دانشگاه باید پیشتاز تحقق تمدن نوین اسلامی شود
رئیس دانشگاه صدا و سیمای قم بیان کرد: فقه شیعه خودش را همراه با مشکلات جامعه و در راستای رفع آنها می‌داند. این مسئله‌ای است که باید مد نظر دانشگاه هم باشد تا بتواند در تحقق تمدن نوین اسلامی پیشتاز باشد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست «دانشگاه و تمدن نوین اسلامی» امروز چهارشنبه 14 دی‌ماه، با سخنرانی کمال اکبری، رئیس دانشگاه صدا و سیمای قم برگزار شد.
در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید؛
واقعیت امر این است که امروزه مشاهده می‌کنیم حرکت دنیا بر پایه علم و دانش است و جهان اسلام و مسلمانان بر اساس فرمایش پیامبر گرامی اسلام(ص) باید پیشرو این امر باشند و اصلی‌ترین کار در حوزه علم و دانش هم باید در ید و اختیار مسلمانان باشد. خدای متعال هم انسان را به علم آموزی دعوت کرد و اولین آیاتی که خداوند بر پیامبر نازل کردند بر پایه علم بود و علم‌اندوزی اولین نکته‌ای است که در آن وجود دارد. از سوی دیگر پیامبر گرامی اسلام نیز توجه بسیاری بر این مسئله داشتند و از جمله در روایتی فرمودند که دارنده علم بر دیگران سلطنت و برتری خواهد داشت و خداوند هم اجازه نداده مسلمانان در این زمینه زیردست قرار گیرند لذا بر ما واجب است در این مورد قدمی مضاعف برداریم و بررسی کنیم چرا به این روز افتاده‌ایم؟
سیر شکل‌گیری تمدن اسلامی
سؤالی که در این عرصه ممکن است به وجود بیاید این است که آیا دانشگاه کنونی توانسته به خوبی به وظایف خود عمل کند؟ پس چه دانشگاهی میتواند اهداف مسلمانان در زمینه علم را محقق کند؟ رهبر معظم انقلاب از تمدن نوین اسلامی سخن گفتند که اوج اقتدار علمی و تمدنی جامعه اسلامی است. ایشان در این سیری که به سوی تمدن اسلامی وجود دارد وقوع انقلاب اسلامی را حرکت اصلی برشمردند که بعد از آن به تشکیل نظام اسلامی رسیدیم و سومین مرحله هم تشکیل دولت اسلامی، چهارمین مرحله، جامعه‌سازی و در نهایت پس از رشد جامعه اسلامی به تمدن اسلامی می‌رسیم.
نکته مهمی که امروزه باید به آن توجه کنیم خصوصیات دانشگاه تراز اسلامی است. حوزه علمیه دارای ویژگی‌هایی است لذا خروجی آن هم با آنچه از دانشگاه انتظار داریم متفاوت است. ما از دانشگاه انتظار داریم در رشد تفکر و خلاقیت دانشجویان بکوشد و نهایتا جامعه‌ای بر اساس خلاقیت و تفکر داشته باشیم. دانشگاه مرکزی علمی است که بتواند انسانی آگاه، وظیفه شناس و مسئول تربیت کند و در زمینه‌های مختلف از جمله در صنعت و خدمات، نیازهای جامعه را برآورده کند و فضایی برای رشد خلاقیت و اندیشه در جامعه مهیا کند. در حوزه علمیه یک نظام آموزشی بسیار دیرپا و متفاوت داریم و در آنجا با استاد محوری، استقلال مالی و اداری مواجه هستیم بنابراین شرایط آن با دانشگاه متفاوت است.
نقش دانشگاه‌ها در تحقق تمدن اسلامی
اگر دانشگاه موفقی نداشته باشیم اساساً به تمدن اسلامی نخواهیم رسید لذا ضرورتاً باید دانشگاهی متناسب با این وضعیت در اختیار داشته باشیم که بتواند ما را پیش ببرد چون محل همه فعل و انفعالات مربوط به تمدن اسلامی در دانشگاه است. رهبر معظم انقلاب در مورد دانشگاه‌ها میفرمایند هدف ایجاد حاکمیت اسلامی است که بتواند جامعه را به جامعه مورد نظر و آرمانی اسلام تبدیل کند که در آن علم، عزت، عدالت، پیشرفت، ثروت و قدرت مقابله با امواج جهانی وجود دارد. این همان تصویری است که ما آن را تمدن نوین اسلامی می‌نامیم. در این راستا نقش آفرینی دانشگاه لازم است.
تمدن از مدنیت گرفته شده و دارای جلوه‌های بیرونی و درونی است. جلوه‌های بیرونی همانند ساختمان‌ها و راه‌ها هستند. اگر یک دانشگاه پیشرو و مترقی نداشته باشیم قطعاً معماران و مهندسان ما نمی‌توانند در این عرصه موفق باشند. ما در جمهوری اسلامی به جایی رسیده‌ایم که یکی از چند کشور موفق در زمینه پل‌سازی و سدسازی هستیم. برخی شاخصه‌ها هم درون تمدن هستند که همانند نرم‌افزاری عظیم آن را پیش می‌برند و از جمله این موارد ایمان، علم و اخلاق‌مداری هستند.
عوامل دخیل در شکل‌گیری تمدن
اگر معتقدیم در تمدن‌سازی، اصلی‌ترین مؤلفه شامل دین، اخلاق، علم، عدالت و قوانین و مقررات بر پایه دیدن انسان‌ها به مثابه خلفای خداوند بر روی زمین هستند که قرار است زندگی کریمانه داشته و ابزاری در دست دیگران جهت به دست آوردن سود بیشتر نباشند بنابراین باید بدانیم که مسلمانانی در درون این تمدن زندگی می‌کنند که دارای تمام فضایل اخلاقی برای یک زندگی متمدنانه و مؤمنانه هستند. این تمدن در تکنولوژی و فناوری هم سرآمد و پیشرو است. معتقدم اگر دانشگاهی با شاخصه‌هایی که بتواند این تمدن را بسازد در اختیار نداشته باشیم نمی‌توانیم در عرصه تمدن‌سازی موفق باشیم.
تمدن اسلامی میتواند دستاوردهای مسلمانان در حوزه‌های مختلف اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مادی و معنوی را تجمیع کند. در شکل‌گیری یک تمدن عوامل مختلفی دخیل هستند که از جمله آنها خرد جمعی، تقید به اصول، آرمان‌گرایی و واقع‌گرایی توأمان، هستند. اگر در ایران به دنبال دانشگاه تراز تمدن اسلامی هستیم باید مقوله مهمی که حضرت امام به آن اشاره کردند یعنی وحدت حوزه و دانشگاه را مد نظر داشته باشیم و با پیوند این دو به سمت ترقی و تعالی حرکت کنیم.
دانشگاه‌ها از تکنیک‌های مختلف برخوردار هستند و نرم‌افزار علوم انسانی را هم حوزه علمیه میتواند تأمین کند. اگر چنین دانشگاهی با خصوصیات جدید در ایران ایجاد کنیم حرکت به سمت دانشگاه تراز تمدن نوین اسلامی آسان‌تر خواهد بود. این مسئله‌ای است که باید به شکل جدی آن را پیگیری کنیم. حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب هم دائما بر این موضوع تأکید داشته‌اند. فقه شیعه نیز خودش را همراه با مشکلات جامعه و در راستای رفع آنها می‌داند. این مسئله‌ای است که باید مد نظر دانشگاه هم باشد تا بتواند در تحقق تمدن نوین اسلامی پیشتاز باشد.
نقش تعیین کننده دانشگاه در کشورهای مختلف
در ابتدای این نشست سیدجواد میرخلیلی، به عنوان دبیر علمی، گفت: دانشگاه در هر کشوری اهمیت زیاد و نقشی تعیین کننده دارد. مخصوصا دانشگاه در حوادث اخیر اهمیت خود را به خوبی نشان داد. حضرت امام خمینی(ره) هم فرموده‌اند که دانشگاه مبدأ همه تحولات است. مسلماً دانشگاه خوب مستلزم این است که ارکان آن همانند استاد و دانشگاه به خوبی مورد توجه قرار گیرد. مقام معظم رهبری هم میفرمایند برای ایجاد تمدن اسلامی دو عنصر اساسی شامل تولید فکر و پرورش انسان نیاز است و نقش آفرینان اصلی در این زمینه هم حوزه و دانشگاه هستند.
وی ادامه داد: به طور خاص اگر بتوانیم با توجه به منظومه فکری امامین انقلاب به این سمت برویم به میزان زیادی برای پر و بال دادن به اندیشه‌های ما و در نهایت تشکیل دانشگاه تراز تمدن اسلامی به ما کمک خواهد کرد. برگزاری چنین نشست‌هایی نیز نقشی ارزنده در تحقق اهداف ما در این زمینه دارد.
انتهای پیام
