انحراف از مسیر تولید با شرطی‌سازی اقتصاد

در آغاز سال، رهبر معظم انقلاب با هوشمندی راهبردی، شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» را به‌عنوان نقشه راه اقتصادی کشور مطرح کردند. شعاری که در دل خود، دو پیام مهم دارد: نخست، ضرورت رونق‌بخشی به تولید ملی، و دوم، پرهیز از شرطی‌سازی اقتصاد نسبت به تصمیمات بیرونی. با این حال، تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد که اقتصاد ایران همچنان درگیر نگاهی شرطی و وابسته به تحولات خارج از مرزهاست؛ نگاهی که نه‌تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمکی نکرده، بلکه باعث رکود، فرار سرمایه و بی‌ثباتی شده است.

نگاه شرطی به اقتصاد، همان دیدگاهی است که تولید را به نتایج مذاکرات گره می‌زند و چشم‌انتظار گشایش‌هایی از دل وعده‌های بین‌المللی می‌ماند. این نگاه، در عمل، انگیزه و اراده برای استفاده از ظرفیت‌های داخلی را تضعیف کرده و سرمایه‌گذاران را از میدان عمل مولد خارج کرده است.

واقعیت آن است که در بسیاری از بخش‌های اقتصاد، سرمایه‌گذاری‌ها نه‌تنها به توسعه منجر نشده‌اند، بلکه حتی نتوانسته‌اند استهلاک سرمایه‌های موجود را جبران کنند. در حالی‌ که بازارهای غیرمولدی چون ارز، طلا و مستغلات، به دلیل سودآوری کاذب و کوتاه‌مدت، سرمایه‌ها را به سمت خود کشیده‌اند و بخش‌های مولد همچون کشاورزی، صنعت و خدمات، در بی‌توجهی و بی‌اعتمادی رها شده‌اند.

بیشتر بخوانید:

• انحصار؛ از موانع اقتصاد پویا
• آحاد جامعه خود را برای تحقق شعار سال وظیفه‌مند بدانند
• ثبات اقتصادی؛ مهم‌ترین مؤلفه تحقق شعار سال
• تولید با حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذار رونق می‌گیرد
• اعتمادسازی دولت برای مردم؛ لازمه تحقق شعار سال
• سرمایه‌گذاری در تولید به رفع فقر و نیازمندی کمک می‌کند

تردیدی نیست که تحریم‌ها و فشارهای خارجی، در اقتصاد ما نقش دارند؛ اما اصل مهم‌تری که باید همواره مدنظر قرار گیرد، حفظ استقلال اقتصادی کشور است. نمی‌توان توسعه اقتصادی را بر پایه وعده‌های نامطمئن بیرونی بنا نهاد. شرطی‌سازی اقتصاد در حقیقت خیانتی نرم و خزنده به شعار سال و آینده کشور است.

اگر قرار است «سرمایه‌گذاری برای تولید» به گفتمان مسلط تبدیل شود، باید بسترهای آن فراهم شود؛ از جمله ترویج نگاه درون‌زا، تقویت امید به آینده اقتصادی، ایجاد جذابیت در حوزه‌های مولد و مقابله جدی با سوداگری و فعالیت‌های نامولد.

این مسئولیت تنها بر دوش دولت نیست؛ نخبگان، رسانه‌ها، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و فعالان اقتصادی نیز باید در این مسیر سهم خود را ایفا کنند. تنها در سایه یک عزم ملی است که می‌توان زنجیر شرطی‌سازی را از پای اقتصاد باز کرد و آن را در مسیر پیشرفت و استقلال واقعی قرار داد.

برای تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید»، فرصت‌های فراوانی در کشور وجود دارد که با تقویت بسترهای قانونی، مالی و حمایتی می‌توان آن‌ها را فعال کرد. اصلاح سیاست‌های مالیاتی، ارائه تسهیلات هدفمند و تضمین سودآوری فعالیت‌های مولد، می‌تواند سرمایه‌گذاران را از بازارهای غیرمولد به‌سوی تولید سوق دهد. همچنین، توسعه بخش‌های دانش‌بنیان و فناوری‌محور می‌تواند نقش کلیدی در ایجاد اشتغال پایدار و رشد اقتصادی ایفا کند.

اگرچه شرطی‌سازی اقتصاد در گذشته موجب کندی روند تولید و تزلزل در اشتغال شده، اما با اصلاح رویکردها و تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، می‌توان این روند را معکوس کرد. صنایع تولیدی هنوز هم ظرفیت بالایی برای رشد و اشتغال‌زایی دارند و در صورت هدایت سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های مولد، رونق دوباره به این بخش بازخواهد گشت. اعتمادسازی، ثبات سیاست‌های اقتصادی و فراهم کردن چشم‌انداز روشن، می‌تواند سرمایه‌گذاران را به تولید امیدوار کرده و مسیر پیشرفت را هموار کند.

تحقق شعار سال نیازمند هم‌افزایی میان دولت، مردم، نخبگان، دانشگاه‌ها و رسانه‌هاست. با افزایش آگاهی عمومی، حمایت از تولید داخلی، تغییر الگوی مصرف و تقویت سرمایه‌گذاری‌های داخلی، می‌توان پایه‌های استقلال اقتصادی را مستحکم کرد. آینده کشور با امید، باور به توان ملی و حرکت جمعی به‌سوی تولید، روشن‌تر از همیشه خواهد بود.

علی اکبری ساجد