به گزارش ایکنا از همدان، مسأله اجابت دعا از مسائل قطعى در همه ادیان الهى است،قرآن مجید مىفرماید « وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ؛ هرگاه بندگان من از تو درباره من بپرسند (بگو) من نزدیکم، و دعاى دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت مى کنم»(بقره/آیه 186).
گاهی این سوال به ذهن انسان میرسد که اگر خداوند صدای ما را میشنود، به دعا و درخواست ما آگاه است، توانایی اجابت هم دارد و خودش فرموده: از من بخواهید تا اجابت کنم؛ پس چرا گاهی اوقات شاهد اجابت سریع دعاهای خود نیستیم؟ آیا خدا ما را فراموش کرده است؟ میدانیم که فراموشی در خداوند راه ندارد. پس علت چیست؟
در پاسخ به این سوال متذکر میشویم که هیچ دعایی خالی از نوعی اجابت نیست؛ زیرا همانطور که گفته شد، دعا نوعی عبادت و پرستش است و در هر عبادتی که با قصد قربت انجام میشود؛ یعنی عبادت کننده تصمیم دارد به خدای خود نزدیک شود و به کمالات ذات اقدس اله آراسته گردد، خالی از اثر قربی نیست.
دعاها نه تنها عبادت محسوب شده و برکات ویژهای دارد بلکه ذخیرهای است برای روزی که فقیر و تنها در پیشگاه حق تعالی ایستادهایم، امام سجاد (ع) فرمودند «دعای مومن از سه حال خارج نیست؛ یا برایش ذخیره میگردد، یا در دنیا بر آورده میشود، یا بلایی را که میخواهد به او برسد دفع میکند.».
قابل ذکر است زمینه به ثمر نشستن درخت دعا و نیایش چند چیز است که بدون فراهم آمدن آنها، اجابتی که مد نظر نیایشگر است، محقق نخواهد شد که عبارتند از «رفع موانع و ایجاد شرایط و آداب دعا کردن»، که در ادامه، توضیحاتی در خصوص موانع استجابت دعا و آداب دعا کردن عنوان میشود:
گناه
اساساً گناه بهطور کلی سبب میشود که پردههای عصمت انسان دریده شود؛ گناه میتواند موجب نزول بلا، عدم استجابت دعا، گرفتن رزق و روزى و از بین رفتن خیر و برکت در زندگی انسان و… شود. اصولاً این خاصیت و اثر طبیعی گناه است این چیزی است که در منابع دینی ما به آن اشاره شده است.
در حدیثی از معصومین، خداوند میفرماید «گاهى بنده از من حاجتى میطلبد و من آنرا اجابت میکنم، ولى او گناه میکند، من هم به فرشتگان میگویم: این بنده به وسیله گناه، خود را در معرض خشم من قرار داد، و خود را مستحقّ محرومیت از نعمت من کرد، پس از این به خواسته خود نزد من نایل نخواهد شد، مگر به بندگیم گردن نهد».
امام علی(ع) در این خصوص میفرماید «گناه مانع اجابت میشود. راه دعا را با گناهان بستهای. بنابراین، دیر اجابت شدن دعایت را بعید ندان»ودر حدیثی دیگر می فرمایند «تعجب است از کسی که دعا میکند و اجابت آنرا کُند میشمارد، در حالیکه اجابت را با گناهان، بسته است».
امام سجاد(ع) در این باره می فرمایند «گناهانى که مانع استجابت دعا میشوند، عبارتاند از: ۱. نیّت بد داشتن، ۲. پلیدى باطن، ۳. دوروئى با برادران دینى، ۴. اطمینان نداشتن به خدا در اجابت دعا، ۵. تأخیر نمازهاى واجب تا وقت بگذرد ۶. ترک تقرّب جستن به خدا به وسیله نیکى و خیرات، ۷. بد دهنى و گفتن سخن زشت»
استفاده از مال حرام
رسول خدا(ص) فرمود «هر کس لقمهای از حرام بخورد، تا چهل شب نمازش قبول نمیشود و تا چهل صبح دعایش مستجاب نمیگردد».
ابنعبّاس میگوید: این آیه نزد رسول خدا(ص) تلاوت شد: «اى مردم! از آنچه در زمین، حلال و پاکیزه است، بخورید». سعد بن ابیوقّاص برخاست و گفت: اى پیامبر خدا! دعا کن تا خدا دعایم را مستجاب گردانَد. رسول خدا(ص) فرمود: «ای سعد! خوراکت را پاک گردان تا دعایت مستجاب شود».
ستم کردن به مردم و کمک کردن به ستمکاران
یکی دیگر از موانع اجابت دعا ظلم و ستم به مردم و راضی بودن به ظلم ستمکار در حق مظلوم است. اگر کسی در حق برادر دینیاش و یا دیگر افراد مسلمان ستمی روا دارد و حقوق آنها را پایمال نماید، هرگاه به درگاه خدا تضرّع و زاری نماید و به درگاه الهی دست به دعا بلند کند، خدای متعال جواب او را نخواهد داد، و بر او غضب خواهد نمود.
ظلم و ستم، رشته محبّت الهی را پاره میکند، همانطور که خدای متعال میفرماید: «همانا خداوند ستمکاران را دوست نمیدارد».
رسول خدا(ص) میفرماید: «قطعاً خداوند دعای ستمدیدهای را که به دیگری چنان ستمی را روا داشته است، نمیپذیرد» و در حدیث دیگر میفرماید: «ستم نکنید که در این صورت، دعا میکنید و دعایتان مستجاب نمیشود، و باران میطلبید و باران نمیآید، و [از خدا] یاری میجویید و یاری نمیشوید».
امام علی(ع)در این خصوص میفرماید: «خداوند عزّ و جلّ به عیسی بن مریم(ع) وحی فرمود که به اشراف بنی اسرائیل بگو: جز با دلهای پاک و دیدگان فروهشته و دستانی پاکیزه و به ستم نیالوده به خانهای از خانههای من وارد نشوند و به آنان بگو: بدانید که من دعای کسی از شما را که حقّ یکی از آفریدگان من بر گردن او است، مستجاب نمیکنم».
امام صادق(ع) می فرمایند: «هر کس ستمکاری را در ستمش، معذور بدارد(ستم او را توجیه کند) خداوند کسی را بر او مسلّط میگرداند که به وی ستم کند. پس چنانچه (برای رفع ستم او از خود) دعا کند، خداوند دعایش را مستجاب نمیکند و در برابر ستمی هم که به او میشود، به وی اجری نمیدهد».
نقل شده است؛ بنیاسرائیل به مدت هفت سال دچار قحطی شدند و خداوند متعال به پیامبرانشان وحی فرمود که اگر پیاده به سوی من آیید، چندان که زانوانتان بساید، و چندان دست به آسمان برکشید که دستهایتان به کرانههای آسمان رسد، و آن اندازه دعا کنند که زبانهایتان از دعا کردن خسته شود دعای هیچیک از شما را نمیپذیرم و به هیچ گریه کنندهای از شما رحم نخواهم کرد تا آنگاه که حقوق مردم را به صاحبان آنها باز گردانید». آنان چنین کردند و همان روز، باران آمد.
نافرمانی از پدر و مادر و آزردن آنها
یکی دیگر از موانع اجابت دعا نافرمانی از پدر و مادر است، بهطوری که قلب آنان آزرده گردد و آنها ناراضی و ناخرسند شوند، رسول خدا(ص) در این خصوص میفرماید «حجاب در برابر دعا، سرپیچى از پدر و مادر است».
امام صادق(ع) میفرماید «گناهانی که دعا را رد میکنند و فضا را تاریک میگردانند، نافرمانی از پدر و مادر و آزردن آنها است».
بریدن از خویشاوندان
یکی دیگر از موانع استجابت دعا، بریدن از خویشاوندان و ارحام است، پیامبر اسلام(ص) میفرماید «بریدن پیوند خویشاوندی، مانع اجابت دعا میشود».
ترک امر به معروف و نهی از منکر
رسول خدا(ص) «ای مردم! خداوند به شما میفرماید: امر به معروف و نهی از منکر کنید پیش از آنکه دعا کنید و دعایتان را مستجاب نکنم و از من بخواهید و به شما ندهم و از من یاری طلبید و یاریتان نرسانم».
رسول خدا(ص) در این خصوص میفرماید «هر گاه مردم امر به معروف و نهی از منکر نکنند، و از نیکان خاندان من پیروی ننمایند، خداوند بَدان آنها را برایشان مسلّط گرداند و در این هنگام نیکانشان دعا کنند و دعایشان مستجاب نشود».
امام کاظم(ع) نیز فرمودهاند «باید امر به معروف و نهی از منکر کنید و گرنه نابکاران شما، زمام کارهایتان را به دست میگیرند و در این صورت دعاهای نیکانتان مستجاب نخواهد شد».
سبک شمردن نماز
رسول خدا(ص) درباره آنچه به سَبُک شمارنده نماز میرسد، میفرماید: «امّا پیامدهاى دنیوى سَبُک شمردن نماز: خداوند، برکت را از عمر او برمیدارد؛ خداوند، برکت را از روزى او برمیدارد؛ خداوند، سیماى (نشان) صالحان را از چهره او میزداید؛ هر عملى را که انجام میدهد، پاداش نمییابد؛ دعایش به آسمان، بالا نمیرود و در دعاى صالحان، بهرهاى نخواهد داشت».