همزمان با سالروز میلاد امام علی(ع) بر آن شدیم که گوشهای از سیره سیاسی حضرت امیر(ع) در حکومتداری را بیان کنیم، برای بررسی این موضوع خبرنگار ایکنا از همدان با حجتالاسلام والمسلمین رضا غلامی روشن، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان همدان، گفتوگویی کرده است که مشروح آن را در زیر میخوانیم:
در زمینه بینش و اساساً سیره سیاسی حضرت علی(ع) باید از سه حوزه به این جریان نگاه کرد؛ اول اینکه این سیره سیاسی را تعریف کنیم. دوم اینکه آیا اساسأ اميرالمؤمنین(ع) یک شخصیت سیاسی بوده است و یا فقط یک شخصیت مؤمن و با تقوا بوده است. سوم اینکه اگر ایشان شخصیت سیاسی بود اصول ایشان چه بوده و سیاست از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) چیست.
سیره امیرالمؤمنین(ع) را در دورههای مختلف بررسی میکنیم؛ در دوره بعثت و هجرت پیامبر(ص)، دوران شکلگیری نهضت و مکتب پیامبر و پس از رحلت حضرت محمد(ص) نیز در دورانی خانهنشین است و پس از مدتی در رأس حکومت قرار میگیرد که در این دورانها سیره ایشان مشخص میشود. زمانیکه پیامبر اسلام(ص) در رأس قدرت هستند، امیرالمؤمنین(ع) یک شخصیت مطیع محض پیامبر(ص) است.
به عبارتی قدم به قدم تلاش میکند مطالبات شریعت که از زبان پیامبر است را محقق کند. در شب لیلةالمبیت در جایگاه پیامبر(ص) میخوابد تا ایشان زنده بماند و در جنگها خود را سپر بلای پیامبر میکند وقتی که پیامبر اسلام نهضت و شریعت خود را اعلام میکند اولین شخصی که عملاً و علناً از پیامبر دفاع میکند ایشان است.
در دوران ۲۵ سالگی که در رأس حکومت نیست سکوت میکند که این سکوت قابل تحلیل است؛ آیا این سکوت به علت منزوی شدن از جامعه است و یا سکوت ایشان معنا و تفسیر دیگری دارد. گاهی در سخنان ایشان از نداشتن یار و یاور سخن میشود. گاهی حفظ وحدت اسلامی دلیل این سکوت بوده و گاهی هر دو دلیل عاملی بر سکوت ایشان بوده است، بنابراین این سکوتها مبتنی بر منطق و قاعده است. از طرفی حضرت حتی در دوره سکوت هم سکوت بیتفاوت ندارند و حتی همکاریهای مختلفی با دستگاه خلافت انجام میدهد چه در ورود مستقیم برای حل مشکلات سیاسی و فرهنگی و چه در حوزههای مختلف اقدامات و راهبردهایی را داشتهاند تا بلاد اسلامی در طریق درست بتوانند حرکت کند.
در دوران حکومت امام علی(ع) نیز ایشان سیره حکومتی خاصی مدنظر داشتند بنابراین ایشان یک شخصیت سیاسی است که برای سیاست خود مبنا و قاعدهای داشته است.
مولا علی (ع) با مخالفان فکری و کسانی که همسو با تفکرات ایشان بودند و همچنین با کسانی که اهل فتنه جویی بودند، رفتارهای سیاسی متفاوتی داشته است. در بررسی ابعاد و زوایای مختلف سیاسی حضرت به یک قاعده و منطق سیاسی خواهیم رسید. بنابراین بینش سیاسی امام به گونهای بوده که ایشان را متمایز از سیاستمداران دیگر میکند.
یک معنای سیاسی بودن به معنای سیاست بازی است که با شیطنت و زیر پا گذاشتن اصول اخلاقی همراه است که با هر نیرنگ و فریبی میخواهیم به مقصود خود برسیم که در نظامات طاغوتی و چه نظامهای لیبرال دیده میشود.
برداشت دیگر از سیاست آن است که انسان موحدی با گرفتن تصمیمات درست و منطقی در بحرانها، هدایت و مدیریت جامعه اسلامی مبتنی بر اصول اسلامی است که امام علی(ع) در این معیار سیاست سرآمد و الگوی کاملی برای کسانی است که با الگوگیری درصدد هستند جامعه حکومتی مانند ایشان داشته باشند.
امام علی(ع) دوران خود را اینگونه تفسیر کرده که همانا ما در روزگاری به سر میبریم که بیشتر مردم بیوفایی را زیرکی میدانند و نادانان آنها را اهل تدبير میدانند خدایشان کیفر دهد که اینگونه میپندارند. علاوه در جای دیگری میفرمایند سیاست شیطانی را تعریف میکند و در زمان خودش معاویه را به عنوان هرم قدرت زمان خود میداند که ایشان براساس یک سیاست شیطانی رفتار میکند حضرت در اینباره میفرماید والله معاویه زیرکتر از من نیست اما راهبرد او پیمانشکنی است که اگر پیمانشکنی و نقض اصول اخلاقی را پیش میگرفتم زیرکترین افراد در حکومتداری بودم. اما اسلام قاعده و ضابطه دارد و من مبتنی بر این قواعد حکومت میکنم.
بنابراین ایشان اصول حکومتی خود را اینگونه بیان میکند که به خدا قسم کسی مرا با فریب غافلگیر نخواهد کرد. عمروعاصها و معاویهها مرا فریب دهند و با سختگیری ناتوانم نخواهند ساخت.
سیاست و کیاست امام علی(ع) پایبند به قرآن است و براساس موازین اسلامی جامعه اداره و با مخالفان برخورد میشود. بنابراین این سیاست که مبتنی بر قرآن و شریعت است امام علی(ع) را متمایز از سایر سیاستمداران کرده است. جرج جرداق مسیحی میگوید آنها که میگویند علی سیاست را نمیشناسد میخواهند علی همانند معاویه باشد و مانند او عمل کند درحالی که علی، علی است و به شیوه الهی خود عمل میکند.
اگر ما بخواهیم به نظام اسلامی برسیم سیاستمداران و حکمرانان ما باید منطبق و معتقد به اصول اساسی اسلامی در سیاست و حکمرانی باشند. امتداد این سیاست توحیدی امام علی(ع) در سیره امامین انقلاب و حضرت امام خامنهای(مدظلهالعالی) شاهد و ناظر هستیم که براساس اصول دینی و شریعت در حال حکومتداری هستند سایر مسئولان نیز در همین راستا باید حرکت کنند نه نیرنگ بدهند و نه نیرنگ بخورند و نه در مقابل دشمن احساس شکست و حقارت داشته باشند تا جامعه اسلامی به سرمنزل مقصود برسد.
انتهای پیام