توجه به روح گذشت و بزرگواری در تلخ‌ترین مسائل زندگی

طاهره روشنیان، معلم قرآن و مسئول جامعةالقرآن خردسالان همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، در مورد نکات اخلاقی جزء دوم قرآن کریم، اظهار کرد: در آیه ۱۴۸ سوره بقره خداوند می‌فرماید «وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ برای هر گروهی قبله‌ای است که خدا گرداننده روی آن گروه به آن قبله است؛ پس [درباره قبله، نزاع و کشمکش نکنید و به جای بحث و گفتگو] به جانب نیکی‌ها و کارهای خیر پیشی جویید. خدا همه شما را هر جا که باشید [به صحرای محشر] می آورد؛ مسلماً خدا بر هر کاری تواناست.»

وی افزود: خیرات در اینجا به معنای کارهای پر فایده است. سبقت گرفتن و سرعت گرفتن در کارهای خیر در این آیه مطرح می‌شود که خداوند با بیان الفاظی چون شتاب گرفتن می‌خواهد اهمیت موضوع را بیان کند چراکه گاهی تعلل در انجام امور خیر موجب می‌شود توفیق انجام آنها از انسان سلب شود، بنابراین در انجام کارهای خیر سرعت بسیار مهم است، ما در حادثه لبنان و غزه دیدیم افرادی که کمک می‌کردند و گاهی طلا و ماشین خود را ‌فروختند که این امر نشان از ورود به موقع مسلمانان بود.

بیشتر بخوانید:

• سه گناهی که مورد لعن خداوند قرار گرفته است

روشنیان بیان کرد: همچنین در آیه ۱۵۶ سوره بقره می‌خوانیم «الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ همان کسانی که چون بلا و آسیبی به آنان رسد گویند: ما مملوک خداییم و یقیناً به سوی او بازمی‌گردیم.» این آیه یکی از مهم‌ترین آیات توحیدی است که نشان می‌دهد ما از آن خداوند هستیم‌ و به سوی او بر می‌گردیم این آیه یکی از مهم‌ترین مباحث توحیدی است. بسیار دیده‌ایم که بزرگان ما وقتی به یک مصیبت می‌رسند فوری این آیه را می‌خوانند تا در پرتو ایمان حوادث را هضم کنند و به دنبال ناشکری نباشند. امام خمینی(ره) وقتی خبر شهادت فرزندش را آوردند دوستان و اطرافیانش نگران سلامتی ایشان بودند که پس از خبر شهادت چه خواهند کرد. درحالی که ایشان این آیه را قرائت کردند.

وی ادامه داد: امام حسین(ع) نیز در صحرای کربلا پس از شهادت اطرافیانشان همواره این آیه را تلاوت می‌کردند. در آیه ۱۵۲ نیز خداوند می‌فرمایند «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ پس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا سپاس گزارید و کفران نعمت نکنید». خداوند در این آیه نیز قانونمند عمل می‌کند منظور از ذکر خداوند یادآوری زبانی نیست اینکه انسان با تمام قلب و جانش نسبت به خداوند توجه داشته باشد و توجهی که انسان را از گناه باز می‌دارد.

مسئول جامعةالقرآن خردسالان همدان یادآور شد: در آیه ۲۳۷ بقره خداوند می‌فرماید «وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ ۚ وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۚ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ و اگر آنان را پیش از آمیزش جنسی طلاق دهید، در حالی که برای آنان مهری تعیین کرده‌اید، پس [بر شما واجب است] نصف آنچه تعیین کرده‌اید [به آنان بپردازید]، مگر آنکه خود آنان یا کسی که پیوند ازدواج به دست اوست [مانند ولی یا وکیل] آن را ببخشند. و گذشت و بخشش شما [که تمام مهریه را به زن بپردازید،] به پرهیزکاری نزدیک تر است. و فزون بخشی و نیکوکاری را در میان خودتان فراموش نکنید که خدا به آنچه انجام می دهید، بیناست.»

روشنیان با اشاره به اینکه این خطاب به عموم مسلمانان است که روح گذشت و بزرگواری را در تمام موارد فراموش نکنید، گفت: حتی در مورد طلاق هم که برای ما یک موضوع تلخ است، خداوند در این باره نیز می‌فرمایند عفو و گذشت داشته باشید، آمیخته با نزاع و کشمکش و به صورت انتقام جویی نباشد، اساس آن بر بزرگواری و گذشت باشد چراکه اگر مرد و زنی نتوانند با یکدیگر زندگی کنند، میان آنها نباید عداوت و دشمنی حاکم شود.

وی بیان کرد: در آیه بعدی، آیه ۲۳۸ سوره بقره، خداوند به محافظت از نمازها دستور می‌دهد به ویژه نماز ظهر که انسان سرگرم کار است و انسان وقتی صدای اذان را می‌شنود دست از هر کاری که دارد بکشد و به نماز اول وقت برسد. حاج آقا الطافی بیان می‌کرد به میزانی که انسان نماز خود را به تأخیر بیندازد در قیامت محاسبه اعمالش به تأخیر می‌افتد. در روایات داریم وقتی حضرت علی(ع) در حال نگارش نامه‌ای بودند، به هنگام نماز دست از این کار می‌کشیدند و به نماز اول وقت خود می‌پرداختند.

روشنیان با اشاره به آیه ۲۴۵ سوره بقره که که اشاره به قرض‌الحسنه دارد، ابراز کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید«مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً ۚ وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ کیست آنکه به خدا وام نیکو دهد، تا آن را برایش چندین برابر بیفزاید؟ و خداست که [روزی را] تنگ می گیرد و وسعت می دهد؛ و [همه شما برای دریافت پاداش] به سوی او بازگردانده می‌شوید.» این نهایت لطف خداوند را می‌رساند و چقدر این مسئله با اهمیت است که پروردگار با عنوان قرض دادن به من، از آن یاد می‌کند.

وی ادامه داد: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که می‌فرماید «پاداش صدقه ده برابر و پاداش قرض ۱۸ برابر است، چراکه قرض گیرنده جز از روی نیاز قرض نمی‌گیرد اما صدقه گیرنده گاهی با وجود اینکه نیاز ندارد هم صدقه می‌گیرد‌.» اما نکته اخلاقی مهم این است که قرض گیرنده در موعد مقرر قرض خود را تحویل دهد. برخی افراد را امروزه در جامعه می‌بینیم که با وجود اینکه پول دارند اما به کسی قرض نمی‌دهند چراکه قبلا قرض داده بودند و به سختی پول دریافت کردند. یا می‌بینیم که افرادی ضمانت می‌کنند تا کسانی وام بگیرند اما در موعد مقرر پس نداده‌اند و همین امر موجب شده بار مالی بر دوش ضمانت کننده بیفتد و این بی‌اعتمادی در جامعه را ایجاد می‌کند.