حج؛ زمینه‌ساز دیپلماسی سیاسی میان مسلمانان
یک مدرس دانشگاه معتقد است: دیپلماسی حج زمینه‌ساز دیپلماسی سیاسی میان مسلمانان است؛ اگر حج به‌صورت حقیقی در ابعاد اجتماعی انجام شود هم‌افزایی و همدلی بسیار خوبی در بین مسلمانان ایجاد خواهد شد که در پی آن مشکلات و معضلات جهان اسلام را می‌تواند حل کند.
حج علاوه بر آثار فردی، آثار سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و... نیز دارد، اینکه چه میزان بتوان از این کنگره عظیم بهره‌برداری کرد، به آگاهی و شناخت افراد از این فریضه الهی برمی‌گردد. کشور ایران نیز با اعزام حجاج خود می‌تواند درصد بسیاری در تعاملات سیاسی با کشورهای دیگر، انتقال فرهنگ ایرانی اسلامی سهیم باشد. بنابراین لازم است کارکردهای مختلف حج را بشناسیم و درباره آن تأمل کنیم. در این باره خبرگزاری ایکنا از همدان، سلسله گفت‌وگوهایی را با صاحب‌نظران انجام داده است که دومین شماره آن تقدیم مخاطبان می‌شود.
علی طاهری، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی همدان در گفت‌وگو با ایکنا با بیان اینکه حج فرصت بسیار مغتنمی است که مشکلات سیاسی کشورهای مختلف با یکدیگر حل شود و در کنار عبادات فردی، زمینه‌های لازم برای گفت‌وگوهای سیاسی و فرهنگی آغاز شود، گفت: زیارت خانه خدا برای انسان‌ها توفیق ارزشمندی است که باید برای رشد و کمال خود غنیمت بشمارند. ما مسلمانان عبادات را صرفا از منظر فلسفه و علل نگاه نمی‌کنیم، چراکه می‌دانیم مهم‌ترین ویژگی عبادات جنبه تعبدی بودن آنهاست، گرچه دلایل بسیاری برای عبادات بیان شده؛ اما ارزش عبادات به جنبه تعبدی بودن آنهاست.
بیشتر بخوانید:
وی ادامه داد: حج در کنار سایر عبادات واجب بر انسان همچون روزه، جهاد، نماز و... صرفا برای تقرب به ذات الهی و رسیدن به کمال انسانی و ایمانی است؛ گرچه دلایل و فلسفه‌های برخی احکام و فرایض دینی در آیات و روایات ذکر شده است که دانستن آنها انسان را در انجام آن فریضه استوارتر می‌کند و می‌تواند با انگیزه، باور و اعتقاد بیشتری آن را انجام دهد.
این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: در زمینه حج نیز اولین نکته‌ای که انسان را به اقدام در این زمینه وادار می‌کند جنبه قربة الی الهی حج است، چراکه این یک فریضه الهی بوده و حتی در قرآن سوره ویژه‌ای به‌عنوان حج داریم. بنابراین، حج عبادتی تعیین شده و تأکید شده از سوی خداوند است و یک مسلمان حقیقی به جهت بندگی این عبادت را انجام می‌دهد که البته با دانستن فلسفه حج و دلیل خداوند بر واجب کردن آن، قطعا انگیزه بیشتری برای انجام آن خواهد داشت و در این راستا استوارتر و پایدارتر می‌شود.
طاهری با تأکید بر اینکه در آیات و روایات دلایل بسیاری برای ضرورت و فلسفه حج بیان شده که در حد ضرورت و درک انسان است که شاید دلایلی فراتر از حد درک انسان داشته باشد، افزود: یکی از دلایل متقن برگزاری حج، دارا بودن جنبه‌ها و آثار سیاسی و اجتماعی این فریضه است. تفاوتی که حج با برخی فروع دین دارد در این است که حج عبادتی فردی، جمعی و اجتماعی است که این جنبه‌ها در کنار هم و بدون تفکیک هستند.
حج؛ کنگره کم‌نظیر جهان اسلام
این مدرس دانشگاه گفت: حج، کنگره عظیم و کم‌نظیر جهان اسلام است که با یک رویکرد اجتماعی همه انسان‌ها را با همه رنگ‌ها، نژادها، سلیقه‌ها، فرهنگ‌ها و ملیت‌های مختلف در کنار هم جمع می‌کند و البته در کنار این جنبه اجتماعی، هر کس با اعمال شخصی خود در این کنگره حاضر می‌شود. بنابراین، در هم تنیدگی عجیبی وجود دارد که هم رویکرد فردی را شامل می‌شود و هم جنبه اجتماعی دارد که جنبه اجتماعی آن پررنگ‌تر است.
وی اظهار کرد: اگر حج به صورت حقیقی در ابعاد اجتماعی انجام شود، هم‌افزایی و همدلی بسیار خوبی در بین مسلمانان ایجاد خواهد شد که در پی آن مشکلات و معضلات جهان اسلام را می‌توانند حل کند، البته این همدلی در شرایط فعلی دنیا بسیار اهمیت دارد. بنابراین، فلسفه سیاسی و اجتماعی حج بسیار با اهمیت است که اگر امروزه به نتیجه نمی‌رسد باید آسیب‌شناسی شود که چه سیاست‌هایی موجب برهم زدن این همدلی و وحدت حقیقی شده است.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه امسال حداقل دو میلیون نفر از سراسر دنیا در قشرهای مختلف کشاورز، بازاری، هنرمند و... در کنار یکدیگر جمع می‌شوند، افزود: جمع شدن چنین تجمع عظیمی با تفاوت‌های قومی، علمی و... که هر کدام می‌تواند در معرفی کشور خود نقش‌آفرین باشد، دستاوردهای بسیاری خواهد داشت که زمینه تفاهم سیاسی و هم‌افزایی سیاسی را در بین مسلمانان بیشتر می‌کند.
طاهری یادآور شد: اگر افراد در یک فضای فرهنگی قرار بگیرند، آثار و رنگ و بوی آن در انسان‌ها شکل می‌گیرد. وقتی دو میلیون مسلمان در یک ماه در بهترین مکان که یادآور اخلاص، فداکاری و ایثار است در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند رنگ و بوی آن فضای معنوی را به خود خواهند گرفت و در پرتو شعاع نورانی آن قرار می‌گیرند، هر مقدار که بیشتر تحت‌تأثیر قرار گرفته باشند می‌توانند به دیگران بازتاب دهند.
وی ادامه داد: در این کنگره فرهنگی عظیمی که شکل می‌گیرد همه ساله دو میلیون مسلمان می‌توانند تأثیر بگیرند و البته خود نیز تأثیرگذار باشند. در آیات قرآن داریم که خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد مردم را به حج دعوت کن. این دعوت کلی است که نه فقط مسلمانان بلکه همه رنگ‌ها و نژادها را در‌برمی‌گیرد. در قرآن کریم آمده است هر کس با هر وسیله‌ای پیاده یا سواره در این مراسم شرکت کند، این نشان از تأکید بر موضوع دارد.
طاهری یادآور شد: در آیات قرآن آمده است مردم را دعوت کن به حج تا بیایند و منافع خود را ببینند. امام صادق(ع) درباره این منافع می‌فرماید: منظور هم منافع مادی و هم غیر مادی است. در کنگره عظیم حج می‌توان بازار مشترک کشورهای اسلامی، به‌منظور معرفی دستاوردهای جهان اسلام راه انداخت و نیازهای جهان اسلام را بررسی کرد و در راستای بهتر شدن این وضعیت به تبادل نظر و گفت‌وگو پرداخت.
انتقال فرهنگ ایرانی اسلامی در حج
این مدرس حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه انتقال فرهنگ همیشه با زبان و سخنرانی نیست، افزود: انتقال فرهنگ به شیوه عملی با رفتار شایسته و مناسب از سوی ایرانیان انجام می‌شود، اگر حجاج ایرانی بتوانند شئونات دینی، انسانی، اخلاقی و رفتاری را رعایت کنند قطعا در انتقال فرهنگ ایرانی مؤثر خواهند بود.
وی ادامه داد: حضور معنوی ایرانی‌ها می‌تواند مبلغ تفکر و باور درست شیعی باشد. این حجاج می‌توانند با کمک به همنوعان خود، راهنمایی کردن آنها، دوری از جدل و گفتار ناخوشایند، رعایت تواضع و ادب در گفت‌وگوها باورهای درست شیعه که تحت‌تأثیر غرب بوده و خلاف واقع نشان داده شده را روشنگری کنند. بنابراین، لازم است اطلاعات درست و کافی در این زمینه داشته باشند که البته ابزار مهمی نیز در این راستا باید داشته باشند که آن هم دانستن زبان است.
طاهری در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اینکه افرادی که در فریضه الهی حج حضور ندارند نیز می‌توانند از برکات آن استفاده کنند، گفت: حضرت علی(ع) در روایتی می‌فرمایند: اگر کسی دلش بخواهد در فریضه الهی همچون جهاد در بین ما باشد و نتواند حضور یابد حتما در رکاب ماست. بنابراین، اگر کسی استطاعت مالی ندارد اما دلش در این ایام مکه است از همین جا می‌تواند برای تقرب تلاش کند و عبادت خالصانه داشته باشد.
گفت‌وگو از عاطفه ابرار پیراسته
انتهای پیام
