رعایت ادب در گفتار؛ توصیه اخلاقی جزء ۲۱ قرآن

به گزارش ایکنا از همدان، محمود مسگریان، فعال قرآنی در سخنانی به بیان نکات اخلاقی جزء ۲۱ قرآن کریم پرداخت که در ادامه می‌خوانیم:

خداوند در آیه ۴۶ سوره عنکبوت می‌فرماید: «وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ۖ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ؛ و با اهل کتاب جز با نیکوترین شیوه مجادله و گفت‌وگو مکنید، مگر با کسانی از آنان که در مجادله با شما ظالمانه به میدان آیند، و بگویید: به آنچه به‌سوی ما و به‌سوی شما نازل شده است، ایمان داریم و معبود ما و معبود شما یکی است و ما تسلیم فرمان‌ها و احکام او هستیم.»

انسان در بحث و گفت‌وگو با اهل کتاب باید مؤدبانه برخورد کند، لحن سخنش دوستانه و بدون داد و فریاد باشد، اگر این اتفاق بیفتد نتیجه آن موفقیت در مباحثه است، در نتیجه همه تسلیم حق خواهند شد‌. بنابراین، این یک درس اخلاقی برای ماست که باید در زندگی و شیوه برخورد با دیگران آن را سرلوحه قرار دهیم.

همچنین خداوند در قرآن کریم درباره پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرمايد: «اگر قرار بود درشت‌خو و بداخلاق باشی مردم از سوی تو پراکنده می‌شدند.» این نکته اخلاقی را انسان باید در وجود خود تقویت کرده و در زندگی پیاده کند.

خداوند در آیه ۱۰ سوره روم نیز اینچنین می‌فرماید: «ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَىٰ أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ؛ آن‌گاه بدترین سرانجام، سرانجام کسانی بود که مرتکب زشتی شدند به سبب اینکه آیات خدا را تکذیب کردند و همواره آن‌ها را به مسخره می‌گرفتند.»

اگر انسان به تمسخر دیگران بپردازد و اعمال زشت انجام دهد، سبب سقوط وی خواهد شد و مستوجب عذاب الهی خواهد بود، بنابراین انسان باید از دروغ گفتن و دروغ بستن و همچنین از تمسخر دیگران دوری کند. 

در آیات ۱۸ و ۱۹ سوره لقمان نیز می‌خوانیم: «وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛ متکبرانه روی از مردم برمگردان، و در زمین با ناز و غرور راه مرو، همانا خدا هیچ خودپسند فخرفروش را دوست ندارد.»

براساس این آیات هرگز نباید با غرور و تکبر بر روی زمین راه رفت. در این آیات دو نهی و دو امر به معروف نهفته است. فخر و تکبر را خداوند ممنوع کرده و از طرفی نیز به انسان دستور داده که با مردم آرام سخن بگوید و در راه رفتن هم میانه‌رو باشد. این‌ها صفات حسنه‌ای بوده که خداوند به آنها دستور داده است.

در آیه ۱۵ سوره سجده می‌خوانیم: «إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ؛ فقط کسانی به آیات ما ایمان می آورند که وقتی به‌وسیله آن آیات به آنان تذکر داده شود، سجده‌کنان به رو در می‌افتند و همراه با سپاس، پروردگارشان را از هر عیب و نقصی تنزیه می کنند در حالی که از سجده و سپاس و تنزیه تکبر و سرکشی نمی‌ورزند» نتیجه این‌گونه رفتار کردن یعنی تسلیم خداوند بدون استکبار این است که خداوند هدایت خواهد کرد.

خداوند در آیه ۱۵ احزاب این‌گونه می‌فرماید: «وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ ۚ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولًا؛ و همانا آنان از پیش با خدا پیمان بسته بودند که به دشمن پشت نکنند؛ و پیمان خدا همواره بازخواست شدنی است.»

براساس این آیه عهدشکنی یکی از صفات رذیله است. مؤمنان بر عهد و پیمان خود پایبند هستند حتی اگر این عهد را با یک غیر مسلمان بسته باشند‌.