رابطه پزشک و بیمار در فقه اسلامی مبتنی بر عدالت است
امام جمعه شیراز با بیان اینکه در فقه اسلامی، رابطه پزشک و بیمار دوطرفه و مبتنی بر عدالت، اختیار و آگاهی تعریف شده است، گفت: امیدوارم با اتکا به میراث حکمی و فقهی اسلام و بهره‌گیری از ظرفیت اندیشمندان حاضر، راهکارهای عملی و عادلانه‌ای برای ارتقای اخلاق پزشکی ارائه شود.
به گزارش ایکنا از همدان، به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی همدان، آیت‌الله لطف‌الله دژکام، امام جمعه شیراز، متخصص فقه پزشکی و عضو کمیته ملی اخلاق بالینی وزارت بهداشت، امروز، 27 آبان‌ماه در دوازدهمین کنگره سالانه اخلاق پزشکی و نهمین کنگره اخلاق پرستاری که در دانشگاه علوم پزشکی همدان برگزار شد، اظهار کرد: دو نکته را به‌عنوان محور سخنانم مطرح می‌کنم. نخستین نکته مربوط به الگویی است که ابن‌سینا در مقام حکیم و دانشمند برجسته برای ما برجای گذاشته است.
وی افزود: ابن‌سینا در مقدمه کتاب خود ابتدا دیدگاه حکمای یونان را بررسی می‌کند و سپس دیدگاه خود و جهان شرق را ارائه می‌دهد. این شیوه به ما هشدار می‌دهد که بدون شناخت دقیق پیشینیان، ورود به عرصه اخلاق پزشکی ممکن است به سطحی‌نگری منجر شود.
امام جمعه شیراز ادامه داد: برخی مفاهیمی که امروز در قالب مدیک، بایوتیکس و اخلاق زیستی تعریف می‌شود هنوز به‌درستی شناسایی نشده‌اند و حتی نویسندگان منابع اصلی اخلاق پزشکی گاهی از تبیین دقیق آن‌ها غفلت می‌کنند.
وی تصریح کرد: در آغاز کتاب قانون، مباحث عمیقی درباره منطق و فلسفه طرح شده که ناظر به طب است و نشان می‌دهد دانش اخلاق پزشکی نیازمند بنیانی دقیق و ریشه‌دار است. از دکتر لاریجانی خواستم به این مسئله توجه ثانویه و عمیق‌تری شود تا جایگاه علمی این دانش روشن‌تر شود.
دژکام با تأکید بر اینکه ابتدا باید ماهیت این علم شناخته شود و سپس درباره چگونگی اجرای آن بحث صورت گیرد، به نکته دوم پرداخت و گفت: در مباحث اخلاق پزشکی، حقوق بیمار برجسته می‌شود و مفهوم خودمختاری بیمار پررنگ است؛ اما با نگاهی فقهی درمی‌یابیم که این همان اصل عدم اکراه و اجبار است که قرن‌ها پیش در فقه اسلامی مطرح شده است.
وی افزود: نباید تصور کنیم مباحث امروز غرب کاملاً جدید است؛ بسیاری از آن‌ها پیش از این در تمدن اسلامی مطرح شده و اکنون با ادبیاتی متفاوت بیان می‌شوند. در رابطه پزشک و بیمار، همان‌طور که حق خودمختاری بیمار وجود دارد، پزشک نیز صاحب حق است و الزام‌ها باید در قالبی معقول، منصفانه و قابل پذیرش طراحی شوند.
امام جمعه شیراز تصریح کرد: آنچه برخی اندیشمندان مطرح کرده‌اند که پزشک باید خود را در محضر خدا ببیند، یکی از شیوه‌های موجه‌سازی الزام است و باید در ساختاری حقوقی و قابل دفاع ارائه شود.
وی افزود: اگر حاکمیت در حوزه درمان ورود می‌کند و امکاناتی فراهم می‌سازد، در قبال آن می‌تواند تعهداتی مطالبه کند، اما این روند باید عادلانه باشد. مراجعه‌های متعددی نشان می‌دهد پزشک و پرستار احساس می‌کنند ناعادلانه تحت فشار قرار گرفته‌اند. رهبر معظم انقلاب نیز تأکید کرده‌اند که در حکمرانی بخش‌هایی ممکن است دچار خطا باشند که باید اصلاح شوند.
دژکام گفت: نمی‌توان رفتار ناعادلانه را با اصرار توجیه کرد. در فقه اسلامی، رابطه پزشک و بیمار دوطرفه و مبتنی بر عدالت، اختیار و آگاهی تعریف شده است. در صورت مواجهه با چالش، باید با همفکری راهکارهای عملی طراحی شود تا عدالت به عرصه عمل برسد.
وی در پایان اظهار کرد: امیدوارم با اتکا به میراث حکمی و فقهی اسلام و بهره‌گیری از ظرفیت اندیشمندان حاضر، راهکارهای عملی و عادلانه‌ای برای ارتقای اخلاق پزشکی ارائه شود.
انتهای پیام
