منظور از رزق در آیه «وَ فِي السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ» چیست
گروه فعالیت‌های قرآنی ـ آیه ۲۲ سوره ذاریات «فِی السَّماءِ رِزْقُکُمْ وَ ما تُوعَدُونَ» را چند نوع مى‌توان معنا کرد؛ مراد باران باشد که از آسمان نازل مى‌شود و همچنین نور و ابر و باد و ...، مراد آن باشد که تقدیر امور زمینیان در آسمان‌هاست، رزق ابدى که بهشت است در آسمان‌هاست و یا تحقق وعده‌هاى الهى (نزول رحمت یا عذاب) از سمت آسمان است.
به گزارش ایکنا از همدان، خداوند تبارک و تعالی در آیات 21، 22 و 23 سوره مباركه ذاریات به دو دسته از آیات و نشانه‌های خود اشاره می‌کند.
« وَ فِی الْأَرْضِ آیاتٌ لِلْمُوقِنِینَ وَ فِی أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ وَ فِی السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ ما أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ و در وجود خود شما [نیز آیاتی است] آیا نمی‌بینید؟ و روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده میشود، سوگند به پروردگار آسمان و زمین كه این مطلب حق است، همانگونه كه شما سخن می‌گوئید.»
این آیات دو دسته هستند؛ آیات آفاقی و آیات انفسی.
آیات آفاقی كه در آیه 20 در مورد آن سخن به میان آورده، میفرماید «در روی زمین برای اهل یقین نشانه‌های فراوانی از عجائب خلقت وجود دارد كه به وسیله آن می‌توان به وجود خالق این جهان پی برد.»
آیات انفسی كه میفرماید «در وجود خود شما نیز نشانه‌های فراوانی وجود دارد، آیا چشم باز نمی‌كنید و آیات و نشانه‌های بارز حق را نمی‌بینید؟»
اگر انسان چشم خویش را باز كند و شگفتی‌های درونی و برونی جسمی و روانی وجود خود را بنگرد، نشانه‌های فراوانی بر وجود حق‌تعالی خواهد یافت. از لحاظ جسمی و بدنی سلول كه از كوچكترین اجزای بدن انسان است، ساختمان تودرتو و شگفت‌آوری دارد كه به گفته دانشمندان، معادل یك شهر صنعتی، تشكیلات در آن وجود دارد. یكی از دانشمندان زیست شناسی میی‌گوید «این شهر عظیم با هزاران در و دروازه جالب، و هزاران كارخانه، انبار، شبكه لوله كشی و مركز فرماندهی، با تأسیسات فراوان و ارتباطات زیاد و كارهای مختلف حیاتی، دستگاه‌های دیگری همچون قلب، كلیه، ریه و به‌ویژه ده‌ها هزار كیلومتر رگهای درشت و باریك، مویرگ‌ها و... هركدام نشانه‌ای بزرگ از آیات او است».
تا آنجا كه پزشكان و بدن شناسان به عجز خود در شناخت اجزای انسان، اعتراف نموده‌اند، در این زمینه «آلكسیس كارل» كتابی به نام «انسان موجود ناشناخته» به رشته تحریر درآورده است.
از نظر قوای روحی و معنوی هم می‌توان به حواس پنجگانه و نظام حیرت انگیز و وسیع آن و قوایی كه از نفس انسان سررشته دارد؛ مثل قوه غضب، شهوت، دوستی، شجاعت، سخاوت، انسانیت، عشق و... اشاره نمود.
در آیه بعد به روزی انسانها اشاره نموده، میی‌فرماید«و فی السماء رزقكم و ما توعدون، روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده میشود.»
«سماء» به معنی چیزی است كه بالای سر انسان باشد، مفسران درباره این واژه در این آیه شریفه احتمالاتی را بیان كرده‌اند؛
مراد آسمان ظاهری است: چون باران كه منشاء حیات و مصداق بارز رحمت و روزی الهی است از آسمان نازل میشود؛ خداوند میفرماید رزق شما در آسمان است.
منظور عالم غیب است كه از آنجا همه اشیاء، به عالم شهود می‌آیند، چنانكه میفرماید«ان من شیء الا عندنا خزائنه و ما ننزله الا بقدر معلوم، و خزائن هر چیز تنها نزد ماست ، ولی ما، جز به اندازه معین آن را نازل نمی‌كنیم»(حجر/25).
معنای جمله «رزقكم» با توجه به معنای آسمان فرق می‌كند. اگر مراد از «سماء»، همان آسمان ظاهری باشد، مراد از «رزق» یا باران و برف است و یا هم باران و برف، هم نور آفتاب و هم هوا كه همه اینها از آسمان به سوی ما می‌آیند و در فضا پراكنده‌اند. اگر مراد از «سماء»، عالم غیب باشد، در این صورت، برای جمله «و ما توعدون» نیز دو تفسیر وجود دارد. برخی گفته‌اند مراد، بهشت است كه به انسانها وعده آن را داده‌اند. برخی دیگر گفته‌اند این جمله تأكیدی بر مسئله رزق و وعده الهی در این زمینه است.
برخی نیز آن را اشاره به هرگونه خیر و بركت و یا عذابهای آسمانی گرفته‌اند كه آیه همه این معانی را شامل میشود، چون جمله «و ما توعدون» مفهوم گسترده و وسیعی دارد.
همچنین از آیه «فِی السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ» برداشت میشود که مراد آن باشد كه تقدیر امور زمینیان در آسمان‌هاست و یا تحقق وعده‌هاى الهى(نزول رحمت یا عذاب) از سمت آسمان است.
خداوند متعال در آیة 23 میفرماید به خدای آسمان و زمین سوگند كه این مطلب حق است، درست همانگونه كه شما سخن می‌گویید یعنی گویا انسان به‌قدری شكاك، دیرباور، ضعیف النفس و حریص است كه خداوند با آن عظمت و قدرتش برای اطمینان دادن به او، قسم میخورد و سوگند یاد می‌كند كه آنچه به شما در زمینة رزق و روزی، ثواب و عقاب در قیامت وعده داده شده، همه حق است و هیچ شك و تردیدی در آن نیست.
و در قسمت پایانی این آیه میفرماید« مثل ما انكم تنطقون»، همانگونه كه سخن می‌گوئید. شاید دلیل این گونه تعبیر این باشد كه انسان ممكن است در دیدن و شنیدن دچار خطا شود، اما سخن گفتن از محسوس‌ترین چیزها است و خطاء و اشتباهی در آن راه ندارد. نمی‌شود كه انسان سخنی نگفته باشد و گمان كند كه سخن گفته است، و لذا قرآن میفرماید به همان اندازه كه سخن گفتن شما برایتان محسوس است و واقعیت دارد، آنچه گفته شد نیز حق است و واقعیت دارد.
از این سه آیه شریفه نكاتی استباط میشود؛
در درون انسان نشانه‌هایی(آیات انفسی) بر وجود خالقی حكیم، و مدبری علیم است و با تفكر و اندیشه در وجود انسان (از قبیل دستگاه بینایی، گوارش، تنفس، مغز و... روشن خواهد شد كه آفریننده‌ای دانا و توانا آن را پدید آورده است. همه موجودات دارای رزق و روزی هستند. روزی همه آنها از جانب پروردگار و با اسباب و وسائل تأمین میشود و وعده‌های الهی حق است و حق بودن آن مانند سخن گفتن انسان، روشن است.
برگرفته از ترجمة المیزان و تفسیر نمونه
انتهای پیام
پاک و منزه است خدا