7 اثر دعا بر زندگی فردی و اجتماعی مؤمنان

یکی از مسائلی که همگی در طول زندگی با آن روبه‌رو می‌شوند توسل و دعا است، هر فردی چه مسلمان چه غیر مسلمان در وقت گرفتاری‌ها و نیاز به خداوند متوسل می‌شود.

گاهی این توسل‌ها و حاجت‌ها برآورده شده و موجب خوشحالی فرد و گاهی نیز با برآورده نشدن آن موجب نا امیدی، روی برگرداندن از پروردگار و یا حتی کفرگویی و برخی گفتارهای ناپسند می‌شود.

در این گفت‌وگو به بررسی ابعاد مختلف دعا، فلسفه دعا و آثار دعا کردن بر زندگی افراد می‌پردازیم و به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که فلسفه دعا چیست؟

حجت‌الاسلام هادی عیوضی، مدرس مدرسه قرآنی امام حسین(ع) همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، درباره فلسفه دعا کردن گفت: دعا در دین اسلام با دو معنا سفارش شده است، ارتباط خالق و مخلوق و دیگری درخواست مخلوق از خالق.

وی ادامه داد: اصل ارتباط خالق و مخلوق را در دعاهایی همچون دعای کمیل می‌توان به‌وضوح دید، این اصل به معنای هم‌نشینی با خداوند و حضور در محضر محبوب و خداوندی که دوستش داریم هست به این مفهوم که با خداوند ارتباطی صمیمی و رابطه‌ای با محبت داشته باشیم.

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه اهل‌ بیت(ع) در دعاهایی همچون دعای کمیل، صحیفه سجادیه، دعای عرفه و... به ما یاد می‌دهند که با چه شیوه و ادبیاتی با خالق ارتباط داشته باشیم، افزود: ما دعای کمیل را از بابت گرفتن حاجت نمی‌خوانیم این‌گونه دعاها برای ارتباط خالق و مخلوق هستند.

عیوضی گفت: یکی از فلسفه‌های دعا کردن درخواست مخلوق از خالق است در این باره هرگاه حاجت و نیازی از خداوند داشته باشیم از خودش طلب استمداد خواهیم کرد. گرچه هر دو شیوه دعا کردن با اهمیت هستند اما اصل ارتباط خالق و مخلوق از اهمیت والایی برخوردار است.

جایگاه دعا در آیات و روایات

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه در آیات و روایات بسیاری به موضوع دعا پرداخته و به آن سفارش شده است، افزود: در روایاتی از امام علی(ع) و رسول اکرم(ص) داریم که می‌فرمایند برترین عبادت‌ها دعا کردن است؛ یا در بخش دیگری داریم که می‌فرمایند مغز و عصاره عبادت‌ها دعا کردن است و یا در روایتی داریم که می‌فرمایند هیچ‌چیز نزد خداوند گرامی‌تر از دعا کردن نیست. از رسول اکرم(ص) روایت است که از محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند همان دعاست و صلاح مؤمن در برابر بلاها دعا کردن است.

وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین آثار دعا معرفت و شناخت به خداوند است، افزود: انسان با دعا کردن نسبت به دین، خداوند، هستی و حتی نسبت به خودش هم شناخت پیدا می‌کند.

عیوضی گفت: با دعا کردن، خواندن معنا و مفهوم دعاهایی همچون صحیفه سجادیه و توجه به محتوای این دعاها، به‌ویژه دعاهایی که به‌منظور ارتباط خالق و مخلوق است معرفت و شناخت انسان نسبت به خداوند و تمام هستی افزایش می‌یابد.

وی یادآور شد: به‌عنوان مثال در دعای عرفه که به‌منظور ارتباط خالق و مخلوق است توبه کردن، امید به خداوند، جایگاه انسان در هستی، آشنایی با خود انسان و عوامل رشد انسان و عوامل پسرفت انسان به‌خوبی بیان می‌شود. در دعای کمیل، حضرت عل(ع) انسانی که عاشق خداوند است به ایشان پناه می‌برد و عاشقانه‌ای را با خداوند به تصویر می‌کشد.

کسب آرامش روانی و خودسازی

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه روانشناسان یکی از راهکارهای کسب آرامش روانی را تخلیه روانی می‌دانند، افزود: یکی از راهکارهای تخلیه روانی بیان حرف دل انسان با کسانی است که آنها را محرم اسرار می‌داند، بیان این حرف دل هم باید در حضور کسی باشد که انسان او را محرم می‌داند و به ایشان علاقه‌مند است و مهم‌تر از همه اینکه برای حل مشکل، کاری از دستش بر بیاید. شخص با دعا کردن و راز و نیاز با معبودی که به او اطمینان دارد آرامش روانی کسب می‌کند.

عیوضی با بیان اینکه نفس ارتباط با خداوند انسان را پاک‌سازی می‌کند، افزود: همین رابطه حس خوبی به انسان می‌دهد و موجب تقویت قدرت معنوی خواهد شد. وقتی باطری یک گوشی همراه ضعیف می‌شود برای تقویت آن باید به منبع اصلی‌اش وصل کرد. دعا نیز وسیله‌ای برای ارتباط با منبع اصلی انسان که همان خداوند است، در این صورت انسان پاک ‌شده و قدرت معنوی‌اش بالا می‌رود.

از بین بردن خودخواهی

این مدرس حوزه علمیه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دعا را از بین بردن خودخواهی عنوان کرد و گفت: برخی از انسان‌ها خودمحور هستند و آسیب‌هایی جدی در ارتباط با انسان‌ها به‌واسطه همین خودمحور بودن پیدا می‌کنند چراکه انسان موجودی اجتماعی است.

وی ادامه داد: کسی که اهل دعا کردن است این خودمحوری را کمتر در وجود خودش دارد، چراکه یکی از آداب دعا کردن این است که انسان ابتدا برای دیگران دعا کند، همان‎طور که حضرت زهرا(س) در نماز شب برای چهل مؤمن دعا می‌کردند وقتی امام حسن مجتبی(ع) دلیل این کار را سؤال می‌کند حضرت زهرا پاسخ می‌دهد اول همسایه و بعد خودمان.

در گفت‌وگوی بعدی به این موضوع می‌پردازیم که چرا برخی مردم فقط زمانی که حاجت دارند دعا می‌کنند و به بررسی آسیب این مسئله و اینکه چرا تنها در هنگام گرفتاری و نیاز به درگاه خداوند رجوع می‌کنیم می‌پردازیم.