آیین بزرگداشت حافظ در همدان برگزار شد + عکس
آیین بزرگداشت حافظ به همت معاونت فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان و انجمن حافظ‌خوانی در مجتمع فرهنگی شهید آوینی برگزار شد.
به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، همایش بزرگداشت حافظ به همت معاونت فرهنگی و رسانه‌ای اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان و انجمن حافظ‌خوانی با حضور مهدی علیایی‌مقدم، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه تهران و پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مجتمع فرهنگی شهید آوینی برگزار شد.
سیدمحمدرضا جوادی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان در این همایش اظهار کرد: انجمن حافظ‌خوانی همدان با بیش از یک دهه فعالیت مستمر یکی از افتخارات فرهنگی استان محسوب می‌شود که با همت و علاقه اعضای خود توانسته است دیوان حافظ را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین میراث‌های شعر و ادب فارسی به نحو شایسته‌ای معرفی و نقد کند.
وی ادامه داد: انجمن حافظ‌خوانی همدان با بهره‌گیری از حضور اساتید و پژوهشگران برجسته توانسته است فضای مناسبی برای تبادل تجربیات ادبی و فرهنگی فراهم آورد و شاهد رشد و پویایی این حوزه باشد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان زبان و ادبیات فارسی را به عنوان یکی از غنی‌ترین میراث‌های فرهنگی عنوان کرد که ریشه‌های عمیقی در هویت و فرهنگ کشور ایران دارد و گفت: حفظ و پاسداشت این گنجینه ادبی به ویژه از طریق انجمن‌های تخصصی مانند انجمن حافظ‌خوانی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
۱۴ سال تداوم حافظ‌خوانی در همدان
محمد کلافچی، رئیس انجمن حافظ‌خوانی استان همدان نیز در این همایش، به مرور ۱۴ سال فعالیت مستمر این انجمن پرداخت و با اشاره به شرح کامل ۴۹۵ غزل حافظ که طی این سال‌ها با همکاری استادان برجسته انجام شده است، گفت: تا اسفند ۱۴۰۳ موفق شدیم یک دوره کامل از دیوان حافظ را شرح دهیم و جشن مفصلی برای تجلیل از این دستاورد برگزار کردیم.
وی تأکید کرد: بیش از ۸۰ درصد غزل‌های دیوان حافظ توسط اعضای انجمن شرح داده شده و جوانان فرهیخته به‌صورت فعال در این عرصه حضور دارند. شرح غزلیات حافظ کار سخت و پیچیده‌ای است، اما خوشبختانه توانسته‌ایم نسل جدیدی از علاقه‌مندان را وارد این حوزه کنیم.
کلافچی با اشاره به دو سال تعطیلی فیزیکی انجمن به‌دلیل شرایط کرونا اظهار کرد: فعالیت‌ها در فضای مجازی ادامه یافته و همراه با همکاری دانشگاه‌های همدان و تهران، برنامه‌ها و سخنرانی‌های انجمن بدون وقفه برگزار شده است. در انجمن خوانش غزل‌ها برای اعضا الزامی شده و سخت‌گیری‌ها در این زمینه افزایش یافته است تا کیفیت فعالیت‌ها حفظ شود.
حافظ در آیینه تاریخ و متن‌شناسی
مهدی علیایی‌مقدم، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه تهران و پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی با رویکردی انتقادی و مستند به حافظ‌شناسی بر ضرورت تحلیل تاریخی، زبانی و متنی آثار حافظ تأکید کرد و گفت: حافظ از بزرگ‌ترین شاعران تاریخ بشر است و سخن گفتن درباره او بدون تواضع و استناد به پژوهش‌های پیشینیان، نوعی بی‌ادبی در برابر حافظ‌شناسی علمی است.
وی علامه محمد قزوینی را از بنیان‌گذاران پژوهش نوین در ایران دانست و بیان کرد: قزوینی، با تصحیح علمی دیوان حافظ (به همراه دکتر قاسم غنی) در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی، پایه‌ای محکم برای مطالعات حافظ‌شناسی معاصر بنا نهاد.
این پژوهشگر افزود: این نسخه با دقتی مثال‌زدنی و شناختی عمیق از نسخ خطی، معیار بیشتر پژوهش‌های بعدی شده و اگر زحمات قزوینی نبود متون کلاسیک ما از جمله حافظ به این دقت علمی دست نمی‌یافتند. قزوینی چنان شیفته حافظ بود که هر شش ماه، دیوان او را یک‌بار مرور می‌کرد.
عضو هیئت علمی گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه تهران به اهمیت نسخه‌ای از دیوان حافظ اشاره کرد و یادآور شد: در کتابخانه نورعثمانیه ترکیه کشف شده و مربوط به تنها 10 سال پس از وفات حافظ است (سال ۸۰۱ هجری). مقدمه‌ای که بر این نسخه آمده و منسوب به محمد گل‌اندام است، گواهی موثق از تلقی معاصران حافظ نسبت به او به‌دست می‌دهد؛ تلقی‌ای که با آنچه بعدها در عصر صفویه و پس از آن شکل گرفت، متفاوت است.
وی با تحلیل محتوای این مقدمه و دیگر اسناد هم‌‌عصر حافظ بیان کرد: حافظ در زمان خود بیشتر به عنوان شاعری توانمند و آگاه به علوم قرآنی و عربی شناخته می‌شد، نه یک عارف یا سالک طریقت. تعابیری همچون «امیرالشعرا»، «شمس‌المله والدین» و نیز ارتباط مستقیم حافظ با دربار، نشان می‌دهند که او بیشتر در جایگاه ادیب، معلم قرآن، و سخنور درباری مطرح بوده است.
علیایی‌مقدم تأکید کرد: بسیاری از صفات عرفانی و تأویل‌های مذهبی در قرون بعدی به حافظ نسبت داده شده‌اند. مثلاً القابی مانند «قطب السالکین» یا «لسان‌الغیب»، عمدتاً در دوره‌های متأخرتر به کار رفته‌اند و نشانه‌ای از عرفان رسمی در شعر حافظ در منابع معاصر او به چشم نمی‌خورد.
وی به تفاوت بنیادی میان تلقی متأخر از حافظ و آنچه در منابع قرن هشتم و نهم هجری آمده نیز پرداخت و گفت: در آن منابع، حافظ شاعری است که سخنش هم نزد خواص و هم نزد عوام مقبول و محبوب بوده است، بی‌آنکه الزاماً در طبقه عرفا و صوفیه قرار گیرد.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: تحلیل حافظ تنها با تکیه بر ذوق و احساس ممکن نیست. به گفته او شناخت دقیق حافظ مستلزم آشنایی با زبان فارسی قرن هشتم، علوم قرآنی، بلاغت عربی و تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره تیموریان است. حافظ تنها شاعر نیست، بلکه متفکری است درگیر با معارف و تحولات فکری عصر خود، و همین امر، دیوان او را به متنی پیچیده و چندوجهی بدل کرده است.
این پژوهشگر فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: دیوان حافظ، گرچه در خانه‌های ایرانیان حضور دارد، اما هنوز در حوزه متن‌شناسی و فهم تاریخی، نیازمند کارهای دقیق‌تری است. فهم حافظ، فهم زبان، تاریخ و فرهنگ ایران است و هرگونه ساده‌سازی یا اسطوره‌سازی ما را از حقیقت حافظ دور می‌کند.
