عدالت در حکومت اسلامی بدون حضور مردم امکان‌پذیر نیست
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مهمترین هدف حکومت برپایی عدالت است و هیچ حکومتی بدون قیام مردم نمی‌تواند عدالت را برقرار کند که در این چهارچوب می‌توان به جایگاه مردم پی برد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، نشستی از سلسله‌نشست‌های حکمت سیاسی اسلام در قرآن با سخنرانی سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شامگاه سه‌شنبه، 12 دی‌ماه، در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
سعید جلیلی، درباره مشارکت مردم در نظام سیاسی گفت: اگر صحبت از بنیان اندیشه سیاسی اسلام می‌کنیم، نظریاتی را در این باره مطرح می‌کنیم که اسلام چیست؟ آرمان شهر چیست؟ یکی از بحث‌های بسیار مهم که جای گفت‌وگو دارد، این است که نقش مردم در اندیشه سیاسی اسلام چیست؟
وی افزود: دو مفهوم حکم برای خداست و اطاعت هم باید از خداوند باشد، در اندیشه سیاسی اسلام مطرح است و وقتی مطلق به مفهوم حکم خداوند نگاه شود از دو مؤلفه دیگر یعنی دولت و اطاعت از حکومت غفلت خواهد شد. درباره چگونگی اطاعت از حکومت اختلاف نظراتی وجود دارد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: آیات قرآن صراحت دارد که هیچ یک از انسانها نمی‌توانند در جایگاه خداوند و حکم خدا قرار بگیرند و حتی انسان‌هایی که خداوند به آن‌ها کتاب داده است و خداوند کسانی را که از حکم او تبعیت کرده‌اند، می‌توانند حکمران باشند ولی پروردگار شرایطی اعم از ایمان و عمل صالح را مشخص کرده و کسانی که خارج از این چهارچوب باشند، نمی‌توانند حکمران باشند.
جلیلی با اشاره به اینکه نسبت به پیامبران دلیلی برای حکمرانی نیست، گفت: آنهایی که کافر هستند و یا عمل صالح ندارند از منظر قرآن حتی اگر با پیامبران هم نسبت داشته باشند نباید حکمران شوند. اصل چهارچوب‌هاست که یک حکمران باید از آن‌ها تبعیت کنند. هرچند حکمران اصلی خداوند است ولی در صورت برخورداری یک شخص از این اصول و رعایت چهارچوب‌ها این اختیار به او تفویض خواهد شد.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه برخی می‌گویند واژه جمهوری در جمهوری اسلامی نوعی تعارف است، اظهار کرد: اگر کسی که در جایگاه حکمران قرار می‌گیرد، باید از میان مردم باشد و این را قرآن مورد تأکید قرار داده است، همچنین باید به مردم و جایگاه مردم در حکومت ارزش قائل باشد. از سوی دیگر کسی که در جایگاه حکم و حکمرانی قرار می‌گیرد باید از رنج انسانها رنج ببرد. خداوند به پیامبر اسلام(ص) می‌گوید تو آنقدر دلسوز هستی که می‌خواهی خود را برای انسانها و ضعفا هلاک کنی.
جلیلی اضافه کرد: حاکم باید غمخوار مردم باشد و حتی خود را برای مردم هلاک کند و برای اینکه مردم به مسیر صحیح هدایت شوند حرص بخورد. کسی که خیرخواه مردم نیست و شرایط مردم برای اهمیت ندارد، این فرد برای حکمرانی مفید نیست. همچنین حکمران باید از حرف خود بازنگردد.
وی گفت: یکی از وجوه تمایزات اندیشه سیاسی اسلام با دیگر اندیشه‌های سیاسی در این است که خیر واقعی را از تمایزات زودگذر متمایز می‌کند و ترجیح می‌دهد. در اسلام پوپولیسم جایی ندارد، حاکم اسلامی نباید حرفی را که به صلاح جامعه نیست و فقط برای اینکه مردم خوششان بیاید، مطرح کند.
عضو شورای راهبردی روابط خارجی یکی از ملاک‌های مردمی بودن حکومت این است که اقناع صحیح را در دستور کار داشته باشد، افزود: صریح بودن که یکی از ویژگی‌های قرآن هم همین است، منطقی بودن و اقناع‌سازی صحیح، از ویژگی‌های حکومت مردمی هستند. نحوه تعامل با عموم مردم یعنی با همه مردم خوب صحبت کردن، یکی دیگر از ویژگی‌های حکومت مردمی است.
جلیلی ادامه داد: اینکه گفته می‌شود حکم و طاعت برای خداست سخن صحیحی است ولی بدین معنا نیست که به جایگاه انسانها ارزش قائل نیست، بلکه قرآن تأکید دارد کسی که مؤمن است و عمل صالح دارد، باید حکمرانی کند. حکمرانی انسانها باید با مبنای محکم همراه باشد زیرا این مبنای محکم، مقدمه‌ای برای ابدیتی است که قرار است انسانها در دنیای دیگر در آن زندگی کنند.
وی گفت: حکمی که انسان برای انسان می‌دهد، باید با وسع فرد سازگار و هم‌خوانی داشته باشد؛ مثلاً فردی زبان آلمانی نمی‌داند ولی به او می‌گوییم کتاب آلمانی بخواند. یک حاکم باید شناخت درستی از انسان داشته باشد تا وقتی از حقوق بشر سخن می‌گوید، بداند حقوق بشر چیست. در جامعه‌ای به حق انسانها به شکل بهتر رسیدگی خواهد شد که حکم داده شده در وسعش باشد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه کسانی می‌توانند در موضع سیاست انسانها قرار گیرند که در موضع پرورش انسان است، اظهار کرد: مهمترین امتیازی که خداوند برای انسان قائل شده، استطاعت اوست؛ مثلاً خداوند تأکید می‌کند تقوا هم به وسع و استطاعت انسانها مربوط است و براساس ظرفیت وجودی افراد از او انتظار تقوا داریم. حاکم باید برای تعالی انسانها تلاش کند و طبق قرآن تکالیف شکل‌گرفته باید براساس ظرفیت وجودی انسانها باشد تا بتواند انجام دهد و به جایی برساند.
جلیلی گفت: یکی از امتیازات اندیشه سیاسی اسلام این است که در هر حکمی وسع انسان را درنظر گرفته و این اندیشه خیرخواهی را مدنظر قرار دارد. همچنین درباره مفاهیمی که صحبت می‌شود باید اشتراک نظر وجود داشته باشد لذا در مباحثات دینی باید توجه داشت با کسی که در مورد موضوعات دینی بحث می‌کنیم، بدانیم تعریف طرف مقابل از دین چیست تا درگیر مناظرات بیهوده نشویم.
وی در همین رابطه باید افزود: این را گفتم تا بدانیم میان جمهوریت و دین چه ارتباطی وجود دارد. جمله امام راحل گفتند جمهوری اسلامی نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر، اثبات می‌کند که دین به حضور مردم ارزش قائل است و اگر نبود پس انسان چه نیازی به حکومت داشت و خود خداوند می‌توانست وظیفه هدایت مردم را برعهده بگیرد. خداوند حکومت را عرصه‌ای برای آزمایش مردم و حکام می‌داند. عرصه حکومت عرصه مهمی برای امتحان انسان‌هاست.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مهمترین هدف حکومت برپایی عدالت است و هیچ حکومتی بدون قیام مردم نمی‌تواند عدالت را برقرار کند و در این چهارچوب می‌توان به جایگاه مردم پی برد، یعنی آیا جایگاه مردمی حقیقی و واقعی است یا زینتی. پس جمهوری اسلامی یک مبنای کاملاً دینی است.
جلیلی در پایان سخنان خود درباره تحولات فلسطین، گفت: مهم است بدانیم که این رویداد در یک بزنگاه تاریخی اتفاق افتاد و باید مختصات و اقتضائات آن را بدانیم. یکی از مختصات فتح نرم طوفان الاقصی و یکی دیگر فتح سخت آن است و آنچه که در نیویورک و لندن در جریان است جنبه نرم آن است و اتفاقاً این نکته مهم است و باید این را بیشتر از عرصه سخنش مدنظر قرار دهیم.
وی اظهار کرد: در زمان کنونی باید کنش فعال داشت. اقدام سخت که در میدان انجام می‌شود ولی در شرایط کنونی بهتر است روی جنبه نرم تمرکز شود.
انتهای پیام
