روزی که حصر شکست + فیلم

نیروی زمینی رژیم بعث با آغاز جنگ تحمیلی به‌عنوان اهرم اصلی حرکت با چندین لشکر زرهی، تانک و نفربر، حمله ناجوانمردانه خود را از مرزهای کشور آغاز کرد. هر چند که اهداف استراتژیکی صدام را باید در استان خوزستان جست‌وجو کرد اما به علت جغرافیای نوار مرزی و حاکمیت ارتفاعات زاگرس بر جلگه‌های عراق به خصوص تهدید پذیری شهر بغداد، سبب شد تا متجاوزان نیروهای خود را در سه جبهه گسترش دهد. از نظر نظامی وضعیت و شرایط نامطلوب نیروهای نظامی کشور، عاملی اساسی در ترغیب ارتش بعث به آغاز عملیات نظامی و ایجاد اطمینان در کسب پیروزی بود.

اهواز به‌عنوان مرکز استان خوزستان و مهمترین گره مواصلاتی این منطقه از ۲ محور چزابه - سوسنگرد و محور طلائیه- جفیر مورد هجوم واقع شد، ضمن اینکه شهرهای خرمشهر و آبادان با اهمیت کمتری مورد تجاوز قرار گرفتند و این هجوم به معنای سقوط کل منطقه خوزستان بود؛ هر چند که با این انگیزه، حمله سریع نیروهای ارتش بعث آغاز شد اما مقاومت سرسختانه نیروهای مردمی در برخی از محورهای عملیاتی سبب شد تا با ایجاد شکاف‌های عمیق در میان محورهای عملیاتی عراق در جنوب، سرعت اولیه حرکت نیروهای بعثی به شدت کاهش یابد و حتی در برخی از محورها کاملاً متوقف شود. عدم توان بعثیان در دستیابی سریع به اهداف مورد نظر و موضعگیری قاطعانه مسئولان کشور در نپذیرفتن آتش بس، جنگ را وارد مرحله جدیدی کرد که از آشکارترین ویژگی آن، ایجاد تغییرات اساسی در اهداف نظامی صدام بود، به این معنی که تصرف شهرهای خرمشهر و آبادان به‌عنوان مهمترین هدف دشمن مطرح و از آن پس، تلاش‌های عراق برای تصرف این اهداف در منطقه عمومی آبادان متمرکز شد. در دستیابی به اهداف جدید، تنها معبر طبیعی، مسیری بود که از شلمچه به خرمشهر می‌رسید و سپس با عبور از پل خرمشهر، وارد جزیره آبادان می‌شد. بنابراین مقاومت شدید رزمندگان اسلام در دروازه‌های خرمشهر و اطراف پل نو، همانند سدی تسخیرناپذیر در مقابل نیروهای بعثی ایستادگی می‌کرد و متجاوزان با وجود تمامی تلاش‌ها، پس از چند روز نبرد حتی موفق به ورود به شهر خرمشهر نشدند و این وضعیت ایجاب می‌کرد تا به گونه‌ای دیگر برای دستیابی به اهداف خود عمل کنند. دشمن تلاش کرد تا از طریق شرق کارون و شمال بهمنشیر وارد آبادان شود، زیرا عبور از این قسمت آسان‌تر از عبور از رودخانه کارون در جنوب خرمشهر بود. رژیم بعث می‌پنداشت اگر بتواند از این رودخانه بگذرد، آبادان را برای همیشه از آن خود کرده است. آنها برای تصرف آبادان در هشتم آبان ۱۳۵۹ خورشیدی، در منطقه ذوالفقاری روی رودخانه بهمنشیر پل شناور نصب و با عبور دادن قسمتی از نیروهای خود، وارد جزیره آبادان شدند و از آن جهت منطقه ذوالفقاری را انتخاب کرده بودند که با استفاده از پوشش نخلستان ها بتوانند از دید رزمندگان اسلام دور مانده و به راحتی وارد شهر شدند.

پایدار ماندن دشمن در شرق کارون، تهدید بسیار خطرناکی برای جزیره آبادان بود زیرا با اشغال جزیره آبادان تمام کرانه شمالی اروندرود در کنترل بعثیان قرار می‌گرفت. در برابر چنین رویدادی کشور از بخش کرانه‌ای شمال غربی خلیج فارس محروم می‌شد. افزون بر این فرمان امام خمینی(ره) مبنی بر این که حصر آبادان باید شکسته شود، مسئولان جنگ را برآن داشت تا با اطاعت از فرمان امام راحل، عملیاتی برای رفع محاصره آبادان انجام دهند.

نخستین بار شهید یوسف کلاهدوز قائم‌مقام وقت فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بهار ۱۳۶۰، طرح شکست حصر آبادان را که توسط شهید حسن باقری طراحی شده بود، به شورای عالی دفاع ارائه داد. سرانجام این طرح پس از تشکیل چندین جلسه میان فرماندهان ارتش، سپاه و اعضای شورای عالی دفاع در ۱۵ شهریور ۱۳۶۰ خورشیدی با عنوان طرح عملیاتی ثامن الائمه(ع) برای شکستن محاصره آبادان تکمیل و به واحد ها و قرارگاه ها ابلاغ شد.

هرچند به دلیل برخی نارسایی‌ها، اجرای فرمان چندین ماه به تأخیر افتاد اما به محض رفع این موانع، شکستن حصر آبادان و دفع نیروهای دشمن از اطراف آن، سرلوحه برنامه قرارگاه عملیاتی جبهه قرار گرفت. عملیات در پنجم مهر ۱۳۶۰ با رمز نصر من الله و فتح قریب آغاز شد و در هفتم مهر با موفقیت به پایان رسید. نیروهای ایران در ساعات نخست عملیات با تهاجم به مواضع دشمن و در هم شکستن مقاومت نیروهای آنان، خاکریزهای اول دشمن را تصرف و تأمین کردند. گستردگی محورهای تهاجم و عقب‌ماندگی دشمن سبب شد تا نیروهای خودی با به دست گرفتن ابتکار عمل و ادامه پیشروی در محورهای مختلف، دشمن را تحت فشار قرار دهند. بعثی‌ها برای باز نگه داشتن عقبه نیروهای محاصره شده خود در شرق کارون، همچنان مقاومت می‌کردند، چنانکه با تاریک شدن هوا حرکت ستون نیروهای دشمن از اهواز به طرف خرمشهر دیده شد. در روز دوم عملیات، در حالی که پیشروی نیروهای خودی همچنان ادامه داشت، دشمن واکنش جدی از خود نشان نداد و از بعدازظهر همان روز، نیروهای متجاوز به تدریج تسلیم شده یا عقب نشینی کردند و سرانجام در پایان این روز منطقه سرپل دشمن آزاد شد. در روز سوم عملیات نیز در پی پاکسازی منطقه، محاصره آبادان به پایان رسید و فرمان امام خمینی مبنی بر شکستن حصر آبادان، در مدت ۴۲ ساعت تلاش مداوم لشکر ۷۷ پیاده و رزمندگان سپاه پاسداران و نیروهای مردمی با موفقیت کامل به پایان رسید و نیروهای خودی پس از پاکسازی کامل منطقه در ساحل شرقی رودخانه کارون استقرار یافتند.