اعتلای توحید؛ مهم‌ترین ناگفته جنگ جمل

وحید پاشایی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه در زمینه جنگ جمل اغلب به مخالفت طلحه و زبیر با امام علی(ع) پرداخته شده است، اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مسائلی که در جنگ جمل رخ می‌دهد دعوت به توحید توسط حضرت امیر(ع) است، ایشان صحبت‌هایی در ابتدای جنگ دارند که می‌فرمایند ما همه این جنگ‌ها و درگیری‌ها را برای اعتلای توحید و برافراشتن پرچم «لااله‌الاالله» انجام می‌دهیم.

وی با بیان اینکه جنگ جمل نخستین جنگ امام علی(ع) در زمان حکومت ایشان بوده است، افزود: این جنگ جنگی با پیمان شکنان بوده، کسانی که خودشان درصدد بودند امام علی(ع) را به حکومت برسانند حال به طبل مخالفت با ایشان دمیده بودند.

پاشایی گفت: طلحه و زبیر به امید بهره‌مندی از مزایای اقتصادی و رانت‌هایی که در دولت قبلی نصیبشان شده بود به کمک حضرت علی(ع) برای به حکومت رسیدن پرداختند.

وی ادامه داد: اگر زندگی زبیر بن عوام را بررسی کنیم خواهیم دید که این فرد کسی بوده که در ماجرای سقیفه وقتی امام علی(ع) به اصحاب گفتند کسانی که مخالف خلافت ابوبکر هستند فردا با سر تراشیده و شمشیر برهنه به منزل من بیایند، زبیر یکی از افرادی بود که در کنار سلمان و ابوذر حاضر شد و از امام طرفداری کرد اما همین زبیر بر سر امتیازاتی که در حکومت‌های خلفای سه گانه دریافت کرده بود به ثروت بسیاری دست یافته بود.

پاشایی اظهار کرد: یکی از سیاست‌های اصلی عثمان این بود که اصحابی که برای حکومتش مشکل ایجاد می‌کردند به آنها زمین، پول و یا پست حکومتی می‌داد و آنها را از مدینه دور نگه می‌داشت تا بتواند حکومت خود را با آرامش پیش ببرد، زبیر هم یکی از همین افرادی بود که به جایگاه مادی خوبی دست یافته بود و تصور می‌کرد با ادعای دوستی با امیر مؤمنان می‌تواند به همه این مزایا دست یابد بنابراین با همکاری طلحه با مردم صحبت و برای امیرالمومنین(ع) بیعت می‌گرفتند.

طلحه و زبیر زیر تیغ عدالت علی(ع)

وی تأکید کرد: علت اصلی ایجاد جنگ جمل پیمان‌شکنی برخی از یاران امام علی(ع) بود که زیر تیغ عدالت امام علی(ع) نتوانستند دوام بیاورند به همین دلیل وقتی زبیر و طلحه احساس کردند امام در مقام اجرای عدالت با آنها رفتار می‌کند به مخالفت با ایشان پرداختند.

پاشایی تأکید کرد: امام علی(ع) ابتدا مفسر توحید بودند و سپس مسئول برقراری نظم و امنیت در جامعه، بنابراین لازم است برای شناخت حق و باطل در جامعه به این موضوع توجه کنیم که چه کسانی منادی توحید بوده و از کلمه لااله‌الاالله دم می‌زنند و چه کسانی به دنبال برقرار کردن پرچم عدالت هستند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی تأکید کرد: حضرت علی(ع) در این باره می‌فرمایند «به سخن فرد توجه کن نه به اینکه چه کسی آن را می‌گوید» این معیار دقیقی برای شناخت میان حق و باطل در فتنه‌ها است.

جنگ جمل؛ جنگی میان وابستگان پیامبر(ص) با یکدیگر

این استاد تاریخ اسلام تصریح کرد: در جنگ جمل با گروهی رو به رو می‌شویم که از وابستگان پیامبر(ص) هستند، طلحه و زبیر از صحابه خاص پیامبر بوده و عایشه نیز همسر پیامبر است. این صحابه پیامبر پس از به حکومت رسیدن حضرت علی(ع) ادعای خون‌خواهی عثمان را مطرح کرده و از این طریق می‌خواهند به حکومت علی ضربه بزنند.

وی تأکید کرد: به نظر می‌رسد عایشه در جنگ جمل فریب خورده طلحه و زبیر است، این دو فرد عایشه را وارد ماجرا می‌کنند چراکه می‌خواهند از اعتبارش و از عداوتی که نسبت به امیر داشت سوء استفاده کنند و از این طریق بتوانند منافع خود را پیش ببرند.

پاشایی با بیان اینکه در جنگ جمل شاهد فتنه سران هستیم، افزود: سران این جنگ همان کسانی بودند که اعتباری برای اسلام و جامعه اسلامی محسوب می‌شدند اما پس از به حکومت رسیدن حضرت علی فتنه‌انگیزی می‌کنند.

وی تأکید کرد: در چنین شرایط فتنه‌آلودی برای شناخت حق از باطل باید حدیث امام علی(ع) را مدنظر قرار داد و به‌جای توجه به خود افراد به سخن آنها توجه کرد. وقتی با دقت بسیاری به اهداف، خواسته‌ها، صحبت‌ها و منافع آنها توجه کنیم می‌توان حق را از باطل بشناسیم اما اگر به شخصیت خود افراد توجه کنیم قطعاً دچار آسیب خواهیم شد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی در ادامه تصریح کرد: وقتی امام علی(ع) در جنگ جمل از توحید و عدالت دم می‌زنند، طلحه و زبیر خون‌خواهی عثمان را پیش روی خود قرار داده و بهانه‌جویی می‌کنند بنابراین با توجه به صحبت‌های این افراد جناح حق از باطل را می‌توان شناخت گرچه در ایام فتنه شناخت حق از باطل دشوار است.