سید جمال‌الدین اسدآبادی؛ منادی بیداری اسلامی و الگوی مبارزه با استعمار

به گزارش ایکنا از همدان، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی موحدی، امام جمعه اسدآباد، شب گذشته 18 اسفندماه، در مراسم بزرگداشت سیدجمال‌الدین اسدآبادی و شهدای روحانی شهرستان اسدآباد اظهار کرد: سید جمال‌الدین اسدآبادی، یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخ جهان اسلام، از نبوغی خارق‌العاده در کودکی برخوردار بود. او در پنج‌سالگی قرآن کریم را به کمک پدرش فراگرفت و با سوالات عمیق خود، پدرش را شگفت‌زده کرد. در ۱۰ سالگی به قزوین و سپس تهران سفر کرد و استعدادهای شگفت‌انگیز خود را در علوم دینی و انسانی به نمایش گذاشت. سید در ۱۲ سالگی به حوزه نجف رفت و نزد شیخ مرتضی انصاری تحصیل کرد. او در تمامی علوم اسلامی، فلسفه، منطق و تفسیر صاحب‌نظر شد.

وی گفت: سید جمال در ۲۳ سالگی سفرهای سیاسی خود را آغاز کرد و به افغانستان رفت. او با امیر افغانستان همراه شد و توانست تأثیرات بزرگی بر سیاست این کشور بگذارد. سید پس از بازگشت مجدد به افغانستان، تغییرات چشمگیری در این کشور ایجاد کرد. او همچنین در هند، مصر، ترکیه و اروپا فعالیت‌هایی در راستای اتحاد اسلامی و مبارزه با استعمار داشت.

امام جمعه اسدآباد افزود: سید جمال‌الدین اسدآبادی به‌عنوان منادی اتحاد و اصلاح، همواره به تقویت علم و آگاهی در میان مسلمانان تأکید داشت. او الگویی برای نسل‌های بعدی در مسیر اصلاحات دینی و اجتماعی به شمار می‌رود.

موحدی با بیان اینکه سید جمال‌الدین اسدآبادی، شخصیتی نابغه و تأثیرگذار در جهان اسلام، برای ایجاد اتحاد میان مسلمانان و مقابله با استعمار بود، گفت: او سفرهای بسیاری به کشورهای مختلف داشت. در تمام سفرهای خود، به دلیل فعالیت‌های سیاسی و روشنگرانه‌اش، از سوی استعمارگران به‌ویژه انگلیس تحت فشار قرار می‌گرفت.  

وی ادامه داد: سید جمال‌الدین، در ۳۱ سالگی وارد هند شد و با سخنرانی‌ها و مقالات خود، فضایی انقلابی ایجاد کرد. اما انگلیسی‌ها که حضور او را تهدیدی برای منافع خود می‌دیدند، او را پس از ۴۰ روز تبعید کردند. سال‌ها بعد، او دوباره به هند بازگشت و به مبارزه با مادی‌گرایی رایج در آنجا پرداخت و تأثیر عمیقی بر جامعه گذاشت. همچنین در مصر، با ورود به الازهر و فعالیت‌های خود، علما و مردم مصر را تحت تأثیر قرار داد. انگلیسی‌ها بار دیگر در مدت کوتاهی او را از مصر اخراج کردند، اما سید با تأسیس حزب الوطنی به تضعیف سلطه انگلیس در آفریقا کمک کرد.  

امام جمعه اسدآباد گفت: او در ترکیه نیز با عضویت در انجمن معارف، بر سیاست‌های امپراتوری عثمانی تأثیر گذاشت و بار دیگر با ممانعت استعمارگران مواجه شد. سید جمال سپس به فرانسه رفت و با تسلط بر هشت زبان، نشریات مهمی همچون عروة الوثقی را منتشر کرد که در سراسر جهان اسلام توزیع می‌شد. این نشریات، صدای روشنگری و مقابله با استعمار بود. حتی در فرانسه، متفکرانی همچون ارنست رنان، او را در مباحثات به فیلسوفانی چون ابن سینا و ابن رشد تشبیه کردند.

موحدی گفت: سید جمال‌الدین اسدآبادی، با دانش گسترده، تسلط بر زبان‌های زنده دنیا و شجاعت بی‌نظیرش، الگویی برای مقاومت در برابر استعمار و بیداری اسلامی بود. او، فراتر از یک فیلسوف، یک اصلاح‌گر و مبارز بود که توانست تاریخ را تحت تأثیر قرار دهد. اسدآبادی‌ها به داشتن چنین شخصیتی به عنوان الگوی خود، افتخار کنند.

وی ادامه داد: سید جمال‌الدین اسدآبادی، شخصیتی نابغه و تأثیرگذار، در طول زندگی خود با شجاعت و نبوغ، به مقابله با استبداد داخلی و استعمار خارجی پرداخت. او در سفرهای متعدد خود به کشورهای مختلف، از جمله انگلیس، روسیه، افغانستان و ایران، تلاش کرد تا اصلاحات اجتماعی و سیاسی را به نفع مردم و مسلمانان به اجرا درآورد.

موحدی با اشاره به اینکه سید جمال در دیدار با شخصیت‌های برجسته‌ای همچون چرچیل، با رک‌گویی و تحلیل‌های دقیق خود، حتی تحسین دشمنانش را برانگیخت، ابراز کرد: او در تلاش بود تا سیاست‌های استعماری انگلیس را تغییر دهد، اما استعمارگران که از تأثیرگذاری او بیمناک بودند، مانع فعالیت‌هایش شدند. در ایران نیز، با وجود استقبال اولیه ناصرالدین‌شاه، به دلیل انتقادهای صریح و تلاش برای اصلاحات، با جفا و تبعید مواجه شد.

امام جمعه اسدآباد اظهار کرد: در واپسین روزهای زندگی، سید جمال از این‌که عمر خود را صرف نصیحت سلاطین کرده بود، ابراز پشیمانی کرد و آرزو داشت که بذر اصلاحات را در میان مردم بکارد. این تجربه تلخ، الهام‌بخش مبارزانی همچون امام خمینی شد که به جای اصلاح نظام سلطنتی، به تغییر بنیادین آن پرداختند.

حجت‌الاسلام موحدی گفت: سیدجمال‌الدین، پس از تحمل فشارهای فراوان، سرانجام در استانبول مسموم شد و به شهادت رسید. پیکر او در غربت و با مظلومیت به خاک سپرده شد، اما یاد و نام او به‌عنوان نمادی از مقاومت و اصلاح‌طلبی در تاریخ جاودانه ماند.

علی اکبری ساجد