اسلام؛ دینی فراتر از تعصبات مذهبی

به گزارش ایکنا از همدان، مسعود صفری، رئیس مجمع قاریان و اساتید همدان در سخنانی به بیان نکات اخلاقی جزء هفتم قرآن کریم پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم:

آیه ۸۲ سوره مائده درباره این مطلب بیان شده که دشمنی یهود با مسلمانان تاریخی و ریشه‌دار است؛ در این آیه آمده است: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا ۖ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَىٰ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ یقیناً؛ سرسخت‌ترین مردم را در کینه و دشمنی نسبت به مؤمنان، یهودیان و مشرکان خواهی یافت. البته نزدیک‌ترینشان را در دوستی با مؤمنان، کسانی می‌یابی که گفتند: ما نصرانی هستیم. این واقعیت برای آن است که گروهی از آنان کشیشان دانشمند و عابدان خدا ترسند، و آنان در پیروی از حق تکبر نمی‌کنند.»

ابتدا خداوند یهود را به‌عنوان دشمن اصلی مسلمانان می‌داند و سپس مشرکان را. اما کسانی که نسبت به مسلمانان قرابت و نزدیکی بیشتری دارند و دل آن‌ها بیشتر به مفاهیم قرآنی و اسلامی تمایل پیدا می‌کند، مسیحیان هستند که در این آیه شریفه این‌گونه بیان شده که برخی از این مسیحیان کشیش هستند و تکبر ندارند و این نشانگر این است که اگر علم، عبادت و اخلاق به هم پیوند بخورد انسان به دنبال حق، خواهد شد و تعصبات را کنار می‌گذارد، خود اسلام هم اگر ببیند که علمای سایر ادیان خداترس هستند از آن‌ها تمجید می‌کند، همان‌طور که در این آیه به آن اشاره شده است. 

بیشتر بخوانید:

• چه گروهی از مردم رستگار می‌شوند
• امانت داری؛ ویژگی برجسته اخلاقی در جزء پنجم قرآن کریم
• توجه به روح گذشت و بزرگواری در تلخ‌ترین مسائل زندگی
• سه گناهی که مورد لعن خداوند قرار گرفته است
• انفاق؛ مهم‌ترین اسباب نجات در روز قیامت

بر این اساس پیام اخلاقی این آیه این است که اگر کار خوبی را دیدیم فارغ از اینکه آن کار را چه شخصی انجام داده باید آن را تمجید کنیم. در این زمینه برای اینکه بخواهیم کار خوب کسی را زیر سؤال ببریم، مسائل سیاسی را مدنظر قرار ندهیم.

در ادامه آیه ۸۳ سوره مائده می‌خوانیم که یکی از نشانه‌های افرادی که دلشان آماده پذیرش حق است این است که نسبت به شنیدن مطالب حق منقلب می‌شوند. «وَإِذَا سَمِعُوا مَا أُنْزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَىٰ أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ ۖ يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ؛ و چون آنچه را که بر پیامبر اسلام نازل شده بشنوند، دیدگانشان را می‌بینی به سبب آنچه از حق شناخته‌اند، لبریز از اشک می‌شود، می‌گویند: پروردگارا ایمان آوردیم، پس ما را در زمره گواهان به حقانیت پیامبر و قرآن بنویس.»

این افراد زمانی که حق را می‌شناسند از شدت انقلابی که در درون آن‌ها رخ می‌دهد اشک از چشمان آن‌ها سرازیر می‌شود، بنابراین اگر اشک همراه معرفت باشد یکی از نشانه‌های کمال است. در آیه ۸۷ همین سوره خداوند می‌فرماید که افراط و تفریط در نعمت‌هایی که خدا حلال کرده و یا حرام کرده نداشته باشید. گاهی عده‌ای هستند که برای استفاده از حلال الهی خود را محروم می‌کنند و برای خود محدویت قائل می‌شوند خداوند در این آیه می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ؛ ای اهل ایمان چیزهای پاکیزه‌ای را که خدا برای شما حلال کرده بر خود حرام نکنید، و از حدود خدا تجاوز نکنید؛ یقیناً خدا متجاوزان را دوست ندارد.»

بنابراین، کسی که ایمان داشته باشد هیچ‌گاه افراط و تفریط نخواهد داشت. طبق این آیه شریفه افراط و تفریط موجب می‌شود که انسان‌ها از موهبت الهی محروم شوند. گاهی اوقات فکر می‌کنیم ماشین بسیار خوب داشتن و یا خانه بسیار خوب داشتن نشانه آن است که آن انسان‌ها از حد ایمان خارج شده‌اند در حالی که طبق این آیات باید از نعمت‌های الهی استفاده کرد البته در کنار آن نباید تقوای الهی را فراموش کرد. بنابراین، باید توجه کنیم آنچه که حلال است را بیخودی برای خود حرام نکنیم.

در آیه ۸۹ این سوره نیز خداوند این‌گونه می‌فرماید: «لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَٰكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيْمَانَ ۖ فَكَفَّارَتُهُ؛ خدا شما را به خاطر سوگندهای لغو و بی‌هدفتان مجازات نمی‌کند، ولی به سبب شکستن سوگندهایی که به‌طور جدی و با قصد و اراده خورده‌اید، مؤاخذه می‌کند.»

گاهی برخی از روی عادت سوگندهایی را یاد می‌کنند، این‌ها در حالت هیجان، شادی، غضب و ناراحتی ممکن است قسم خدا را به‌کار ببرند که طبق این آیه شریفه این نوع سوگند یاد کردن کفاره ندارد؛ امام صادق(ع) در تفسیر واژه «لغو» در این آیه این‌گونه می‌فرماید که گفتن سوگند بدون اینکه قصدی در میان باشد و صرفاً فقط یک عادت و لقلقه زبان شده، سوگند لغو است و کفاره ندارد. این هم به این جهت است که اسلام نمی‌خواهد بر ما سخت بگیرد و دین آسانی است.

باید دقت داشته باشیم که قسم خوردن نباید موضوع ساده و سبکی برای ما قلمداد شود و هر جایی که به بن‌بست برسیم فوری قسم بخوریم، همان‌گونه که در ادامه آیه می‌خوانیم «وحفظوا ایمانکم» به این معنا که شما در برابر سوگندهای خود مسئول هستید. مؤمن کسی است که قسم نمی‌خورد و در برابر قسمی که می‌خورد مسئولیت دارد. 

در آیه ۹۰ مبحث خودداری از خمر و میسر بیان می‌شود خمر به معنای پوشاندن است از آنجایی که موجب از بین رفتن و پنهان شدن عقل می‌شود به آن خمر گفته می‌شود. میسر هم همان قمار است. اظلام هم قمار با چوب بوده است طبق خطابی که به مؤمنان دارد نباید نزدیک این افراد شد. راز رستگاری انسان نیز آن است که از این موارد دوری کند. 

قرآن کریم در آیه ۹۱ از ضررها و آسیب‌هایی که شیطان بر مسلمانان وارد می‌کند صحبت کرده است. فلسفه تحریم شراب و قمار آن است که شیطان می‌خواهد با این اقدامات بین شما دشمنی بیندازد که یکی از این آثار آن ضرر اجتماعی است که به انسان می‌رسد، کینه و عداوت یکی از آثار آن است. اگر کسی سراغ چنین کارهایی رفت یاد خداوند را در دل به حاشیه می‌برد. و در پایان این آیه می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم هر کسی که موجب کینه، عداوت و دشمنی شود در حقیقت خود شیطان است.

طبق این آیه از قرآن کریم این وسوسه‌های شیطان برای خوردن شراب و عرق و... وسوسه‌هایی دائمی است، چراکه فعل مضارع به‌کار برده شده است. در آیه ۹۲ خداوند پس از بیان آسیب‌هایی که ذکر شده است، این مطلب را این‌گونه می‌فرماید که شما آزاد هستید که شقاوت یا رستگاری را انتخاب کنید.