ملاک تعیین فرد اصلح برای یک مسئولیت از منظر قرآن
یک قرآن‌پژوه همدانی به بیان ملاک تعیین فرد صالح برای پذیرش یک مسئولیت پرداخت و گفت: با توجه به تناسب بین ظرفیت (تخصص، مهارت، استعداد و...) و جایگاه و مقام باید افراد را برای مسئولیتی انتخاب کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین صادق صالح، قرآن‌پژوه همدانی در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با اشاره به نکاتی از سوره احزاب، اظهار کرد: در این سوره برتری جایگاه زنان پیامبر(ص) در مقایسه با سایر زنان آورده شده است «يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ ۚ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفًا؛ ای زنان پیغمبر، شما مانند دیگر زنان نیستید، اگر خدا ترس و پرهیزکار باشید، پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن مگویید مبادا آن که دلش بیمار است به طمع افتد و درست و نیکو سخن گویید» (32/ احزاب).
وی ادامه داد: در نگاه ظاهری و ابتدایی به آیه یک سؤال و شبهه ایجاد می‌شود اینکه خدای متعال عده‌ای از زنان را به خاطر اینکه همسر پیامبر(ص) هستند بر عده‌ای دیگر برتری داده و آیا این تبعیض و بی‌عدالتی نیست؟ خود آیه جواب می‌دهد از آنجا که جایگاه شما برتر است، مسئولیت و اثرگذاری شما نیز بیشتر است و باید بیشتر مواظب باشید، لذا تبعیض نخواهد بود و این یک قانون ثابت در قاموس دین است که هرچه جایگاه و مقام چیزی باارزش‌تر باشد وظیفه و بار مسئولیت هم به همان اندازه بیشتر می‌شود.
صالح اضافه کرد: بخش مهمی از آیات این سوره به همین بحث مهم و دامنه‌دار اختصاص یافته که به عناوین مختلف و جریانات مختلفی به آن پرداخته شده است، به‌طور مثال آیات 29 تا 31 به صراحت به همین مسئله پرداخته است.
وی با اشاره به آیه 33 سوره احزاب «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»، بیان کرد: این آیه یکی از مهمترین آیات کلیدی قرآن کریم است که به برترین جایگاه عالَم یعنی جایگاه «تطهیر خاص» که مختص اهل بیت(ع) است، اشاره دارد.
این استاد قرآنی ادامه داد: در آیه 35 به یک جایگاه برتر دیگری اشاره می‌کند و می‌فرماید اگر زنان و مردان فضایلی همچون تسلیم، ایمان، قنوت (گوش به فرمان بودن)، صدق، صبر، خشوع، انفاق و صدقه دادن، روزه گرفتن، پاکدامنی و حیا، ذِکر کثیر را داشته باشند به جایگاه «مغفرت و اجر عظیم» که خدای متعال برایشان آماده کرده است خواهند رسید، اما هیچ‌گاه نمی‌توانند به مقام «تطهیر خاص» برسند، چراکه این مقام خاص عده‌ای است.
بیشتر بخوانید:
- رسیدن به مقام صالحان با گذراندن امتحانات الهی
- خودبرتربینی؛ از علت‌های مخالفت با رهبری جامعه اسلامی
- ایمان به رهبر جامعه اسلامی از امتحانات جوامع بشری است
صالح با اشاره به تناسب توان (ظرفیت و استعداد)، به شبهه‌ای در این زمینه پرداخت و گفت: چرا خداوند مرا پیامبر قرار نداد و اینکه اگر من هم به‌جای امام معصوم یا پیامبر بودم همان کارها را می‌کردم و همان پاداش، جایگاه و بهشت و رضوان نصیبم می‌شد، در توضیح و جواب باید به دو نکته توجه کرد اول اینکه هر کسی ظرفیتی دارد که اگر به اندازه ظرفیتش تلاش کند همان جایگاه و پاداش را می‌گیرد که پیامبر می‌گیرد.
وی توضیح داد: به‌طور مثال در نظر بگیرید مسابقه‌ای بین دو نفر برگزار می‌شود یک نفر لیوانی آب را باید پر کند، دیگری یک پارچ را، حال اگر فردی که لیوان دارد آن را پر کند و کسی که پارچ دارد دو لیوان آب در پارچ بریزد در حالی که ظرفیت آن چهار لیوان است کدام‌یک تمام تلاششان را انجام داده‌اند؟ مسلماً کسی که یک لیوان آب آورده اما ظرفیتش به اندازه همان یک لیوان بوده تلاش خود را کامل انجام داده است.
صالح با بیان اینکه خدای متعال به هر انسانی ظرفیت و استعدادی داده است، گفت: بهشت و پاداش به اندازه تلاش و بر اساس ظرفیت هر کس قرار داده شده است. بنابراین، هر کس به تناسب ظرفیتش تلاش کند به همان اندازه جایگاه و ارزش و پاداش می‌گیرد «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ؛ همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند، همانا خدا کاملا دانا و آگاه است»(حجرات / 13)؛ «وَ الَّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا؛ كسانى را كه در راه ما مجاهدت كنند، به راه‌هاى خويش هدايتشان مى‌كنيم، و خدا با نيكوكاران است» (عنکبوت/69).
وی با اشاره به انتخاب یک مسئول از منظر قرآن، بیان کرد: برای انتخاب یک مسئول به توان و استعداد و ظرفیت او که چقدر می‌تواند بار این جایگاه و مسئولیت را به دوش بکشد و حق این جایگاه را ادا کند توجه نمی‌کنیم و به همین خاطر افرادی را انتخاب می‌کنیم که نمی‌توانند مشکلی را حل کنند، البته برای شناخت توان و ظرفیت نیز ملاک‌هایی نیاز است وگرنه بعضی‌ها ادعای داشتن ظرفیت و توان و استعداد می‌کنند در حالی که فقط ادعایی توخالی است.
صالح توضیح داد: یک فرد برای گرفتن مسئولیت نگاه به ظرفیت خودش نمی‌کند بلکه فقط به جایگاه اجتماعی و ارزشی که آن مقام و مسئولیت نزد مردم دارد نگاه می‌کند و وارد این عرصه می‌شود و متأسفانه نمی‌تواند حق آن جایگاه را ادا کند و بار آن مسئولیت را به دوش بکشد و موجب ضرر و زیان به مردم و مملکتش می‌شود.
این قرآن‌پژوه گفت: زمانی برخورد و نگاه ما به این جایگاه‌ها و مسئولیت‌ها منطقی و عقلانی خواهد بود که تناسب بین ظرفیت (تخصص، مهارت، استعداد و ...) و جایگاه و مقام را بسنجیم و در صورتی که بین آن‌ها تناسب وجود داشت انتخاب کنیم وگرنه به هیچ‌وجه انتخاب نکنیم.
وی یادآور شد: البته تناسب نیز مراتبی دارد که بهترین تناسب آن است که ظرفیت و مهارت فردی که می‌خواهد مسئولیت را به عهده بگیرد بیش از مقام و جایگاه و مسئولیت باشد که در این صورت آن فرد از بقیه اصلح خواهد بود، در غیر این صورت حداقل باید بین آن‌ها تساوی باشد یعنی ظرفیت و توان فرد برابر و مساوی با جایگاه و مسئولیت باشد.
انتهای پیام
