تأثیرات عملیات «وعده صادق 2» بر منطقه
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا همدان گفت: شهادت سیدحسن نصرالله شتاب تحولات در منطقه خاورمیانه را فزونی بخشید و در مقابل عملیات «وعده صادق 2» توانست تشدید تنش‌ها را کنترل کرده و نظم را تا اندازه زیادی به حالت موازنه بازگرداند.
شهادت سیدحسن نصرالله وضعیت منطقه را به نقطه جوش نزدیک و خاورمیانه را وارد دوره انتخاب‌های دشوار رهبران سیاسی کرد، اما عملیات «وعده صادق 2» مشخص کرد منطقه بعد از شهادت سید مقاومت هنوز از کنترل خارج نشده است و می‌توان وضعیت منطقه را به حالت کنترل‌شده‌ای هدایت کرد. خبرنگار ایکنا از همدان با رضا رحمتی، استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه بوعلی سینا همدان درباره تحولات اخیر منطقه و تأثیرات عملیات نیروی سپاه در پاسخ به جنایات رژیم صهیونیستی گفت‌و‌گویی کرده است که در ادامه می‌خوانیم.
ایکنا - آیا با شهادت سیدحسن نصرالله تصویری که از منطقه وجود دارد تغییر کرده است؟
شاید رساترین جمله برای به تصویر کشیدن منطقه خاورمیانه تمثیل منطقه به‌مثابه «زودپز» باشد. نقشی که زودپز بازی می‌کند این است که فشار را به‌صورت متراکمی جمع می‌کند تا در نتیجه تسریع انجام شود. زودپز یک سوپاپ دارد که به سوپاپ اطمینان شبیه است، برای مواقعی که امکان انفجار به سبب افزایش چگالی فشار وجود دارد. آن‌وقت این سوپاپ شروع به فعالیت می‌کند. خاورمیانه درست مانند همان زودپزی است که برای تسریع در نتایج با تراکم فشار نیروهای متعدد مواجه است. البته همیشه در منطقه یک سوپاپ گریز از جنگ وجود داشته مثل نیروهای غیرمرکز یا بازیگران منطقه‌ای حائل یا بازیگران برون‌منطقه‌ای و بین‌المللی که نقش موازنه‌سازی را بازی کرده‌اند. برای مثال در ماجرای تنش بین ایران و عربستان، چین چنین نقشی را بازی کرد و پیستون یا سوپاپ را باز کرد تا تراکم تنش کم شده و تشدید تنش کنترل شود. اما به نظر می‌رسد در روزهای کنونی خاورمیانه سقف مورد انتظار برای تنش را پشت سر گذاشته است، هیچ نیروی گریز از مرکزی تلاشی برای ایجاد فضای جدید یا خروج از وضعیت تراکم نیروها ندارد، اندازه فشار جمع‌شده در منطقه بسیار بالاست و اتمسفر کلی به سمت تشدید غیرقابل کنترل تنش پیش می‌رود.
ایکنا - نظرتان را درباره عملیات «وعده صادق 2» و تأثیرات آن بر منطقه بفرمایید.
عملیات «وعده صادق 2» که در انتقام شهیدان اسماعیل هنیه، سیدحسن نصرالله و شهید نیلفروشان، چند روز پس از شهادت سیدالشهدای مقاومت انجام شد می‌تواند بسیاری از معادلات در منطقه خاورمیانه را تغییر دهد. شهادت سیدحسن نصرالله شتاب تحولات در منطقه خاورمیانه را فزونی بخشید و در مقابل عملیات «وعده صادق 2» توانست تشدید تنش‌ها را کنترل کرده و نظم را تا اندازه زیادی به حالت موازنه بازگرداند.
ایکنا - آیا نیروهای اصلی فشار در منطقه هنوز باقی هستند؟
به‌صورت میدانی دو نیروی اصلی فشار در منطقه در دو جبهه متراکم شده‌اند؛ نخست نیروی مقاومت با بازیگری حماس، حزب‌الله، یمن و عراق (منظور مقاومت عراق است) و دوم نیروی اسرائیل. در یک سطح کلان‌تر نیروهای فشار دیگری هم در این وضعیت مشارکت دارند که ایران و آمریکا مهم‌ترین آنها هستند. البته منطقه از حضور نیروهای بین‌المللی و منطقه‌ای دیگر (البته با میزان نقش کمتری) هم بی‌بهره نیست.
حالا با عملیات «وعده صادق 2»، بازیگردانی ایران در سطح منطقه مشهودتر است. ایران ثابت کرده مهم‌ترین نیروی تأثیرگذار برای بازداشتن اسرائیل از خوابی است که برای منطقه خاورمیانه دیده است. اگر اراده و توانایی کافی ایران وجود نداشت، چه بسا اینک چیزی از ملل عربی ـ اسلامی منطقه هم وجود نداشت.
ایکنا ـ آیا وضعیت ترکیب نیروها و الگوی موازنه منطقه‌ای مستقر است؟
آنچه در مرحله دوم عملیات ایرانی «وعده صادق» اتفاق افتاد و آنچه امروز در منطقه خاورمیانه در جریان است، اتکا به توانمندی‌های داخلی و درون‌منطقه‌ای برای مهار آتش توسعه‌طلبی‌هایی است که ماشین جنگی آمریکا در منطقه (اسرائیل) به راه انداخته است. اگر چه دامنه نبرد را باید از ابتدا مرور کرد. منطقه از ابتدای طوفان‌الاقصی هم درگیر جنگ ترکیبی نیروهای درون‌منطقه‌ای و نیروهای بین‌المللی بوده است که یک نبرد ترکیبی را شکل داده است و با دقت به وضعیت تنش، به نظر می‌رسد در این ترکیب، یک تقسیم کار شکل گرفته است.
وظیفه جنگ نظامی بر عهده نیروهای میدانی و وظیفه فشار بر عهده نیروهای سطح کلان‌تر است. به‌ویژه بعد از عملیات طوفان‌الاقصی موازنه بین این نیروها نیز ثابت نبوده، برتری میدان نیز در همین وضعیت بوده و ثباتی نداشته است. به‌ویژه بعد از عملیات پیجرها، موازنه به نفع اسرائیل در جریان بود. نبرد ترکیبی به همین سبب است که در این ساعات یا روزهای آینده باید منتظر تغییر شرایط موازنه بود. حالا بعد از عملیات «وعده صادق 2»، موازنه به نفع ایران در جریان است و اسرائیل و هم‌پیمانان غربی‌اش نیز به‌خوبی می‌دانند این فقط بخشی از ظرفیت درونی ایران برای دفاع از تمامیت ارضی‌اش بود.
ایکنا ـ بعد از حمله موشکی ایران به اسرائیل آیا نبرد کماکان ترکیبی خواهد بود؟
در پاسخ باید یادآوری کرد وضعیت ترکیب نیروها به قوت خود باقی خواهد بود. علاوه بر ترکیب نیروها، صحنه منازعه نیز از این وضعیت بی‌بهره نیست و همین موضوع سبب پیچیدگی و سردرگمی در میدان شده است. اسرائیل در غزه و جنوب لبنان درگیر نبرد موشکی، زمینی و هوایی است، در سوریه و عراق درگیر نبرد هوایی و در یمن درگیر یک نبرد دریایی و موشکی است. البته ایران به‌عنوان مهم‌ترین بازیگر این منازعه توان تغییر مناسبات کلی را دارد؛ همان‌طور که بعد از شهادت آیت‌الله شهید سیدحسن نصرالله و کاهش اعتماد به‌نفس محور مقاومت، ایران توانست با عملیات «وعده صادق 2» وضعیت را کنترل کرده و نبرد را به سمت منافع محور مقاومت سوق دهد.
در ادامه نیز در یک تقسیم کار حساب‌شده، از مسیر لبنان و غزه فشار ژئوپلیتیک، از مسیر سوریه و عراق فشار استراتژیک و از مسیر یمن و دریای سرخ فشار تجاری ـ اقتصادی به صحنه نبرد وارد می‌شود. علاوه بر این منطقه درگیر یک نبرد اطلاعاتی ـ امنیتی نیز شده است و دست بر قضا این منازعه پیچیدگی نبرد امنیتی را به رخ کشیده است. آنچه مشخص است اینکه بعد از «وعده صادق 2» جملات نتانیاهو شبیه به اینکه اسرائیل به هر جایی در ایران دستش می‌رسد و تلاش برای به رخ کشیدن همین وضعیت اطلاعاتی ـ امنیتی چندان در عرصه میدان نقش تأثیرگذاری نخواهد داشت. اگرچه در نبرد ترکیبی کنونی، ترور و شهادت مستشاران، شهادت نیروهای اصلی جبهه مقاومت، انفجار پیجرها و انفجار انبارهای تسلیحاتی را باید برتری‌های اطلاعاتی ـ امنیتی اسرائیل دانست اما در عین حال در میدان نبرد نظامی این عملیات «وعده صادق 2» است که ارزش نظامی دارد.
ایکنا ـ به نظر شما بعد از عملیات «وعده صادق 2» منازعه در منطقه قابل کنترل است؟
عملیات «وعده صادق 2» مشخص کرد منطقه بعد از شهادت سیدحسن نصرالله هنوز هم از کنترل خارج نشده است و می‌توان وضعیت منطقه را به حالت کنترل‌شده‌ای هدایت کرد. اینکه در ساعات یا روزهای آینده چه اتفاقی بیفتد، موضوع ما نیست، موضوع اکنون منطقه است. هیچ یک از طرف‌های درگیر در این منازعه (چه نیروهای درون منطقه و چه نیروهای بین‌المللی) هنوز هم انگیزه‌ای برای جنگ ندارند. شاید این موضوع مطرح شود که با توجه به تشدید تنش توسط اسرائیل و شهادت نصرالله و متعاقباً «وعده صادق 2»، منطقه از حالت کنترل خارج شده و وارد شرایط «تأمین امنیت» به‌عنوان یک کالای نایاب شده است، اما به نظر می‌رسد با توجه به اینکه طرف‌های درگیر نبرد تقریبا خواستار گسترش دامنه جنگ نیستند تا حدی به استثنای اسرائیل، یا دست کم در صورت بی‌پروایی اسرائیل مبنی بر تداوم خشونت‌بار جنگ، اراده و انگیزه و توانایی اقدام متقابل و متناسب وجود دارد، تشدید تنش به معنای جنگ تمام‌عیار هنوز هم روی میز نیست.
دلیل تشدید تنش در لبنان را شاید بتوان در چارچوب عدم پاسخ متناسب ایران به ترور اسماعیل هنیه و ایجاد یک فرصت استثنایی و طلایی برای نتانیاهو برای حذف شهید نصرالله در نظر گرفت. موضوعی که بلافاصله بعد از شهادت سیدحسن نصرالله و با عملیات «وعده صادق 2»، تشدید تنش را تا حدی کنترل کرد. اگرچه اسرائیل از جنگ سود می‌برد و شاید تنها بازیگری است که تشدید تنش می‌تواند معمای بقای اسرائیل را از بین برده و تضمین‌های امنیتی به شهروندان و شهرک‌نشینان بدهد که اسرائیل می‌تواند امنیت داشته باشد، اما طرف‌های دیگر در وضعیت تشدید تنش نیستند. درباره اسرائیل نیز، زور عریان تا حد زیادی می‌تواند در مقابله با شرارت‌های منطقه‌ای آن را کنترل کند.
ایکنا ـ آیا بعد از عملیات «وعده صادق 2» آتش‌بس در غزه یا لبنان برقرار می‌شود؟
عملیات موفق و قدرتمند «وعده صادق 2»، اگرچه نقش مهمی در کنترل وضعیت خاورمیانه دارد، اما به معنای سریع‌الوقوع بودن آتش‌بس در غزه یا لبنان نیز نخواهد بود. از یک سو اسرائیل شدیدا به تنش نیاز دارد، از سوی دیگر اسرائیل به‌خوبی می‌داند جبهه جنوب لبنان به سادگی از بین نخواهد رفت و حزب‌الله هم توان و هم ساختار رزم خود را حفظ خواهد کرد، بنابراین صلح و ایده صلح، در شرایطی حتی آتش‌بس را نیز نمی‌پذیرد. بنابراین به نظر می‌رسد کماکان با توجه به وضعیت فشار نیروها و نبردهای متراکم در منطقه جنگ تمام‌عیار هنوز موضوعی است که کمتر با واقعیت‌ها مطابقت دارد و در عین حال صلح نیز موضوعی دور از دسترس است. آنچه باید انتظارش را داشت وضعیت نبود جنگ فراگیر و صلح کامل است. در نهایت، اگر چه زودهنگام است اما پیش‌بینی می‌شود «وعده صادق 2» خوی متجاوز اسرائیل را کنترل کند.
انتهای پیام
