نگاهی به رویکردهای امام علی(ع) در مواجهه با مخالفان
مدرس فلسفه و کلام حوزه علمیه در همدان با اشاره به شیوه برخورد حضرت علی(ع) در برابر مخالفان، گفت: حضرت براساس نوع مخالفت، زمان مخالفت، جمعی یا تکی بودن مخالفان رویکردهای مختلفی اعم از محبت و مهربانی، روشنگری آنها، برخورد با تقیه، تهدید و گاهی هم اقدام عملی از خود نشان می‌داد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی سلیمانیان، مدرس فلسفه و کلام حوزه علمیه در همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان با اشاره به سیره حضرت علی(ع) در مواجهه با مخالفان و کسانی که ایشان را قبول نداشتند، اظهار کرد: حضرت براساس نوع مخالفت، زمان مخالفت، جمعی یا تکی بودن مخالفان و... رویکردهای مختلفی اعم از محبت و مهربانی، روشنگری آنها، برخورد با تقیه، تهدید و گاهی هم اقدام عملی از خود نشان می‌داد.
وی تصریح کرد: گاهی مجموعه مخالفانی که در برابر حضرت می‌ایستادند بسیار زیاد بودند، به‌عنوان نمونه در جنگ خوارج تعداد مخالفان به ۱۲ هزار نفر می‌رسید در مرحله اول حضرت به گفت‌وگو با این افراد پرداخت و مسائل مختلف را برای آنها روشنگری کرد به‌گونه‌ای که هشت هزار نفر از این افراد بازگشتند.
سلیمانیان ادامه داد: روشنگری تاکتیک ویژه حضرت بود که اگر در برابر مخالفان زیاد قرار می‌گرفت نسبت به جاهلان مسائل مختلف را روشن می‌کرد و از این طریق تعداد آنها را کم تقلیل می‌داد. در فتنه ۸۸ نیز رهبر معظم انقلاب با استفاده از همین تاکتیک تعداد افراد مخالف و تظاهرات‌کننده را بسیار پایین آوردند.
مدرس فلسفه و کلام حوزه علمیه در همدان گفت: در لیلة‌المبیت که حضرت علی(ع) در جای پیامبر(ص) خوابید شاهد تقیه حضرت نسبت به مخالفان بودیم، به‌طوری که وقتی دشمنان پیامبر آمدند و علی(ع) را در بستر دیدند و از ایشان سراغ پیامبر(ص) را گرفتند حضرت با حالت تقیه گفت مگر محمد(ص) را به من سپرده بودید که ایشان را از من می‌خواهید. این نوعی برخورد حضرت با مخالفان بود که یک نفر در برابر چند نفر قرار گرفته بود.
جنگ و مقابله فیزیکی
وی تصریح کرد: در جنگ احزاب در جبهه دشمن فردی به نام عمر بن عبدود وجود داشت که اگر او شکست می‌خورد دشمن روحیه خود را می‌باخت و نیروهای خودی نیز روحیه‌شان تقویت می‌شد. حضرت علی(ع) به مبارزه تن به تن با او پرداخت و او را کشت. پيامبر اکرم(ص) در این باره می‌فرمایند ثواب ضربت علی در روز خندق از عبادت ثقلین (جن و انس) بالاتر بود.
سلیمانیان با تأکید بر اینکه حضرت علی(ع) تا وقتی که کار به اغتشاش، شورش و بر هم زدن امنیت عمومی جامعه نمی‌رسید هیچ اقدام فیزیکی انجام نمی‌داد، افزود: برای نمونه در جریان طلحه و زبیر حضرت تا جایی که این افراد اغتشاش و شورش نکرده بودند در برابر آنها اقدامی نکرد اما وقتی به خزانه بصره حمله کردند و پول‌ها را دزدیدند و به بی‌پناهان صدمه زدند در این شرایط حضرت شمشیر به دست گرفت و با این افراد جنگید.
وی ادامه داد: رفتارهایی که امروزه از داعش شاهد هستیم که برهم زننده امنیت جامعه است، نمونه این موارد است که رهبر معظم انقلاب در برابر این رفتارها کوتاه نیامدند و نیروهای انقلابی به مقابله با آنها پرداختند.
سلیمانیان با اشاره به اینکه رویکرد امام علی(ع) در مواجهه با افراد مخالف جاهل که به‌صورت انفرادی دست به شورش و اعتراض می‌زدند محبت و نرم‌خویی بود، توضیح داد: حضرت معتقد بود که این افراد براساس تبلیغات نادرست و یا جهالت دچار این مشکل شده‌اند، بنابراین می‌دانست که این افراد جریان‌ساز نخواهند بود و اغتشاش نمی‌کنند.
وی اضافه کرد: گاهی می‌بینیم که در تاریخ افرادی بودند که دلسوز مردم، از جنس خود مردم بودند اما به دلایلی وارد جبهه دشمن شدند. رویکرد حضرت علی(ع) در مواجهه با این افراد هم برخورد محبت‌آمیز بوده است. نمونه این رفتار را در ایام پیروزی انقلاب می‌بینیم که امام به مردم توصیه می‌کنند در مواجهه با جوانان ارتشی که به شما شلیک می‌کنند به آنها گل هدیه دهید.
برخورد محبت‌آمیز با مخالفان کم قدرت
سلیمانیان اظهار کرد: گاهی مخالفانی را می‌بینیم که دستگیر شده‌اند و اکنون دیگر قدرتی ندارند، در سیره حضرت علی(ع) می‌بینیم که ایشان با این افراد هم برخورد محبت‌آمیز دارد. نمونه این سیره را وقتی می‌بینیم که ابن ملجم، قاتل ایشان را دستگیر کرده‌اند و حضرت علی(ع) نسبت به او، رفتار محبت‌آمیز سفارش می‌کند.
این مدرس حوزه علمیه با تأکید بر اینکه امام علی(ع) هیچ‌گاه آغازگر جنگ نبود، تصریح کرد: حضرت تا حد امکان با مخالفان با نرم‌خویی ارتباط می‌گرفت تا کشتار و جنگ به حداقل برسد به‌عنوان نمونه در جریان درگیری با معاویه ایشان ابتدا فرمود بیایید بر اساس قرآن حکمیت کنیم اما معاویه این حکمیت را نپذیرفت و جنگ کردند. این سیره معصومان ما بوده است که آغازگر جنگی نبوده‌اند در جریان کربلا هم امام حسین(ع) آغازگر جنگ نبود.
سلیمانیان با بیان اینکه یکی از رویکردهای حضرت علی(ع) کوتاه آمدن در برابر مخالفین بوده است، افزود: وقتی جامعه و عموم مردم آماده جنگ و درگیری نیستند و براساس اهم و مهم، حفظ اساس جامعه اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اگر جامعه اسلامی شکست بخورد آسیب‌های فراوانی متوجه جامعه خواهد شد.
وی ادامه داد: نمونه این موارد را در جنگ صفین می‌بینیم وقتی عموم رزمندگان گول خورده بودند و می‌گفتند ما در مقابل قرآن نمی‌جنگیم حضرت کوتاه آمد و حکمیت نادرست را برای حفظ اساس جامعه پذیرفت.
این مدرس حوزه علمیه گفت: پس از رحلت پیامبر(ص) نیز عموم جامعه آمادگی لازم را نداشت و ایران و روم به جامعه اسلامی حمله‌ور شده و اگر حضرت علی(ع) برای رسیدن به خلافت خود می‌جنگید نیروهای داخلی ضعیف می‌شدند و بر همین اساس کوتاه آمد و برای حفظ جامعه اسلامی از حق خود گذشت.
وی تصریح کرد: یکی از روش‌های حضرت در برخورد با مخالفین ترسو تهدید زبانی بود. با این تهدید زبانی دشمنان می‌ترسیدند و دست به شمشیر نمی‌بردند و جلوی خونریزی گرفته می‌شد.
سلیمانیان یادآور شد: حضرت علی(ع) گاهی به‌صورت مستقیم روشنگری می‌کرد و گاهی به وسیله اطرافیان به روشنگری می‌پرداخت. به‌عنوان نمونه در جنگ صفین از عمار خواست برای مردم صحبت کند و در جنگ با خوارج نیز از ابن عباس خواست با این افراد صحبت و آنها را هدایت کند.
در شماره بعدی به بررسی 12 رویکرد دیگر حضرت علی(ع) در برخورد و مواجهه با مخالفان خود می‌پردازیم.
انتهای پیام
