کرد: بانکداری اسلامی سطح بالاتری از بانکداری بدون رباست و هر دو به عدالت اقتصادی می‌پردازند. ساحت سوم نیز نقش اقتصادی بانک است، نقشی که در خلق پول، مهار تورم و رونق اقتصاد و... دارد.

نماینده ولی فقیه در استان همدان در پاسخ به سؤال یک دانشجو که آیا اصلا اقتصاد اسلامی داریم و این عنوان مقوله درستی است، مطرح کرد: وقتی از یک نظام اقتصادی سخن می‌گوییم از یک نظام ماهوی سخن می‌گوییم؛ نظام اقتصاد اسلامی نیازمند استنباط است و قوانین آن تا حدودی مشخص است، اما وقتی در قالب یک نظام مطرح می‌شود نیاز به استباط دارد، چراکه فقط قوانین برای این نظام کافی نیست.

وی ادامه داد: اساس شکل‌گیری بانک‌ها در دنیا براساس ربا شکل گرفته است، بعد از انقلاب تمام تلاش ما برای این بوده که به نظام بانکداری و اقتصادی که از قبل وجود داشته رنگ و بوی اسلامی دهیم. تا به حال هیچ تجربه‌ای در دنیا به‌عنوان نظام اقتصاد اسلامی وجود نداشته و ما فقط در مرحله نظریه هستیم و این از جمله ضعف‌هایی است که امروز وجود دارد.

شعبانی با تأکید بر اینکه در مسئله اقتصاد، فقه و تجربیات بشری و سایر مسائل تأثیر دارد، گفت: علومی مثل شیمی و فیزیک مربوط به کشف روابط علی و معلولی است و نمی‌توان از اسلامی بودن آن‌ها حرفی به میان آورد، اما در علم اقتصاد این‌گونه نیست، اگر منظور ما از نظام اقتصادی طراحی یک نهاد است می‌توان گفت اقتصاد اسلامی نداریم، اما وقتی بخشی از یک نظام اقتصادی قوانین ماهوی است پس اسلام در آن دخیل است پس تعریف ما از اقتصاد حائز اهمیت است. نظام اقتصادی یک مسئله تکوینی است.

امام جمعه همدان در پاسخ به سال یکی از دانشجویان در مورد اختلاف نظر بین علمایی همچون آیت‌الله سیستانی و سایر علما در مورد شبهه‌ناک بودن حقوق کارمندان بانک تصریح کرد: اختلاف نظر آیت‌الله سیستانی در این مورد در این است که ایشان مالکیت شخصیت حقوقی را قبول ندارند، یعنی بانک را مالک نمی‌دانند. از این‌رو در این مورد اشکال در مبناست که بانک را مالک بدانیم یا خیر.

وی اظهار کرد: اگر قوانینی که در سال 1362 تصویب شده به‌درستی اجرا شود، ربا در سیستم بانکی ایجاد نمی‌شود، حتی اگر ۳۰ درصد سود هم به بانک داده شود، اما این سود ربا محسوب نمی‌شود البته بحث انصاف هم در این زمینه مطرح است.

شعبانی یادآور شد: معمولاً مشتریان بانک در امضای قراداد متن را مطالعه نمی‌کنند و از آنجا که قرارداد یک متن حقوقی است برخی از موضوعات را ممکن است متوجه نشویم.

وی تأکید کرد: مشکل بانکداری بدون ربا به مسئله قوانین برنمی‌گردد، هرچند در برخی موارد جزیی نیاز به اصلاح دارد، اما مشکل ما در اجراست اگر در اجرا درست وارد شویم ربا از بانکداری ما حذف خواهد شد. در مورد بانکداری اسلامی نظام اقتصادی نیازمند علوم انسانی و تحولات گسترده است و تحول به سادگی رقم نمی‌خورد، اگر در غرب تحولاتی را می‌بینیم، این تحولات کشورهای اروپایی به ۳۰۰ سال پیش و انقلاب صنعتی برمی‌گردد. قوانین ما در بیشتر موارد اصلاح شده است اما در اجرا مشکل دارد. مرابحه که امروز برخی از مشکلات ربوی بودن را در بانک حل کرده از اصلاحات این قوانین بوده است.

نماینده ولی فقیه در استان همدان با تأکید بر اینکه ارائه فاکتور سوری به بانک موجب ربوی شدن آن معامله است، گفت: منابع قرض‌الحسنه بانکی امروز بسیار کم است مردم اغلب یا حساب جاری دارند که گردش مالی دارد و کار خود را پیش می‌برند یا حساب بلندمدت که سود دریافت کنند، از این‌رو چون حساب قرض‌الحسنه کم است، بانک‌ها امکان ارائه وام قرض‌الحسنه را ندارند. 

وی با بیان اینکه غایت بانکداری اسلامی عدالت اقتصادی است، اظهار کرد: شفافیت، اصلاح و اجرای عدالت در بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی حائز اهمیت است.