تأملی بر آموزه‌های جزء بیست‌ودوم قرآن

به گزارش ایکنا از همدان، اکرم افشین‌مهر، مدرس علوم قرآنی در سخنانی به بیان نکات اخلاقی جزء ۲۲ قرآن کریم پرداخت که در ادامه باهم می‌خوانیم:

خداوند در آیه ۳۰ و ۳۱ سوره احزاب می‌فرماید: «یَانِسَاءَ النَّبىِ‏ِّ مَن یَأْتِ مِنكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ یُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَینْ‏ِ وَ كاَنَ ذَالِكَ عَلىَ اللَّهِ یَسِیرًا * ویَقْنُتْ مِنكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صَلِحًا نُّؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَینْ‏ِ وَ أَعْتَدْنَا لهََا رِزْقًا كَرِیمًا؛ اى همسران پیامبر، اگر یكى از شما مرتكب گناه آشكار مى‏‌شود، عذابش دو برابر است و این براى خدا آسان است و هر كه از شما مطیع دستورات خدا و رسول او باشد و كار پسندیده كند، به او دو برابر پاداش عطا مى‏‌كنیم و روزى پرارزشى برایش آماده مى‌‏کنیم.»

این دو آیه درباره زنان پیامبر(ص) نازل شده؛ خداوند می‌فرماید‌ اگر از خدا اطاعت کنند پاداش مضاعف دارند و اگر گناه آشکار هم انجام دهند مجازات مضاعف دارند، اما از آنجا که در این آیه ملاک داشتن مقام و موقعیت اجتماعی است، پس این حکم درباره افراد دیگری هم که در جامعه دارای موقعیت اجتماعی هستند، صدق می‌کند، چراکه کاری که این افراد انجام می‌دهند دارای دو جنبه فردی و اجتماعی است، با کار این افراد ممکن است فردی گمراه یا هدایت شود.

پس هر فردی که در جامعه اسلامی دارای موقعیتی باشد کار‌ خوب و بدی که انجام می‌دهد موجب تقویت یا تضعیف اسلام می‌شود. بنابراین، هر فردی گناه و اطاعتش تأثیری در روی آوردن و برگشتن مردم به دین داشته باشد شامل این حکم خواهد شد و وی باید مراقب اعمال خود باشد.

یکی دیگر از نکات اخلاقی این جزء در آیه ۳۲ سوره احزاب نهفته است، در این آیه خداوند می‌فرماید: «فَلَا تخَْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِى فىِ قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا؛ هنگام سخن گفتن‏ صداى خود را نازک نكنید كه بیماردلان در شما طمع خواهند كرد، بنابراین درست سخن بگویید.»

این آیه هم خطاب به همسران پیامبر(ص) است، اما اختصاصی به آن‌ها ندارد و شامل همه زنان در همه زمان‌ها می‌شود. این آیه به زنان دستور می‌دهد که در گفت‌وگوی با نامحرم یا جایی که نامحرم بیمار‌دل، صدای آن‌ها را می‌شنود به شکل جدی و معمولی سخن بگویند و از طنازی و نازک کردن صدا و اشوه و برخی حالات که باعث می‌شود شنونده‌ای که قلبش بیمار است، به فکر گناه بیفتد، پرهیز کنند.

كسى كه در دل او بیمارى است، کسی است که غریزه جنسى در حد تعادل و مشروع نیست و چنین فردی با صحبت زنانی که با ناز و عشوه باشد به گناه می‌افتد. پس در جامعه اسلامی برای پاک شدن محیط جامعه و برای درمان بیماری بیماردلان لازم است که زنان حدود عفاف و حجاب را بیشتر مراعات کنند.

همچنین در آیه ۵۹ سوره احزاب آمده است: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا؛ اى پیامبر، به همسرانت و دخترانت و همسران كسانى كه مؤمن هستند بگو: روسرى‌‏هاى بلند خود را بر خویش فرو افكنند تا بدن و آرایش و زیورهایشان در برابر دید نامحرمان قرار نگیرد. این پوشش‏ به اینكه به عفت و پاكدامنى‏ شناخته شوند نزدیك‏تر است، و در نتیجه از سوى اهل فسق و فجور مورد آزار قرار نخواهند گرفت و خدا همواره بسیار آمرزنده و مهربان است.»

رعایت حجاب موجب دفاع از کرامت و شخصیت زن است. کلمه (جلابیب) جمع جلباب است و آن پوششی است سرتاسرى كه تمامى بدن را مى‌پوشاند و یا حداقل پوششی است بزرگتر از روسری و مقنعه که سر و سینه را کاملا در برگرفته و می‌پوشاند. 

منظور از این جمله که فرمود «یُدْنِینَ عَلَیهِْنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ» این است كه آن را طورى بپوشند كه زیر گلو و سینه‏‌هایشان پیدا نباشد. بعد فرمود این پوشاندن تمام بدن در برابر نامحرم، معرف عفت و پاکدامنی آن‌هاست و همین امر باعث می‌شود تا اهل گناه و شهوت متعرض آن‌ها نشوند.

با توجه به این آیه دیگر جایی برای توجیه بعضی پوشش‌های امروزی باقی نمی‌ماند. آنچه که امروز بر سر و اندام برخی زنان مسلمان به چشم می‌خورد نه تنها آن پوشش کاملی که قرآن کریم می‌گوید ندارد بلکه بر خلاف فلسفه بازدارندگی حجاب که در آیه هم آمده است به شدت جلب توجه کرده و دل‌های مریض و چشمان هوس باز را به سوی خود جلب می‌کند.

خانم‌ها با رعایت حجاب و عفاف خودشان در جامعه امنیت بیشتری خواهند داشت علاوه بر اینکه محیط جامعه محیط پاکی خواهد شد.

خداوند در آیه ۱۵ سوره فاطر می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيد؛ اى مردم، شما همگى نیازمند به خدایید. تنها خداوند است که بى نیاز و ستوده است.» در این آیه «یا أَیُّهَا النّاس‌ُ» خطاب‌ به جمیع‌ افراد بشر ‌است‌ ‌از‌ سلاطین‌ و متمکنین‌ و ثروتمندان ‌تا‌ گدایان کوچه و خیابان.

«أَنتُم‌ُ الفُقَراءُ إِلَی‌ اللّه‌ِ» منظور جمیع احتیاجات بشر است. خداوند بى‌نیاز حقیقى و قائم بالذات در تمام عالم هستى است و همه انسان‌ها، بلکه همه موجودات سر تا پا نیازند و فقیر و وابسته به آن وجود مستقل هستند که اگر لحظه‌اى ارتباطشان قطع شود هیچ‌اند و پوچ می‌شوند.

همان‌طور که خداوند بى‌نیاز مطلق است، انسان‌ها فقر مطلقند، و همان‌گونه که او قائم به ذات است، مخلوقات همه قائم به او هستند، چراکه او وجودى بى‌نهایت از هر نظر، و واجب‌الوجود در ذات وصفات است.

ما از طریق عبادت و اطاعت او، راه تکامل را مى‌پیماییم، و به آن مبدأ بى‌پایان فیض در پرتو عبودیتش لحظه به لحظه نزدیکتر مى‌شویم، و از انوار ذات و صفاتش بهره مى‌گیریم.

توجه به این آیه دو نکته و دو تأثیر در انسان‌هاى مؤمن دارد اول اینکه، آن‌ها را از مرکب غرور، خودخواهى و طغیان پیاده مى‌کند و به آن‌ها هشدار می‌دهد که چیزى از خود ندارند که به آن ببالند، هر چه هست امانت‌هاى پروردگار نزد آن‌هاست. توجه به فقر و اینکه انسان به خدا نیاز دارد و هرگز مستغنی از خدا نیست انسان را از طغیان در برابر خدای متعال بازمی‌دارد.

دوم اینکه دست نیاز به درگاه غیر او دراز نکنند، و طوق عبودیت غیر خداوند را بر گردن خود نیندازند و اگر انسان به فقر خودش در برابر خدای مهربان آگاه باشد برای رشد به درگاه او بیشتر پناه می‌برد و توسل می‌جوید.