اجرای نمایش «راز پیشونی سفید» با محتوای امام رضایی در جشنواره بین‌المللی تئاتر

همزمان با بیست‌ونهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان که در استان همدان برگزار می‌شود، نمایش «راز پیشونی سفید» از دسته نمایش‌های عروسکی با محتوای مذهبی و با موضوع امام رئوف امام رضا(ع) به این جشنواره راه پیدا کرده است، تئاتری که به همت یک زوج هنری تهیه شده است. از این‌رو خبرنگار ایکنا از همدان با سیده‌معصومه زیوری، کارگردان این نمایش گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:

ایکنا _ کارگردانی و کار در حوزه تئاتر را از چه زمانی آغاز کردید؟

در حال حاضر دانشجوی ارشد رشته ادبیات نمایشی هستم و از سال 1378 وارد این فضا شدم و در بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه و لباس، طراحی عروسک و تدریس فعالیت داشتم. در کارگردانی بیشتر در زمینه کودک و نوجوان و در این حوزه نیز اغلب در قالب نمایش عروسکی فعالیت دارم، در بخش بزرگسال نیز بیشتر در حوزه بازیگری ایفای نقش می‌کنم. با توجه به حس خوبی که از کودکان و نوجوانان می‌گیرم بیشتر آثارم در این زمینه است. 

ایکنا _ از رزومه کار هنری خود در عرصه تئاتر بگویید.

بیش از ۳۰ نمایش را تاکنون کارگردانی کرده‌ام، از جمله نمایش‌های سیب هفتم، گرگ فشن و روباه بلا، مسافر شهر فیروزه، کنسرت موش‌ها، هدیه‌ا‌ی برای مادر، جشن تولدی به سبک حیوانات، رازپیشونی سفید و... . در جشنواره‌های استانی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی اعم از بانوان، ماه، لاله‌های سرخ، مقاومت، ایثار، رضوی، باغچه‌بان، مهرکاشان، سیمرغ، عروسک‌خونه حضور داشته‌ام و رتبه‌هایی کسب کرده‌ام.

ایکنا _ نمایش «راز پیشونی سفید» عنوان نمایشی است که به بیست‌ونهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان راه پیدا کرده است، لطفا درباره سبک این نمایش توضیح بفرمایید.

داستان نمایش این است که در مزرعه‌ای تعدادی گوسفند و یک خروس زندگی می‌کنند، آنها خود را برای یک انتخاب مهم آماده کرده‌اند. پیشونی سفید به آنها اضافه می‌شود و شجاعت، صداقت، تعامل شهروندی، نظافت و فداکاری او باعث می‌شود تا سایرین او را انتخاب کنند. انتخاب برای انجام خدمت رسانی به زائران امام رضا(ع) که افتخاری بزرگ برای اوست، انجام می‌شود که البته رازی دارد.

این نمایش تلفیقی از نمایش انسانی و عروسکی و شیوه اجرای آن تاپ تیبل است، مخاطبان آن از کودکان سن پایین تا بزرگسال می‌تواند باشد، تم آن مذهبی است، اما نمایش صرف مذهبی نیست و تماشاچی را طی 50 دقیقه با خود همراه می‌کند. جذابیت این اثر تم مذهبی آن است، علی‌رغم اینکه شاید تصور می‌شود که تئاتر مذهبی رسمی و خشک باشد، اما این کار به این سبک نیست. در نمایش‌های عروسکی کودک و نوجوان، تخیل‌پردازی در همه ابعاد درام اهمیت دارد.

ایکنا _ هدف و نیت شما از اجرای این نمایش چیست و چطور این نمایش به جشنواره راه پیدا کرد؟

هدف این بود که به‌صورت غیرمستقیم و در قالب نمایش و البته نمایش عروسکی که جذاب‌ترین روش ارائه موضوع به کودک و حتی نوجوان است یک مفهوم انتقال یابد.

طبق روال همه جشنواره‌ها اثر به دبیرخانه ارسال شد و پس از طی مراحل، بازبینی و بررسی در شورای نظارت وزارتخانه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی پذیرفته شد، در فضای مجازی و صفحه‌های مخصوص بیست‌ونهمین دوره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان به‌صورت رسمی اعلام شد.

ایکنا _ طرح اصلی نمایش «راز پیشونی سفید» چگونه رقم خورد و عوامل اجرایی نمایش چه کسانی هستند؟ 

طرح نمایشنامه از سوی بنده به سیدجوادرحیم زاده نویسنده این نمایش در مشهد ارائه شد و او این نمایشنامه را رقم زد، به دلیل ارادتی که به امام رضا(ع) داشتم، تصمیم به اجرای این طرح گرفتم. یکی از همکاران نویسندگی آن را بر عهده گرفت، دلم می‌خواست پس از این همه مدت فعالیت، ارادتم را به‌گونه‌ای به امام رضا(ع) نشان دهم و از این طریق بخواهم یک تشکر کوچک از امام خوبی‌ها داشته باشم و ادای دین و تکلیف کنم. در حیطه بزرگسال نمایش «پدرانه» با موضوع رضوی و نمایش «مقاومت» با موضوع دفاع مقدسی را در سابقه آثار مذهبی خود دارم.

نویسنده این نمایش سیدجواد رحیم‌زاده، کارگردان آن بنده، مشاور و روانشناس همسرم فرهاد لباسی، موسیقی آن محمدمهدی فتحی و مشاور کودک نمایش آوا لباسی است. بازیگران آن نیز سیده‌معصومه زیوری حسینی‌پور(بی بی گل نسا)، مانا پوراسد(بی بی خیرنسا)، آوا لباسی(دختر بی بی خیرنسا)، عروسک‌گردان‌ها و صداپیشگان رضوان‌السادات مشعریان(توپولی)، مصطفی کرمی راسخ(خروس)، سیده‌معصومه زیوری حسینی‌پور(پیشونی سفید)، مینا رحیمی انتظام(برفی)، شقایق کامشکران(حنایی)، فرزانه وطن‌نواز(کمک عروسک‌گردان)، شیما عزیزیان(کمک عروسک‌گردان) هستند.

ایکنا _ تئاتر مذهبی در جشنواره‌ها در بین مخاطبان و هنرمندان در چه جایگاهی قرار دارد و خلأهای این عرصه چیست؟

از نظر من این نمایش‌ها جایگاه کمرنگی دارند، موضوعات نمایش‌های مذهبی متأسفانه دچار تکرار مکررات شده و تک‌بعدی است. نبود بستر لازم برای چنین آثاری از خلأهای موجود در رشد نمایش‌هایی با تم مذهبی است، از طرفی برگزاری جشنواره‌ها خود در تولید این سبک از آثار بسیار تأثیرگذار هستند. جشنواره رضوی و برخی جشنواره‌های دفاع مقدسی از جمله جشنواره‌های مذهبی است که سالی یک بار برگزار می‌شوند اما موضوع دینی و مذهبی در جشنواره‌های عمومی جایی ندارد، بنابراین لازم است در جشنواره‌های عمومی بخشی برای کارهای مذهبی در نظر گرفته شود.

از طرفی نمایش‌های عروسکی با توجه به هزینه بالای عروسک از جمله پرهزینه‌ترین نمایش‌ها محسوب می‌شود و برای عوامل آن صرفه اقتصادی ندارد. برخی از کارگردانان و عوامل نمایش نیز گمان می‌کنند یک اثر مذهبی باید صرف مذهبی باشد، حتی موسیقی و طراحی آن هم مذهبی باشد، اما در حیطه کودک هرچه بتوانیم به حالت تلنگر نکته‌ها و اشارات ظریفی داشته باشیم، جذابیت خود را خواهد داشت. بنده اصلا نمی‌پذیرم کار مذهبی مخاطب ندارد.

درک نکردن دنیای کودکی و فقر نویسندگی در متون کودک و نوجوان و استفاده نکردن از مشاوران تخصصی این رشته و همچنین نداشتن تخیلات فانتزی و دنیای رنگی، خلاق نبودن و استفاده نکردن از هوش و زیبایی بصری در کارگردانی و نویسندگی مذهبی کودک و نوجوان از جمله خلأهای این عرصه است.

ایکنا _ پیشنهاد شما برای رشد و پیشرفت تئاترهایی با رویکرد مذهبی چیست؟

تئاتر کودک و نوجوان به لحاظ ساختاری بسیار شبیه نمایش بزرگسالان است، یک نمایشنامه خوب کودک دقیقاً همان مشخصات نمایشنامه بزرگسالان را دارد به اضافه اینکه باید در فرصتی کوتاه به انجام برسد و موجز باشد تا کودک را جذب کند.

همچنین باید سرگرم‌کننده، خلاق، دارای تکنیک و زیبایی بصری باشد، به لحاظ تربیتی و اثرگذاری مذهبی چیزهایی به‌صورت غیرمستقیم به آن اضافه شده باشد و شاخص‌های دراماتیک مثل گره‌افکنی، تحول شخصیت و گره‌گشایی رعایت شود که برای کودکان جذاب است.

از ویژگی عمده تئاتر کودک و نوجوان به فعالیت درآوردن خرد و قوه تعقل آنان است. در اثر مذهبی بسیار لازم است نویسنده و کارگردان دارای فکر و ایده خلاق، موشکافانه و دارای زیبایی بصری در خلق آثار خود باشند تا بتوانند اثری زیبا، جذاب و تأثیرگذار را خلق کنند که با حفظ این مراحل بتوانند اکثریت تماشاچیان را با نمایش خود همراه کنند.

ایکنا _ آیا در حال حاضر اثری در دست تهیه و اجرا دارید؟

«بچه گرگ استثنائی» کار جدید گروه ماست که در دست تولید است؛ نمایشنامه را حمیدرضا پاسوار نوشته و در حال حاضر در حال تهیه و طراحی عروسک هستیم. این نمایش یک نمایش عرفانی و روحانی است.