محارب کیست

به گزارش ایکنا از همدان، آیت‌الله حبیب‌الله شعبانی موثقی، نماینده ولی فقیه در استان همدان، امروز، 18 تیرماه، در جلسه «بررسی فقهی، حقوقی و قانونی فتاوای اخیر مراجع در محکومیت اظهارات ترامپ در خصوص تهدید به ترور مقام معظم رهبری» که به همت کانون بسیج اساتید در سالن فجر دانشگاه بوعلی‌ سینا همدان برگزار شد، در مورد تفاوت حکم و فتوا اظهار کرد: فتوا غالباً منبع شرعی دارد، اما حکم ممکن است بنا به مصلحت‌سنجی‌های سیاسی صادر شده باشد. مرجع تقلید با توجه به اینکه مرجع است در مورد مصالح اجتماعی هم می‌تواند حکم صادر کند.

وی افزود: وقتی حکمی از سوی مرجعی صادر شد، اگر کسی مقلد آن مرجع هم نباشد بر آن مقلد واجب است از آن اطاعت کند، حتی سایر مراجع هم باید از آن اطاعت کنند. البته این بحث از دیدگاه فقهی مطرح می‌شود نه از دیدگاه قانون، درواقع از منظر فقهی اگر مرجع تقلیدی حکمی صادر کند بر هر مسلمانی در هر جای دنیا اطاعت از آن شرعاً واجب است.

امام جمعه همدان با اشاره به بحث و حکم محاربه گفت: کلمه «حرب» در اصطلاح جنگ و در لغت به معنای سلب است. حکم و مسئله محاربه به استناد آیه افساد فی‌الارض، آیه ۳۳ سوره مائده صادر می‌شود: «إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ يُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ۚ ذَٰلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا ۖ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ؛ کیفر آنان که با خدا و پیامبرش می‌جنگند، و در زمین به فساد و تباهی می‌کوشند، فقط این است که کشته شوند، یا به دارشان آویزند، یا دست راست و پای چپشان بریده شود، یا از وطن خود تبعیدشان کنند. این برای آنان رسوایی و خواری در دنیاست، و برای آنان در آخرت عذابی بزرگ است.»

شعبانی با بیان اینکه چهار حکم براساس این آیه برای محارب و مفسد فی‌الارض بیان شده است، افزود: کشته شدن، به دار آویخته شدن، قطعه شدن اعضا و نفی بلد از جمله احکام مفسد و محارب است. طبق آیه مطرح شده محاربه جنگ با خدا و پیغمبر است، البته این جنگ به‌صورت مستقیم نیست و جنگ با منصب است، در اصل با جایگاه حقوقی و حقیقی این مقام(خداوند و نبوت) است.

وی با تأکید بر اینکه این آیه به ضرورت مسئله امنیت در جامعه اشاره دارد، گفت: نکته دیگر آیه اهمیت حفظ نظام اسلامی است. کسانی که با نظام اسلامی می‌جنگند اگر دشمن خارجی باشند دیگر نیازی به حکم محاربه ندارد و نیازی به صدور حکم مراجع نیست، چراکه این مسئله جهاد است.

شعبانی ادامه داد: آیه شریفه به دشمنان داخلی جامعه اسلامی اشاره دارد، کسی که در درون نظام به‌عنوان مفسد و محارب بلند می‌شود، کسی که در داخل حکومت اسلامی ترس، نا‌امنی و محاربه ایجاد می‌کند و امنیت روانی جامعه را به‌هم می‌زند و اسلحه یا شمشير می‌کشد، محارب حساب می‌شود.

وی با بیان اینکه فلسفه محاربه ایجاد ناامنی و ترس است، تصریح کرد: امروز افرادی که در جامعه در حال جاسوسی هستند و به‌عنوان نفوذی دشمن فعالیت می‌کنند در اصل محارب محسوب می‌شوند، این مسئله نیاز به فتوا و حکم دارد، چراکه آن فرد جزء جامعه و در درون جامعه است.

نماینده ولی فقیه در استان همدان با اشاره به تهدید رئیس‌جمهور آمریکا به ترور رهبر معظم انقلاب اظهار کرد: حال کسی آمده رهبری جامعه را که مرکز ثقل جامعه است تهدید کرده است، رهبری که هویت دینی جامعه وابسته به اوست، همان‌طور که در سایر کشورها رهبر و لیدر آن‌ها در اصل هویت ملی آن جامعه است و آن فرد هویت ملی جامعه را حفظ می‌کند؛ در جامعه اسلامی علاوه بر سایر هویت‌ها، هویت دینی را هم رهبر حفظ می‌کند.

شعبانی تأکید کرد: از آنجا که جایگاه رهبری به‌عنوان مرکز ثقل جامعه است و هویت دینی و اجتماعی نظام اسلامی را حفظ می‌کند وقتی مورد تهدید قرار می‌گیرد، این اقدام در کل محاربه محسوب می‌شود و این حتی نیازی به صدور حکم محاربه ندارد، از طرفی چون ما با آمریکا و رژیم صهیونیستی در جنگ هستیم آن‌ها محارب هستند و نیازی به تشخیص و صدور حکم نیست.

وی با اشاره به قابل تغییر نبودن حکم محاربه پس از دستگیری و اسیر  شدن، تصریح کرد: در جنگ رو در رو اگر کسی را بکشیم در حال جنگ بوده است، اما اگر آن را اسیر کنیم دیگر بعد از اسارت نمی‌توان او را کشت بلکه با احکام اسیر باید با او رفتار شود. اما محارب مثل اسیر نیست بلکه در مورد حکم محارب به همه مسلمان واجب است او را بکشند. محارب اگر اسیر هم شود حکم محارب دارد و نباید مثل اسیر با آن برخورد کرد.

شعبانی در پاسخ به این سؤال که چرا سایر علما حکم محاربه در مقابل تهدید ترامپ صادر نکردند، بیان کرد: در بین فقها اینکه خود محاربه چیست و حکم محاربه چیست اختلاف مبنایی فقهی وجود دارد که در صدور احکام تأثیرگذار است. بیشتر علما محارب را فردی مسلمان که در جامعه اسلامی زندگی می‌کند و علیه جامعه اسلامی اقدامی انجام داده، می‌دانند‌.

وی اظهار کرد: البته در واکنش به حرف گزافه رئیس‌جمهور آمریکا، اغلب مراجع از رهبر معظم انقلاب حمایت کردند و ورود کردند، یک اجماع نسبی با صدور بیانیه‌های مختلف انجام شده است. اما در مورد صدور احکام فقهی اختلاف نظر وجود دارد. به‌طور مثال مرجعی که در گذشته در کتب خود محارب را مسلمان معرفی کرده امروز نمی‌تواند فتوای محارب را برای رئیس‌جمهور صادر کند.

نماینده ولی فقیه در استان همدان گفت: اجماع علمای شیعه و سنی و انسجام داخلی می‌تواند در این راه بازدارنده باشد.