مسجد تراز اسلامی برای تمام اعضای محله برنامه دارد

مسجد از دیرباز مأمنی برای اهالی آن بوده، از اقامه نماز جماعت گرفته تا محل شوری برای حل اختلاف، برخی از این مساجد به لحاظ داشتن شرایط خاص جغرافیایی و یا مردم آن محل کارکردهای بسیار دیگری علاوه بر اقامه نماز جماعت هم داشته‌ است.

در دوران دفاع مقدس مسجد سنگری برای دفاع از کیان اسلام، محل جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای نیازمندان، محل بیان دیدگاه‌های سیاسی سیاستمداران، محل تجمع مردم در مناسبت‌های مذهبی و دینی، محل برگزاری برخی یادواره‌ها و... از کارکردهای یک مسجد است.

اما علاوه بر موارد ذکر شده مسجد می‌تواند کارکردهای بسیاری نیز با توجه به ویژگی‌های آن محل داشته باشد. دست‌یابی به تمدن نوین اسلامی در گرو تحقق مسجد تراز اسلامی و تکیه به ظرفیت‌های عظیم این بنای الهی است.

در این گزارش ابتدا به ویژگی‌های مسجد تراز اسلامی می‌پردازیم و سپس وضعیت همدان را از این منظر جویا می‌شویم.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدرضا محمدی‌پیام، نویسنده و پژوهشگر حوزه علوم اسلامی با بیان اینکه از مساجد ساخته شده هم‌اکنون ۱۷۵ مسجد در شهر همدان فعال است، افزود: این تعداد تقریباً همه مساجد موجود را شامل می‌شود مگر مسجدی که هنوز در حال ساخت باشد که طبیعتاً اقامه نماز در آن معمول نیست.

محمدی‌پیام ادامه داد: در استان بیش از ۱۸۰۰ مسجد داریم که برخی مساجد دچار رکودند و با عدم برگزاری نماز روبه‌رو گزارش شده‌اند؛ این مساجد تعدادشان زیاد نیست و هرکدام به جهتی از رونق افتاده است.

عضو هیئت‌علمی و معاون دانشکده علوم قرآنی ملایر به علل رکود و منفعل بودن برخی مساجد اشاره کرد و گفت: گاهی علت بی‌رونق شدن مسجد نبود خادم، امام جماعت، دوری راه، کمی جمعیت، تأثیرات فرهنگی اجتماعی سیاسی و... است.

سطح‌بندی مساجد همدان بر اساس معیارهای مسجد تراز اسلامی

این استاد حوزه درباره سطح‌بندی مساجد گفت: هنوز سطح‌بندی مساجد استان قطعی نشده ولی سطح‌بندی مساجد شهر همدان (مرکز استان) با شاخص‌هایی انجام گرفته که با توقعات و معیارهای رهبر معظم انقلاب درباره مسجد تراز اسلامی هماهنگ است.

وی ادامه داد: فعالیت سه وعده، حضور متخصصان اسلام‌شناس به‌عنوان امام جماعت، ساختمان خوب، پاک‌سازی شده و عمران مسجد، نظم و ترتیب و برنامه داشتن و توجه به مناسبت‌ها و فعالیت سیاسی فرهنگی، حضور جوانان و فرهیختگان در مسجد، انجام کارهای ابتکاری، بسیج، کانون و مرکز نیکوکاری و خیریه، داشتن رقبات و کتابخانه، باشگاه ورزشی، اثرگذاری بر محیط و محله و منطقه بخشی از شاخصه‌هایی است که یک مسجد به تراز اسلام نزدیک می‌شود و در سطح‌بندی مؤثر بوده است.

محمدی‌پیام گفت: این شاخصه‌ها در سه سطح طبقه‌بندی مساجد به مسجد الگو، فعال و معمول هستند؛ البته بجای این عنوان‌ها گاهی تعابیر دیگری جایگزین می‌شوند؛ مانند ۱ و ۲ و ۳ و یا مسجد محوری، تابع و عادی و...؛ مساجد باید به نصاب لازم در احراز شاخصه‌های مذکور در بیانات امامین انقلاب (به‌عنوان دو اسلام‌شناس و مرجع تقلید و رهبر سیاسی اسلامی) دست یابند.

مسئول سابق رسیدگی به امور مساجد استان همدان، اضافه کرد: چشم‌انداز مساجد کشور همان قالب و الگوی ارائه‌شده از سوی رهبر انقلاب است که البته با پشتیبانی مردمی، نهادها، متفکران و فعالان کشور قابل‌دستیابی است.

نقش و اثرگذاری مساجد همدان در ایام کرونا

محمدی‌پیام در بخش دیگری از سخنانش به برنامه‌های مساجد در ایام شیوع ویروس کرونا پرداخت و گفت: مسئولان مرتبط با مساجد نیز هم‌نوا و هماهنگ با رهبری، مسئولان و فعالان عرصه بهداشت و درمان به اجرای قوانین و اقدامات پیشگیرانه در مقابله با بیماری خطرناک کرونا پرداختند، از این‌رو هم در وضعیت قرمز و روزهای نخستینی که حمله بیماری شدت داشت و عدم اجتماع ضروری بود و هم در وضعیت زرد و نارنجی که حضور جمعی می‌بایست با رعایت ضوابط سخت پیشگیرانه همراه می‌بود، امور مساجد استان بیانیه‌های مورد نیاز را صادر می‌کرد و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌داد. امور مساجد وارد عرصه خدمت‌رسانی نیز شد.

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه تصریح کرد: چندین بسته ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و تجهیزات لازم به مساجد تقدیم شد و با بروز وضعیت قرمز بهداشتی به امامان جماعات و خادمان مساجد بسته‌های حمایتی داده شد که البته همچنان خدمت‌رسانی در عرصه مقابله با بیماری یادشده در حال پیگیری است اما یکی از مهم‌ترین اقدامات در مساجد اثربخشی روانی، روح‌انگیزی و روحیه بخشی به مردم، بیماران و نیازمندان بود که به‌واسطه طلاب جهادی و بصیر انجام گرفت و آثار تلخ روانی این بیماری تا حدودی خنثی شد.

وی تأکید کرد: توسعه فضای مجازی و حضور مساجد در این عرصه کار را از دست دشمن بیرون کشید و قدرت تبلیغات پوشالی و رسانه‌ای دروغین دشمنان را به حاشیه راند.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه توقع جوان‌گرایی گاهی اوقات ما را به بیراهه می‌کشاند، افزود: آنچه مهم است تخصص، تعهد، توان و انگیزه انجام کار منسجم است؛ البته مقبولیت هم شرط است اما ما جوانی را به کار بگیریم که علم، تجربه و تخصص لازم را ندارد، نتیجه‌بخش نیست. یا جوانی که تعهد و تقوا ندارد از اختلاس‌های میلیارد دلاری سر درمی‌آورد... چو دزدی با چراغ (علم و انگیزه و توان بالا و نشاط و محبوبیت) آید خیلی گزیده‌تر بَرَد کالا؛ پس جوان‌گرایی خوب است و الحمدالله جوانانی هم در رأس امور هستند و ان‌شاءالله حضور جوانان انقلابی و مؤمن رو به افزایش است. آنچه مهم است رعایت تقوا و حسن انتخاب در انتخابات‌ها و انتصابات است.

50 مسجد شهر همدان ظرفیت مسجد تراز اسلامی را دارند

حجت‌الاسلام محمد عبدالله‌پور، مسئول رسیدگی به امور مساجد استان همدان، نیز به ایکنا گفت: 50 مسجد استان همدان ظرفیت لازم برای کسب عنوان مسجد تراز اسلامی را دارند.

عبدالله پور با بیان اینکه مسجد باید در محله به‌گونه‌ای بدرخشد که بتواند گفتمان انقلاب اسلامی را پیاده کند، افزود: به فرموده رهبر کبیر انقلاب، ما انقلاب کرده‌ایم که مسجد اداره کنیم و گفتمان انقلاب را در آن پیاده کنیم.

وی با اشاره به اینکه از مجموع 180 مسجد شهر همدان 50 مسجد ظرفیت لازم برای تراز اسلامی شدن را دارند، یادآور شد: برخی مساجد نیز از منظر ساختاری به‌گونه‌ای جانمایی و احداث نشده‌اند که بتوان در آن‌ها مانور محتوایی داد و در این مساجد فقط نماز جماعت برگزار می‌شود.

مسجد تراز اسلامی در جهت تعلیم و تربیت افراد محله همچون مدرسه عمل می‌کند

عبدالله پور با تأکید بر اینکه مسجد تراز اسلامی محله محور است و برای تمامی اعضای یک محله از کودک گرفته تا بازاری و خانواده، برنامه دارد، یادآور شد: آثار و برکات این نوع مساجد کاملاً بر تمامی اقشار مختلف یک محله تأثیر می‌گذارد.

مسئول مرکز رسیدگی به امور مساجد استان گفت: مسجد تراز اسلامی در زمینه ارتقای محتوای معنوی مخاطبان وارد شده و در جهت تعلیم و تربیت آن‌ها همچون مدرسه عمل می‌کند، هویت‌بخشی به محله و تأثیر بر اعضای مختلف یک منزل و ایجاد ارتباط خانواده با مسجد از جمله کارکردهای یک مسجد تراز اسلامی است.

وی با تأکید بر اینکه 50 مسجد از مجموع مساجد شهر همدان در مسیر رسیدن به مسجد تراز اسلامی حرکت می‌کنند، افزود: بر اساس موقعیت‌های جغرافیایی هر محله، برخی از این مساجد تا 90 درصد به فاکتورهای لازم برای تراز اسلامی شدن دست یافته‌اند و برخی نیز کمتر از این حد هستند.

عبدالله‌پور ادامه داد: 80 مسجد در شهر همدان نیز در دستور کار برای ایجاد زمینه‌های لازم برای تراز اسلامی شدن هستند.

500 مسجد همدان روحانی ندارد

مسئول رسیدگی به امور مساجد استان همدان با بیان اینکه هزار و 800 مسجد در استان همدان وجود دارد، افزود: برخی از این مساجد کم‌جمعیت و کم برخوردارند برای همین تقریباً 500 مسجد از مساجد استان امام جماعت ندارند گرچه سه وعده نماز در این مساجد برگزار می‌شود اما وجود امام جماعت شرط اصلی برای انتخاب یک مسجد به‌عنوان مسجد تراز اسلامی است.

وی اضافه کرد: تقریباً در سایر شهرستان‌های استان همدان نیز 40 مسجد در مسیر تراز اسلامی شدن در حرکت هستند.

عبدالله‌پور در ادامه به سایر فاکتورهای مسجد تراز اسلامی اشاره کرد و گفت: یک مسجد تراز اسلامی کانون ذکر و معراج معنوی است، علاوه بر این خانه خدا و خانه مردم است که در آن احساس امنیت کنند، آمیختگی دنیا و آخرت را در کنار یکدیگر دارد.

ورود به اشتغال‌زایی؛ یکی از فاکتورهای مسجد تراز اسلامی

مسئول رسیدگی به امور مساجد استان همدان، ورود مساجد به زمینه‌های اشتغال‌زایی را از دیگر ویژگی‌های مسجد تراز اسلامی خواند و گفت: یک مسجد تراز اسلامی دنیا و آخرت فرد را به هم پیوند داده و برای معیشت مردم هم برنامه دارد.

وی ادامه داد: شناسایی افرادی که مشکل اشتغال دارند، ایجاد کارگاه‌های خانگی با مدیریت اهل مسجد و داشتن سالن، زیرزمین و یا موقوفه‌ای که بتوان برای افراد شناسایی‌ شده زمینه اشتغال را فراهم کرده و درآمد ایجاد کنیم از ویژگی‌های مسجد تراز اسلامی است.

عبدالله‌پور تأکید کرد: در گذشته مشکلات موجود بین مردم در مساجد حل می‌شد که اکنون این مشکلات به قوه قضاییه و دادگاه واگذار شده، اما یک مسجد تراز اسلامی در زمینه حل مشکلات مردم پیش از رسیدن به جایگاه‌های قضایی، با محوریت امام جماعت آن مسجد ورود پیدا می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنانش به نبود زیرساخت‌های لازم در برخی مساجد برای رسیدن به جایگاه تراز اسلامی شدن اشاره کرد و گفت: اکنون در شهر همدان خلأهایی داریم که به‌عنوان مثال در یک محله پرجمعیت و پرترافیک متأسفانه مکانی برای مسجد در نظر گرفته نشده است که لازم است شهرداری در این زمینه ورود پیدا کند؛ همچنین در حین ساختن مساجد، باید فضای آموزشی، فضای تجاری، علمی و غذاخوری و در کنار آن شبستان برای مساجد تعریف شود.

عبدالله‌پور در ادامه تأکید کرد: برای حفظ و نگهداری ادارات و مدارس و مکان‌های دولتی در سازمان‌دهی نیروی انسانی به فکر سرایدار و آبدارچی بوده‌ایم ولی متأسفانه برای مساجد فکری نشده که لازم است وزارت کشور در تأمین نیروی انسانی برای مساجد به‌عنوان خادم و اداره اوقاف نسبت به بیمه آن‌ها ورود کند متأسفانه این زیرساخت فراهم نشده است.