گذشتن از اسماعیل؛ لازمه رسیدن به مقام خلیل‌الهی

حضرت ابراهیم پس از صد سال بر اساس معجزه‌ای از طرف خداوند صاحب فرزندی می‌شود به نام اسماعیل، پس از اینکه اسماعیل به سن رشد می‌رسد، حضرت ابراهیم در عالم خواب می‌بیند که پسرش را قربانی می‌کند.

این موضوع نیازمند واکاوی و تحلیل بیشتری است که چرا خداوند پس از صد سال فرزندی به ابراهیم می‌بخشد و سپس از ایشان می‌خواهد او را قربانی کند.

آیا قربانی کردن یک انسان که بر اساس متن قرآن اگر کسی را بکشیم گویی تمام عالم را کشته باشیم منطقی به نظر می‌رسد؟ جدای از این موضوع آیا خواب می‌تواند برای امر مهمی همچون قربانی کردن فرزند حجت قرار بگیرد؟

از این رو خبرگزاری ایکنا به واکاوی این موضوع و پاسخ به این شبهه می‌پردازد.

حجت‌الاسلام سیدحسین موسوی، از اساتید حوزه علمیه همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با تأکید بر اینکه هر کسی در درگاه الهی مطابق با جایگاه خودش مورد امتحان الهی قرار می‌گیرد، اظهار کرد: حضرت ابراهیم قرار است به مقام خلیل الهی برسد پس می‌طلبد که امتحان سنگینی را پس بدهد، گاهی فدا شدن خود فرد خیلی راحت‌تر از فدایی دادن است گاهی اگر انسان از جان خود بگذرد برایش راحت‌تر خواهد بود تا از جان فرزندش در شرایطی که خود مجری قانون است بگذرد و به راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.

وی ادامه داد: خداوند از علاقه حضرت ابراهیم به حضرت اسماعیل باخبر است در روایات داریم که حضرت ابراهیم پس از صد سال صاحب فرزند می‌شود بنابراین خداوند می‌خواهد ابراهیم را از طریق بهترین دارایی مورد امتحان قرار دهد تا ببیند آیا او شایسته مقام خلیل الهی هست یا خیر.

موسوی تأکید کرد: این اتفاق زمانی غیرعقلانی به نظر می‌رسد که عملیاتی شده باشد خداوند مالک حقیقی انسانهاست وقتی حضرت ابراهیم به این درک می‌رسد که خداوند مالک حقیقی انسان است بنابراین هر چه که پروردگار دستور دهد باید از آن اطاعت کند.

این مدرس حوزه علمیه گفت: این جریان یکی از اتفاقات نادری است که حضرت ابراهیم از این امتحان سنگین سربلند بیرون می‌آید و به مقام خلیل الهی می‌رسد البته فرزندش هم این موضوع را می‌پذیرد که در راه خداوند قربانی شود و این نیز یکی از موضوعات نادر مطرح شده در قرآن است.

آیا خواب می‌تواند یک حجت برای قربانی فرزند باشد؟

این مدرس حوزه علمیه در ادامه به تحلیل این موضوع پرداخت که آیا خواب می‌تواند یک حجت برای قربانی فرزند باشد پرداخت و گفت: حضرت ابراهیم به فرزندش حضرت اسماعیل می‌فرماید من در آن به خواب دیدم تو را قربانی می‌کنم نظرت چیست در تحلیل این موضوع باید گفت خواب پیامبران خواب شیطانی و اوهام نیست بلکه خواب وحیانی است خداوند با پیامبران از طریق مختلف همچون فرشته وحی، القای به قلب، خواب و یا ایجاد موج و صدا در فضا همچون تکلم خداوند از طریق یک درخت با حضرت موسی ارتباط برقرار می‌کند.

وی یادآور شد: بر اساس روایات مختلف مفسران بر این عقیده‌اند که این خواب سه شب برای حضرت ابراهیم تکرار شد و این پیامبر خدا به یقین رسید که این موضوع وحی از طرف خداوند است البته برخی مفسران هم قائل هستند علاوه بر سه شب پی در پی تکرار این رویا در عالم بیداری هم وحی شده بود بنابراین حضرت ابراهیم بر اساس یک رویایی وحی گونه اقدام به قربانی کردن فرزندش کرده است.

فلسفه قربانی کردن چیست؟

موسوی همچنین در بخش دیگری از سخنانش به فلسفه قربانی کردن پرداخت و گفت: قربانی کردن به منظور دفع ضرر از مال و جان انسان می‌شود همچنین عاملی برای تقرب انسان به خداوند است.

وی ادامه داد: امام صادق(ع) درباره فلسفه قربانی کردن می‌فرمایند وقتی اولین قطره خون قربانی بر زمین ریخته می‌شود خداوند گناهان صاحبش را می‌ریزد، خداوند قربانی کردن را بسیار دوست دارد.

موسوی درباره مصرف قربانی گفت: اگر قربانی مستحبی باشد فرد می‌تواند هم آن را به فقرا ببخشد و هم بخشی از آن را خودش مصرف کند اما در قربانی واجب اگر بخشی از قربانی را خودش مصرف کند باید به جای آن صدقه‌ای بدهد.

این مدرس حوزه علمیه همدان درباره انواع قربانی گفت: در اسلام دو نوع قربانی واجب و مستحب داریم قربانی واجب نوعی از قربانی است که حاجی در ایام حج ذبح می‌کند و یا قربانی واجب کفاره برخی از احکام حج که حاجی نتوانست آن را به جا بیاورد و یا قربانی نذر است اما قربانی مستحبی نوعی از قربانی است که در روز عید قربان و یا سایر اوقات حاجی و یا غیر حاجیان ذبح می‌کنند.

موسوی با بیان اینکه قربانی در منطق اسلام یک عبادت و یکی از شعائر دینی است، افزود: قربانی به منظور تقرب انسان به خداوند و برای رسیدن به قرب الهی از زمان حضرت آدم شروع شده است.

وی یادآور شد: در زمان حضرت آدم نیز هابیل و قابیل یک قوچ و مقداری گندم به درگاه خداوند قربانی کردند که از قابیل پذیرفته شد و از قابیل پذیرفته نشد چراکه هابیل خالصانه یکی از قوچ‌های چاق و سرحال خود را قربانی کرد اما قابیل گوسفندی مریض و بی‌حال را برای قربانی مد نظر گرفت.

موسوی با اشاره به اینکه اسلام حرمت خاصی برای قربانی قرار داده است، افزود: آیات متعددی از جمله در سوره صافات در این باره آمده است.

وی ادامه داد: در آیات قرآن داریم که خون قربانی را نباید به در و دیوار مالید و یا در زمان جاهلیت بخشی از قربانی را به خانه کعبه می‌آویختند که امری ناپسند است و نباید این کار انجام بگیرد.

بنا بر این گزارش، چه خوب است که ابتدا در یک شبهه تمام ابعاد را در نظر گرفت و نظرات مفسران و عالمان را شنید و سپس درباره آن اظهار نظر کرد.