سرخط علم / از انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی تا نشست‌های فرهنگ رضوی
در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری رویدادهای مختلفی در حوزه علمیه بودیم، اما انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در جلسه شورای عالی حوزه علمیه را می‌توان مهمترین رویداد هفته یاد کرد.
به گزارش ایکنا؛ در هفته‌ای که گذشت، شاهد برگزاری نشست‌های علمی، جلسات درس تفسیر و رویدادهایی در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌های حوزوی بودیم؛ از انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور تا برگزاری نشست‌های دهه کرامت از جمله اخبار اتفاقات در این زمینه بود. در ادامه اهم رویدادهای مرتبط به حوزه علمیه از نظر می‌گذرد:
انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه
از جمله رویدادهای مهم این هفته مربوط به مدیر حوزه‌های علمیه بود. در جلسه ۸ تیرماه شورای عالی حوزه علمیه، علاوه بر انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه، دبیر اول و دوم این شورا انتخاب شدند.
بر اساس این گزارش، شورای عالی حوزه علمیه قم، آیت‌الله حسینی بوشهری را به اتفاق آراء به عنوان دبیر شورای عالی و حجت‌الاسلام والمسلمین جواد مروی به عنوان دبیر دوم این شورا انتخاب کرد.
اجرای پویش «اگر من جای مدیر حوزه بودم»
یکی از مهمترین اقدامات رسانه‌ای مرتبط با آیت‌الله اعرافی در اولین دوره تصدی خود در مدیریت حوزه‌های علمیه کشور، راه‌اندازی پویش «اگر من جای مدیر حوزه علمیه بودم» بود که این پویش با استقبال گسترده طلاب همراه شد و تمام دیدگاه‌ها به شکل مستقیم از طرق مختلف به وی منتقل شد.
پس از انتخاب مجدد آیت‌الله اعرافی برای مدیریت حوزه‌های علمیه، از سوی شورای عالی حوزه‌های علمیه پویش «اگر من جای مدیر حوزه‌های علمیه بودم...» آغاز شد و تمام طلاب و حتی غیر از طلاب می‌توانند از طرق مختلف انتقادات و پیشنهادات خود را به شکل مستقیم به وی اعلام کنند.
ماجرای شبهه مالکیت پدر بر فرزند
به دنبال قضیه قتل دختر تالشی که چندی پیش توسط پدرش اتفاق افتاد، مطلبی پیرامون «حکم عدم قصاص پدر در صورت قتل فرزندش»، به نقل از معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در رسانه‌ها منتشر شده است. آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۶ تیر در درس خارج خود طی سخنانی به این سخنان و موضوع مالکیت پدر بر فرزند پرداخت و گفت: این مطلب کاملاً غیرصحیح است و تعجب این است که چرا یک مسئول رسمی در نظام جمهوری اسلامی نسبت غیرصحیح به فقه و فقها می‌دهد. البته نظایری هم از افراد دیگر از اول انقلاب تا حالا داشته‌ایم و متأسفانه این مشکل هنوز هم وجود دارد، مسئولیت‌هایی را به افراد می‌دهند و این افراد اظهارنظرهایی می‌کنند که صلاحیت آن را ندارند. تعبیری که از ایشان در رسانه‌ها پخش شده خیلی ناراحت‌کننده بود.
این تعبیر که «برخی از فقها قائل به مالکیت پدر بر فرزند هستند، در نتیجه پدر می‌تواند هر کاری که بخواهد با فرزند انجام دهد، با مال فرزندش معامله کند و حتی اگر به قتلش هم برساند مانعی ندارد»، بعد هم می‌گوید «این یک برداشت فقهی است که برخی از فقها قائل‌اند اما ریشه قرآنی ندارد». هر دو مطلب ایشان کاملاً ناصحیح است و غیر مطابق با میزان صحیح فقهی و اجتهادی است.
پس از انتشار این خبر، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با ارسال جوابیه‌ای به آن واکنش نشان داد که در بخشی از آن آمده است: نظر به انتشار برداشت‌های مختلف از مصاحبه معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده با خبرنگاری در موضوع قتل دختر به دست پدر، آیت‌الله محمدجواد فاضل‌لنکرانی در حاشیه درس خارج از فقه خود نسبت به نقل قول‌های منتشره از این مصاحبه واکنش نشان دادند، در حالی که مانند صدها مورد اخبار منتشره در کشور، این خبر نیز در تنظیم دقت لازم را نداشته و البته پس از اطلاع روابط عمومی معاونت نسبت به اصلاح آن از سوی خبرگزاری اقدام شد.
مبنای قرآنی و روایی رعایت بهداشت فردی و عمومی
سرویس حوزه خبرگزاری ایکنا در این هفته به پوشش برخی درس‌های خارج اساتید حوزه از جمله جلسه درس خارج فقه آیت‌الله هادی عباسی خراسانی با عنوان «مسائل کرونا در فقه اسلامی»، پرداخت.
آیت‌الله عباسی خراسانی در یکی از این جلسات (یکشنبه 8 تیر) به مبنای قرآنی و روایی رعایت بهداشت فردی و عمومی پرداخت و اظهار کرد: در جلسات قبل به این نتیجه رسیدیم که در مراقبت‌های ویژه از بیماری خاص و بیماری کرونا که به دستور پزشکان مراقبت‌هایی انجام می‌شود و دستورهایی داده می‌شود، رعایت مراقبت واجب و تخلف حرام است. از نظر حکم وضعی هم تخلف از این دستورهای پزشکی ضمان‌آور است. ضمان هم فقط محدود به عضوی که صدمه دیده، نیست، بلکه هم درمان و علاج و هم توابعی که مترتب بر آن است را شامل می‌شود. پس اگر کسی به خاطر عدم مراقبت، شخصی یا گروهی را مبتلا به بیماری کرد، ضامن است و باید هزینه آن را بپردازد.
وی افزود: حالا که اثبات شد مراقبت لازم است، آیا لزوم تبعیت از دستورات پزشکی مبنای قرآنی و روایی دارد یا ندارد؟ مثلاً الآن در مورد این بیماری و بیماری‌ها واگیردار توصیه می‌کنند بهداشت فردی و جمعی رعایت شود. در این زمینه باید عرض کنیم در آیات قرآن، دو عنوان مورد محبت حضرت حق هستند: یکی توابین و دیگری متطهرین. تعبیر آیه شریفه چنین است: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ». این پاکی، اعم از پاکی جسمی و پاکی روحی است؛ یعنی هم ظاهر و هم باطن را در بر می‌گیرد. پس طهارت و نظافت مطلوب باری تعالی است و مشروعیت دارد.
ایجاد رشته تفسیر تنزیلی در سطح چهار حوزه
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، نویسنده تفسیر تنزیلی همگام با وحی، ۹ تیرماه در جمع شرکت‌کنندگان در دوره تربیت پژوهشگر تفسیر تنزیلی، گفت: تفسیر تنزیلی به مثابه فرصتی برای مهندسی منابع دین در عرصه زندگی به تدریج در میان فرهیختگان، جای خود را باز می‌کند. اگر همه با هم مسیر را ادامه دهیم، قدرت تئوری‌سازی برای نظام اسلامی و روش‌سازی برای تحول فرهنگ دینی در عرصه انقلاب اسلامی و حتی جهان اسلام و عرصه بین‌المللی خواهیم داشت.
بهجت‌پور تصریح کرد: مهمترین مسئله برای ما، کارآمدی نظام اسلامی است؛ کارآمدی که مبتنی بر اهداف انقلاب اسلامی، یعنی تربیت دینی است، لذا مهارت ما در تربیت و ایجاد تحول در مردم بزرگترین انتظار از حوزه‌های علمیه است. امروز رشته تفسیر تنزیلی در سطح چهار حوزه به عنوان یکی از گرایشات تفسیری در درختواره دانش تفسیر حوزه به تصویب رسیده، ولی این به معنای آن نیست که حتماً اجرا شود، زیرا نیازمند تغییر مقدمات است تا به صورت رسمی در میان رشته‌های سطح چهار آغاز شود.
برپایی ۷۲۰ جلسه دفاعیه در مؤسسه حوزوی معصومیه
الهام خاضعی‌نیا، معاون پژوهش مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه خواهران، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: فعالیت‌های معاونت پژوهش مؤسسه در زمینه‌های مختلف از جمله فعالیت مهارت‌افزایی پژوهشی انجام می‌شود و طلاب شاغل به تحصیل به پژوهش می‌پردازند. برگزاری کارگاه‌های مهارت‌افزایی یکی از اقداماتی است که انجام می‌شود و شاید تاکنون بیش از ۲۰ کارگاه برگزار شده و تعداد زیادی از طلاب در این کارگاه‌ها شرکت کرده و مهارت لازم را برای نوشتن رساله‌ها و مقالات پژوهشی فراگرفته‌اند.
وی افزود: از دیگر فعالیت‌های معاونت پژوهشی می‌توان به برگزاری نشست‌های پژوهشی و برپایی کرسی‌های آزاداندیشی اشاره کرد که به صورت مستمر در این مجموعه آموزشی برای طلاب در حال برگزاری است؛ البته نشست‌های علمی برای طلاب سطوح دو، سه و چهار برگزار می‌شود، ولی کرسی‌های آزاداندیشی مختص سطوح سه و چهار است.
همایش «جایگاه امام رضا(ع) در فرهنگ ملل»
همایش «جایگاه امام رضا(ع) در فرهنگ ملل» به همت بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در محل مؤسسه آموزش‌های کوتاه‌مدت و فرصت مطالعاتی المصطفی(ص) برگزار شد و سخنرانانی از ملت‌های مختلف درباره جایگاه امام رضا(ع) در فرهنگ کشورهای دیگر به سخنرانی پرداختند.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، رئیس دفتر قم بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در این همایش گفت: اگر فیلم، جریان، رسانه و هنری به احیای امر امام(ع) اهتمام کند، مورد خواسته خداوند و ائمه(ع) است؛ زیرا براساس مبانی کلامی ما، دعای امام قطعاً مستجاب است. این اجلاسیه یکی از مصادیق احیای امر اهل بیت(ع) است. یکی از اضلاع و ابعاد این احیا، احیای کرامت وجودی انسان است؛ زیرا انسان ذاتاً شایسته کرامت است و کرامت، هدیه اعطایی خداوند است. بعد دوم کرامت، جهاد و مقاومت است؛ کرامت منهای جهاد و مقاومت میسور نیست و جوامعی که امروزه در جهان در حال از دست دادن کرامت خود هستند، به علت این است که عنصر جهاد و کرامت را رها کرده‌اند؛ پس میان دو مقوله جهاد و کرامت، ملازمه و پیوند است و کرامت صرفاً ادعا و شعار نیست.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد رضوی، از فعالان فرهنگی و دینی شبه‌قاره هند، گفت: گاهی اوقات تندروی‌هایی در شبه قاره وجود دارد، ولی شاید در بین ائمه(ع)، امام رضا(ع) تنها امامی است که مذاهب مختلف در اعتقاد به ایشان متفق‌القول هستند و ایشان را اعلم‌الناس و افقه‌الناس و بارگاه ایشان را دارالشفای امراض روحی و جسمی می‌دانند.
رکسانا الیزابت، فعال دینی و فرهنگی آرژانتین و آمریکای لاتین نیز در سخنانی بیان کرد: مسلمین عمدتاً ابتدا به اهل سنت می‌پیوندند، ولی بعد از مدتی به خاطر غنای عقلانی و معرفتی به شیعه روی می‌آورند. وقتی کسی امیرمؤمنان(ع) را شناخت، امام رضا(ع) و سایر ائمه(ع) را هم خواهد شناخت.
این فعال دینی و فرهنگی آمریکای لاتین با بیان اینکه شناخت تازه‌شیعیان عمدتاً با شناخت امام رضا(ع) و کرامات ایشان آغاز می‌شود، اظهار کرد: در آرژانتین به علت کارهای تبلیغی، حتی غیرمسلمین هم به امام رضا(ع) محبت و ارادت دارند؛ پیرو کدا، نماینده واتیکان، کتابی در زمینه صوفیه نوشته و از تأثیر امام رضا(ع) در ایمان مسلمانان به خصوص اهل سنت تعحب کرده است.
نشستی درباره روایات رضوی
محمود ملکی، عضو هیئت علمی مؤسسه مجمع الفکر الاسلامی، هفتم تیرماه در نشست علمی «احادیث امام رضا(ع) در کتاب الکافی کلینی» از مجموعه نشست‌های حدیث کرامت که به صورت مجازی برگزار شد، گفت: در کتاب ایمان و کفر کافی، در روایتی از امام رضا(ع) نقل شده که «لیس العبادة بکثرة الصلوة و الرکوع، بل تفکر فی امر الله عز و جل»؛ عبادت و پرستش، زیادی نماز و روزه نیست، بلکه تفکر و اندیشه در امر خداوند است.
وی افزود: ولادت امام در سال ۱۴۸ هجری قمری و شهادتشان در صفر ۲۰۳ هجری قمری بود و ایشان ۵۵ سال عمر کرد. آغاز امامت امام از ۱۸۳ قمری بود و ۲۰ سال طول کشید. امام تا سال ۲۰۰ در مدینه و از سال ۲۰۰ تا ۲۰۳ در خراسان حضور داشت؛ یعنی روایات ایشان از حیث زمانی و مکانی به دو بخش مدینه و خراسان تقسیم می‌شود و بیشتر روایات ایشان در مدینه بوده است.
ملکی با بیان اینکه کافی، معتبرترین و جامع‌ترین کتاب حدیث شیعه و مقارن با غیبت صغری است، ادامه داد: البته محاسن هم هست، اما بخش زیادی از آن از بین رفته است؛ همچنین کافی در کنار تهذیب و من لایحضر و استبصار، مجموعه منابع روایی شیعه را تشکیل می‌دهند؛ البته تقسیم‌بندی کافی به فروع و اصول و ... از دوره صفویه معروف شد و برای آن ۱۶ راوی برشمرده‌اند که بسیار مهم است و از جمله این راویان، ابن قولویه، نعمانی و ... هستند.
کرونا فرصتی برای احیای خودِ انسانی ایجاد کرد
سیدمحسن فاطمی، مدرس دانشگاه هاروارد، هشتم تیرماه در ادامه سلسله نشست‌های «کرونا و زندگی مؤمنانه»، گفت: برای همه مسلم است که کرونا با وقوعش، باعث به هم ریختن پارادایم‌های پذیرفته شده اجتماعی شد که یکی از مهمترین آثار آن، تنهایی است. جدیدترین پژوهش انجمن روانشناسی آمریکا نشان می‌دهد که در شش ماه گذشته، از هر ۴ آمریکایی، یک نفر تعاملی با دیگران نداشته و تنهایی را به معنای عمیق تجربه کرده است؛ همچنین کرونا اضطراب زیادی در جوامع ایجاد کرده است.
فاطمی با بیان اینکه هرقدر ابهام زیاد باشد، اضطراب هم بیشتر است، افزود: اضطراب، علت‌العلل بسیاری از بیماری‌ها از دید روانشناسان است و هرقدر ابهام بیشتر باشد، اضطراب هم بیشتر می‌شود؛ اضطراب طبیعی، اضطراب به هم ریختگی و وجودی، انواع اضطراب‌ها هستند و وقتی اضطراب تحقق یافت، فضای وجودی فرد با تزلزل زیادی روبرو می‌شود.
فقه اجتماعی عقیم مانده است
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد فاضل میبدی، استاد دانشگاه مفید،، ۱۱ تیرماه در نشست «کارکرد فقه اجتماعی پس از انقلاب» در پژوهشکده اندیشه دینی معاصر با بیان اینکه عدالت اجتماعی از مصادیق مهم فقه اجتماعی است، گفت: اگر بعد از انقلاب واکاوی کنیم که آیا عدالت اجتماعی که یکی از مهمترین مباحث دین و از رسالت انبیاء و ادیان است، محقق شده است، بنده مدعی هستم که ما در این زمینه موفق و کارآمد نبوده‌ایم.
وی افزود: مهمترین علت، وجود مشکلات تئوریک و نظریه‌پردازی است؛ چون فقه ما در این بخش عقیم بوده و نظریه‌پردازی نداشته است؛ شهید مطهری فرموده است که اصل عدالت اجتماعی با همه اهمیت آن در فقه ما مورد غفلت قرار گرفته است، در حالی که آیاتی چون «و اوفوا بالعقود»، «بالولدین احسانا» و ... عموماتی در فقه ایجاد می‌کنند، ولی با این همه، تأکید قرآن بر روی عدالت اجتماعی معهذا یک قاعده در فقه از آن استنباط نشده است و همین سبب رکود تفقه اجتماعی فقها شده است.
مصاحبه با حوزویان و اندیشمندان
خبرگزاری ایکنا به مناسبت میلاد باسعادت امام هشتم، حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) به مصاحبه با دو موضوع اوصاف امام رضا(ع) و بررسی تاریخی عصر حضرت پرداخت. در ادامه نمونه‌هایی از این گفت‌وگو از نظر می‌گذرد؛
چرا به امام هشتم «رضا» می‌گویند
حجت‌الاسلام والمسلمین علی خیاط، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: امام هشتم(ع) القاب زیادی دارند که دو لقب یعنی رضا و رئوف مشهورتر از بقیه است. سؤال اینجاست که چرا لقب رضا بیشتر مطرح شده است؟ رضا به معنای کسی است که راضی به رضا و قضای الهی و اراده او است؛ ممکن است مجدداً این سؤال مطرح شود که مگر بقیه ائمه(ع) راضی به رضای الهی و قضای او نبودند. جواب مثبت است، اما شرایطی برای هر امام ایجاد می‌شود که لقبی در مورد یک امام بروز پررنگتری دارد.
خیاط تصریح کرد: امام جواد(ع) در روایتی فرمودند: پدرم رضا نامیده شد، چون هم در آسمان‌ها از او راضی بودند و هم در زمین او از خدا راضی بود؛ «بزنطی» می‌گوید که من به امام گفتم که برخی می‌گویند پروردگار شما را رضا نامیدند، چون به ولایتعهدی مأمون راضی بود؛ حضرت فرمودند که این دروغ است و هر کسی چنین عقیده‌ای داشته باشد، گناهکار است؛ پدرم را خدا رضا قرار داده است، چون به خداوندی خدا در آسمان و رسالت پیامبر(ص) و ائمه(ع) در زمینش راضی است.
خستگی‌ناپذیری و امید از مهمترین نتایج مقام «رضا»
حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل ساجدی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در گفت‌وگو با ایکنا، با تبریک میلاد باسعادت امام رضا(ع)، به همین مناسبت به تبیین مقوله رضا و رضایتمندی در زندگی پرداخت و گفت: در کتب اخلاقی از «رضا» به عنوان یک مقام معنوی بالا یاد شده است و در دعای کمیل هم می‌خوانیم: «الّلهُمَّ انّى اسْئَلُكَ ... تَجْعَلَنى بِقِسْمِكَ راضِيا قانِعا وَ فى جَميعِ الْاحْوالِ مُتَواضِعا».
وی با بیان اینکه رضا یک معنای غلط و یک معنای درست دارد، تصریح کرد: معنای غلط آن است که اگر هر اتفاقی در زندگی ما رخ دهد، در برابر آن تسلیم شویم و هیچ واکنشی نشان ندهیم و سکوت کنیم و خودمان هم اهل تلاش نباشیم و بگوییم هرچه پیش آمد خوش آمد. این معنا از رضایت می‌تواند مورد سوءاستفاده دشمنان هم قرار بگیرد و به هیچ وجه مورد تأیید اسلام نیست، بلکه همه ما مسئول هستیم و باید به وظایف، اعمال و رفتارهای جامعه دقت کنیم.
کاربرد رضایت در آرامش و بهجت درونی جامعه
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد اسدی، استاد حوزه و عضو گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم علم کلام رضا به قضای الهی است، گفت: رضایت به قضای الهی در شرایط کشور به ویژه شیوع بیماری کرونا که کشور را فراگرفته دو بعد دارد؛ یکی بعد نظری و دیگری عملی؛ بعد عملی زحماتی است که در مسیر مبارزه با مشکلات و مصائب کشیده می‌شود. الان زحمات کادر درمان طاقت‌فرسا و جوانمردانه است که جای تقدیر دارد و مردم هم باید از دستورات آنان تبعیت کنند.
وی با اشاره به تحلیل فلسفی و علمی این پدیده، اظهار کرد: هرچه در عالم از کوچک و بزرگ رخ می‌دهد، در مالکیت و مملکت قدرت الهی قرار دارد؛ بنابراین در کلام گفته شده که رضا به قضا یعنی مواردی که پیش می‌آید و طبق قدرت و اراده انسان نیست، امری واجب تلقی می‌شود. البته این رضای قلبی هم در حوزه تکوین و هم در حوزه تشریع هست.
تعامل بیش از پیش مراکز قرآنی و حوزوی
حجت‌الاسلام و المسلمین جعفر کریمی، معاون فرهنگی ـ تربیتی جامعة‌المصطفی‌العالمیه در حاشیه بازدید از بخش‌های مختلف خبرگزاری ایکنا در سخنانی اظهار کرد: امروز جامعةالمصطفی در مجموعه حوزه علمیه و نهاد‌های حوزوی، به ویژه در مسائل تربیتی، سربلند است. همان‌گونه که فلسفه اصلی نظام خلقت و بعثت انبیا، دست‌یابی به ارزش‌های والای انسانی و الهی است، المصطفی نیز همت خویش را مصروف بالندگی روزافزون مباحث فرهنگی و تربیتی کرده است.
حجت الاسلامی کریمی این معاونت را مرکز اصلی تربیت‌مداری جامعةالمصطفی و قلب تپنده آن توصیف کرد و ادامه داد: اخلاص موجب نتیجه‌بخشی و ثمردهی عمل می‌شود و در این زمینه خبرگزاری ایکنا می‌تواند با توجه به رسالتی که دارد، شکوفایی بیش از پیش ظرفیت‌های علمی و قرآنی المصطفی در اقصی نقاط دنیا را موجب شود.
عرضه آثار رهبر انقلاب در فروشگاه مجازی مرکز خدمات حوزه
در راستای ترویج اندیشه رهبر انقلاب یکی از برنامه‌های این دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در قم، تسهیل دسترسی عموم اساتید، فضلا و طلاب حوزه‌های علمیه در اقصی نقاط کشور به آثار رهبر انقلاب است. از این رو این امکان در فروشگاه مجازی مرکز خدمات حوزه‌های علمیه ایجاد شده است.
اساتید و طلاب می‌توانند با مراجعه به صفحه شخصی خود در سامانه سخا http://csis.ir این آثار را با تخفیف و ارسال رایگان تهیه کنند.
انتشار کتاب «قواعد فقهیه در روابط والدین و فرزندان»
کتاب «قواعد فقهیه در روابط والدین و فرزندان» به همت معاونت پژوهش جامعةالزهرا علیهاالسلام منتشر شد. این کتاب به قلم منیر کبیر، پژوهشگر جامعةالزهرا و مریم برقعی، مدیرگروه فقه جامعةالزهرا نگاشته شده است.
کتاب «قواعد فقهیه در روابط والدین و فرزندان» در قطع رقعی شامل ۱۹۲ صفحه و در ۵۰۰ نسخه از سوی انتشارات جامعةالزهرا به چاپ رسیده است.
انتهای پیام
