برائت از مشرکان اعلام بیداری و هوشیاری مسلمین است

مراسم «برائت از مشرکان»، برای نخستین‌بار پس از انقلاب اسلامی، با هماهنگی دولت سعودی در سال ۱۳۶۰ برگزار شد و هر ساله در قالب راهپیمایی و قرائت پیام امام‌ خمینی(ره) ادامه یافت. در این مراسم از آمریکا، شوروی و اسرائیل به‌عنوان رهبران کفر و شرک اعلان برائت می‌شد.

در سال ۱۳۶۶ راهپیمایی برائت از مشرکان، با حمله نیروهای عربستان مواجه و به خاک و خون کشیده شد. این حادثه بازتاب گسترده‌ای در جهان داشت. امام‌ خمینی(ره) در واکنشی شدید، این حادثه را پیام استقامت و مظلومیت زائران ایرانی از کنار خانه کعبه شمرد و مسئول اصلی این حادثه را آل سعود به نمایندگی از آمریکا و اسرائیل دانست. ایشان انگیزه اصلی آل سعود را استیصال و خشم آمریکا در برابر انقلاب اسلامی توصیف کرد.

حادثه کشتار زائران ایرانی منجر به قطع یک‌جانبه مناسبات سیاسی دو کشور از طرف عربستان و نیز توقف سه‌ ساله اعزام زائران ایرانی به حج شد. به‌منظور بازخوانی و تحلیل علت و چرایی این حادثه تلخ، خبرنگار ایکنا از همدان با حجت‌الاسلام سجاد جمشیدی، پژوهشگر مؤسسه کلامی احیا و مدرس حوزه علمیه همدان گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم:

ایکنا _ لطفاً درباره فاجعه کشتار حجاج در سال ۶۶ توضیح بفرمایید و نسبت به این جریان یک بازخوانی داشته باشید.

فاجعه کشتار حجاج به کشتار حجاج عمدتاً ایرانی در حج تمتع ۱۳۶۶ هجری شمسی در مراسم برائت از مشرکان رقم خورد، در این فاجعه نیروهای عربستانی با حمله به این مراسم حدود ۴۰۰ نفر از حجاج ایرانی، لبنانی و فلسطینی، پاکستانی، عراقی و دیگر کشورها را به شهادت رساندند و حدود پنج هزار نفر مجروح و عده‌ای بی‌گناه نیز دستگیر شدند. این فاجعه که در دوران ملک فهد اتفاق افتاد عکس‌العمل شدید مقامات ایرانی به‌ویژه امام خمینی(ره) را در پی داشت و به‌دنبال آن روابط سیاسی ایران و عربستان قطع شد و هیچ زائری از ایران برای حج اعزام نمی‌شد.

هنگامی که بیش از ۱۵۰ هزار زائر در خیابان‌های مکه برای شرکت در مراسم برائت از مشرکان حرکت می‌کردند مأموران دولت سعودی با آمادگی قبلی در حالی که مجهز به انواع اسلحه سرد و گرم بودند با مسدود کردن محور اصلی حرکت جمعیت، به سرکوب و کشتار حجاج پرداختند. همچنین قطعات بزرگ سنگ و تیکه‌های سیمان بر روی سر مردم فرود می‌آمد و نیروهای امنیتی سعودی با چماق و چوب‌دستی وارد صفوف راهپیمایان شدند و با خشونت تمام شروع به ضرب و شتم افراد کردند. حتی سعودی‌ها به این جریان هم اکتفا نکردند و افرادی که از مهلکه گریخته بودند آن‌ها را نیز پیدا کردند و مورد ضرب‌وشتم قرار دادند. حتی آمبولانس‌هایی که برای نقل و انتقال حاجیان می‌آمدند آن‌ها را نیز مورد ضرب‌وشتم قرار می‌دادند.

ایکنا _ رویکرد رهبران ایران در آن زمان نسبت به این جریان چگونه بود؟

رهبر انقلاب به حدی ناراحت شدند که در یکی از پیام‌های خود فرمودند: «جنایت تاریخی شکستن احترام حرم امن الهی که در دل مسلمان جهان اتفاق افتد چیزی نیست که بتوان تا ابد آن را فراموش کرد و در رابطه با آن سکوت کرد.» همچنین در پیام دیگری فرمودند: «کشتار زائران خانه خدا توطئه‌ای بود برای حفظ سیاست‌های استکبار و به‌منظور جلوگیری از نفوذ اسلام ناب محمدی است.»

این‌قدر این فاجعه دردآور و ناراحت‌کننده بود که امام راحل در پیام تاریخی خود در ۱۲ مرداد سال ۶۶، خطاب به سرپرست حجاج ایرانی این‌چنین فرمودند: «آن‌ها به دست خود اسباب افتضاح خود را فراهم کردند ما اگر می‌خواستیم به جهان اسلام ثابت کنیم که کعبه‌داران کنونی لیاقت سربازی و میزبانی خانه خدا را ندارند و جز اینکه سرباز اسرائیل و آمریکا هستند، به این خوبی نمی‌توانستیم به جهانیان ثابت کنیم‌. کارگزاران بی‌لیاقت سعودی با نهایت قساوت قلب در این زمینه عمل کردند و حقیقت وجودی خود را به جهانیان نشان دادند.»

همچنین رهبر انقلاب در اولین پیام پس از این فاجعه به ضرورت عمل برائت و بیزاری از دشمنان تأکید دارند. حج تنها یک حرکت عبادی نیست بلکه حج کانون معارف الهی است که از آن محتوای سیاست اسلام را در تمامی زوایای زندگی باید جست‌وجو کرد. حج عرصه نمایش و آیینه‌ سنجش استعدادها و توان مادی و معنوی مسلمانان است، مسلماً حج بی‌روح و بی‌تحرک و بدون قیام حج بی‌برائت، حج بی‎وحدت، حج نیست.

ایکنا _ علت بروز این کشتار توسط عربستان چه بود؟

زائران حرم امن الهی به‌ویژه زائران ایرانی عمل برائت از مشرکان را انجام می‌دادند. حال امام خمینی(ره) بر این موضوع اشاره داشتند که حجی که در آن برائت از مشرکان نباشد، حج نیست، چراکه یکی از اعمال مهم حج، برائت از مشرکان است و برائت جزئی از فروع دین محسوب می‌شود و این از واجبات مهم دین الهی است.

در کنار نماز، روزه و حج دو اصل تولی و تبری را داریم. تبری به معنای این است که مسلمان نسبت به دشمنان دین و اعتقادات اظهار برائت و بیزاری بجوید که در عصر ما دشمنان دین جز استکبار جهانی نیست که تمام تلاش خود را برای غارت و چپاول کشورهای اسلامی دارند. برائت و بیزاری مسلمانان در حج از این استکبار، نوعی اعلام آمادگی برای مبارزه با آن‌هاست و به نوعی اعلام هوشیاری و بیداری در مقابل آن‌هاست. متأسفانه رژیم آل سعود که از حقیقت اسلام به دور است با عمل مهم برائت از مشرکان مخالفت می‌کند‌ و به همین دلیل آن فاجعه را رقم می‌زند و مخالفت خود را در قالب همان فاجعه نشان می‌دهد.

آل سعود با حمایت استعمارگرانی همچون آمریکا و اسرائیل بر روی کار آمده و از همین جهت حافظ منافع استعمارگران است. آل سعود مبلغ توحیدی هستند که ارتباط آن با حجت‌های الهی و جانشینان پیامبر منقطع شده و درحالی که ما برای فهم توحید باید به درگاه امامان معصوم برویم، آل سعود خود را از خلیفه‌های اصلی خداوند جدا کرده و توحیدی را ارائه می‌کند و قرائتی از اسلام را دارد که در خدمت ظالمان و مستکبران جهان است.

آل سعود خود را خادم حرم می‌داند در حالی که با طرفداری از استکبار زمان، آمریکا و اسرائیل که علیه مظلومان غزه و فلسطین هستند به آن‌ها خدمت می‌کند. آن‌ها می‌خواهند حضور شیعیان و آشنایان با اهل بیت(ع) را در مراسم حج کمرنگ کنند، چراکه حضور شیعیان موجب بیداری جهان اسلام خواهد شد، حج ظرفیتی عالی برای آشنایی و همدلی و همبستگی مسلمانان به‌ویژه علیه جهان کفر و نفاق است و ظرفیتی برای تبادل فکر و عقاید و باورهای صحیح است که به همین علت آل سعود از حضور بیداردلان که حضور آن‌ها موجب هوشیاری و بصیرت است، هراس دارد.

گاهی ضرورت هم ایجاب می‌کند که در اثر نداشتن امنیت جانی و عدم حفظ عزت و کرامت حاجیان، روابط را کمرنگ کنیم و حتی در برهه‌ای حج عمره را هم تعطیل کنیم و به‌ویژه شاهد بودیم که به علت رعایت نکردن سعودی‌ها در یک برهه‌ای چند ساله مجبور به تعطیلی حج عمره شدیم، چراکه حفظ عزت و کرامت حجاج اهمیت والایی دارد و سعودی‌ها باید آن را رعایت کنند.

در دهه ۹۰ می‌بینیم که جان زائران برای آن‌ها اهمیت ندارد و بر اثر بی‌تدبیری و بی‌کفایتی یا حتی از روی غرض حادثه منا را پیش آوردند و صدها نفر کشته و زخمی شدند که البته در آن دوران حج واجب تعطیل نشد، چراکه نباید یکی از مهم‌ترین اعمال عبادی انسان متوقف شود. اما در چند سال اخیر با دیپلماسی‌های صورت گرفته روابط بین عربستان و ایران بهتر از قبل شده است.