نگاه انسان به اتفاقات دنیا «امتحانی» باشد/صبر؛ عامل موفقیت در آزمون
یک استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه صبر در برابر امتحان خداوند موجب رشد انسان خواهد شد، گفت: نوع نگاه انسان به اتفاقات عالم، باید امتحانی باشد و هنگامی‌که این مهم را درک کرد به ریسمان محکم «صبر» چنگ زند چراکه پیروزی از آن صابران است.
حجت‌الاسلام هادی عیوضی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌و‌‌گو با ایکنا از همدان، درخصوص نوع نگاه انسان به دنیا و اتفاقات آن گفت: برای شکل‌گیری یک رفتار در انسان، ابتدا باید فرد به موضوع خاصی فکر کند و سپس احساسات او نیز درگیر آن موضوع شود آنگاه رفتاری شکل می‌گیرد که از آن به «نوع نگاه» تعبیر می‌شود.
وی افزود:، نوع نگاه یا رفتار در یک فرد، ابتدا یک تفکر ساده است که به‌مرورزمان این تفکر عمیق شده و با احساسات آمیخته می‌شود و درنهایت به‌نوعی باور و دیدگاه در او تبدیل می‌شود.
عیوضی اضافه کرد: امام علی(ع) در این خصوص می‌فرماید «اگر کسی به یک گناه فکر کند در اثر کسوت فکر به آن، منجر می‌شود تا فرد آن گناه را انجام دهد»، به عبارتی نوع نگاه و تفکر یک فرد به موضوعی خاص، مقدمه شکل‌گیری یک رفتار در او است.
این استاد دانشگاه گفت: در این میان، «عقل و شیطان» در شکل‌گیری نوع نگاه در انسان مؤثر است به‌گونه‌ای که عقل، عاقبت‌اندیش و واقع‌نگر است و انسان با تکیه باعقل به خدا نزدیک‌تر شده و به بهشت دست می‌‌یابد.
وی ادامه داد: درحالی‌که شیطان انسان را در وهم برده و او را در آرزوهای طولانی دنیا غرق می‌کند و درنهایت اعمال او را تباه و یا ناقص می‌کند، حضرت امیر(ع) می‌فرمایند «کسی که آرزوهای طولانی داشته باشد عملکرد او بد می‌شود» شاهدی بر این ادعا است.
عیوضی گفت: رفتار‌هایی که با کمک عقل از انسان سر می‌زند از آن به‌عنوان «خیر» تعبیر می‌شود درحالی‌که رفتار‌های برخاسته از وهم و القائات شیطان، «شر» تعبیر می‌شود.
تک‌تک لحظات انسان انتخاب است
این استاد حوزه ادامه داد: آنچه در این میان مطرح می‌شود قدرت «انتخاب» است، به عبارتی، مهم‌ترین کاری که انسان در عالم خلقت مدام در حال انجام آن است، «انتخاب» است.
وی با اشاره به اینکه تک‌تک لحظات انسان انتخاب است، گفت: اگر انتخاب انسان بر اساس عقل باشد حاصل آن، خیر و منفعت خواهد بود و اگر انتخاب انسان بر اساس القائات شیطان و وهم باشد عملکردی جز شر برای او نخواهد داشت.
عیوضی ابراز کرد: حال با معین شدن مفهوم نوع نگاه، باید انسان دیدگاه یا نگاه خود را نسبت به چند موضوع مهم تغییر دهد نخست، «خالق خویش»، به «خود» و «دیگران و یا اجتماع» است.
این کارشناس دینی ادامه داد: در نگاه نخست که بحث خداشناسی مطرح است، انسان باید بداند چه طرز فکری نسبت به خداوند یا خالق خویش دارد که اگر این نگاه مثبت باشد نتیجه آن توکل به خدا و در صورت منفی بودن ناامیدی و دوری از توکل به خدا است.
وی گفت: در نگاه دوم نیز که خودشناسی قابل بررسی است باید نوع نگاه انسان نسبت به خود مشخص شود که حضرت علی(ع) دراین‌باره می‌فرمایند: «خدا رحمت کند بنده‌ای را بداند از کجا آمده، در کجا است و به کجا می‌رود».
این مدرس حوزه ادامه داد: نگاه سوم که دیدگاه انسان نسبت به دیگران است در چند دسته قابل‌تقسیم است، این نگاه شامل نوع نگاه انسان به خلقت، ملائکه، انسان‌های دیگر، دنیا و اتفاقات آن است.
وی گفت: فلسفه خلقت انسان طبق روایات احادیث معصومین، برای خداست، خدا می‌فرماید «همه‌چیز عالم برای انسان خلق و انسان را برای خود خلق کردم» حال باید انسان با نگاه در خود ببیند که چه وضعیتی دارد!
عیوضی گفت: انسان باید ببیند که تا چه اندازه به خواسته خداوند که خلیفه‌الهی و انسان کامل است نزدیک شده است، ناگفته نماند که بخش سوم سخن امیر(ع) مبنی بر آنکه انسان در خود بیندیشد که به کجا خواهد رفت به همان موضوع معاد اشاره دارد.
قلب انسان با مرگ زنده می‌شود
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه معاد، یک موضوع روانشناسی است، گفت: اندیشه در مرگ نوعی عدم تعادل روانی در انسان ایجاد می‌کند چراکه انسان ذاتاً به دنبال زندگی جاوید و راحت است حال تفکر در مورد مرگ در او نوعی عدم تعادل روانی ایجاد می‌کند.
وی گفت: همان‌گونه که معصومین گفته‌اند، «قلب انسان با مرگ زنده می‌شود» انسان نیز بافکر کردن به مرگ انگیزه‌ای برای تلاش انجام اعمالی برای جهان دیگر می‌افتد، جهان دیگری که باقی است.
عیوضی با اشاره به اینکه نوع نگاه اول و دوم به‌طور مفصل در سوره قدر بیان شد، عنوان کرد: در نگاه سوم و به‌طور ویژه نوع نگاه او دنیا و اتفاقات، آیات و روایات متعددی ذکرشده است.
این استاد تدبر در قرآن گفت: دو نگاه نسبت به دنیا وجود دارد، نخست آنکه نسبت به دنیا وابسته شده و این دنیا را نهایت و هدف غایی برای انسان در نظر بگیریم و نگاه دوم، دنیا به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف عالی دنیا و آخرت است که بدون شک این نوع نگاه درست است.
وی با بیان اینکه دنیا، «رحم دوم» مکانی است، گفت: انسان وقتی از رحم مادر متولد می‌شود در رحم دیگری به نام دنیا پای می‌گذارد که می‌تواند در آن 90 سال عمر کند و یا عمری ابدی باشد.
عیوضی ادامه داد: انسان می‌تواند کاری انجام دهد که در آخرت ابدی خوب یا بد باشد، به عبارتی در برابر زندگی 70-80 ساله انسان، زندگی ابدی وجود دارد که برخی ایام سال همچون شب قدر، روز عرفه، ماه رمضان و حتی دوران جوانی می‌تواند نقش بسیار مهمی در تعیین این نوع زندگی ایفا کند.
نوع نگاه انسان به دنیا
این استاد حوزه گفت: دنیا یک پتانسیل زمانی و مکانی برای رشد اخروی انسان دارد، بنابراین نوع نگاه انسان نسبت به دنیا باید به‌عنوان ابزار و ظرفیتی باشد که از آن برای رشد اخروی خود بهره گیرد.
وی اشاره‌ای به نوع نگاه انسان نسبت به اتفاقات دنیا داشت و گفت: نوع نگاه انسان نسبت به دنیا می‌تواند فلسفه اتفاقات آن را برایش باز کند، چراکه فلسفه اتفاقات عالم چیزی جز «امتحان انسان» برای رشد اخروی‌اش نیست.
عیوضی عنوان کرد: آن هنگام که انسان قدم در این دنیا می‌نهد تا زمانی که از این جهان بار می‌بندد تنها باید امتحان پس دهد تا رشد کند دنیا ابزار و سیستمی است که خداوند برای امتحان و آزمایش بندگان خود خلق کرده است.
این کارشناس دینی ابراز کرد: در این میان انسان تنها یک کار می‌تواند انجام دهد و آن «انتخاب» است، انسان در زندگی دنیوی خود مدام در حال انتخاب است که با این عمل به مراحل بعد که یا موجب پیشرفت و یا پسرفت او خواهد شد قدم می‌گذارد.
وی گفت: نوع نگاه انسان به اتفاقات عالم می‌تواند در نوع انتخاب مثبت و یا منفی او مؤثر باشد، دراین‌بین عقل انتخاب درستی را از انسان می‌طلبد که موجب رشد او کارساز برای زندگی اخروی‌اش باشد درحالی‌که شیطان با القائات خود به دنبال انتخابی نادرست در انسان است تا او را گمراه کرده و او را درگیر و دار این دنیا باقی بگذارد.
عیوضی با اشاره به اینکه امتحان همواره با سختی همراه است، ادامه داد: سختی‌های این عالم بر کسی پوشیده نیست و همه انسان‌ها بدون شک در زندگی دنیوی خود که محل امتحان الهی است سختی‌های دنیا را خواهند چشید.
وی با اشاره به اینکه «صبر» عامل پیروزی انسان است، گفت: حال دراین‌بین اگر انسان در برابر سختی‌های عالم صبر کند بدون شک به نتیجه خوبی خواهد رسید و کسانی می‌توانند صبر کنند که به اتفاقات دنیا، نگاه «امتحانی» داشته باشند.
ایجاد زمینه رشد در انسان با تحمل سختی‌ها
این مدرس حوزه با بیان اینکه تحمل سختی و امتحان خداوند موجب رشد انسان خواهد شد، گفت: گاه انسان در این دنیا سختی‌هایی را متحمل می‌شود تا یک پله بالاتر رفته و رشد کند اما گاه انسان به دلیل یک گناه یک پله سقوط کرده است که خداوند با سختی به او به دنبال اصلاح و رسیدن به جایگاه نخست اوست.
وی گفت: طبق آیات 1 و 2 سوره عنکبوت «آیا مردم چنین پنداشتند که به‌صرف اینکه گفتند ما ایمان آورده‌ایم رها می‌شوند و امتحان نمی‌شوند؟ و محققا ما امتی را که پیش از اینان بودند به امتحان و آزمایش آوردیم، و همانا خدا دروغ‌گویان و راست‌گویان را کاملاً می‌شناسد» دنیا محل امتحان است.
این استاد تدبر در قرآن گفت: آیه 140 سوره آل‌عمران؛ «اگر (در اُحد) به شما آسیبی رسید، به دشمنان شما نیز (در بدر) آسیب رسید (پس مقاومت کنید). این روزگار را با (اختلاف احوال) میان خلایق می‌گردانیم تا خداوند مقام اهل ایمان را معلوم کند...» نیز به امتحان خداوند و صبر در برابر خواسته‌های خداوند در این دنیا اشاره دارد.
عیوضی عنوان کرد: آیه 155 سوره بقره، «و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم، و صابران را بشارت و مژده بده» نیز به ابزار‌های امتحان الهی در دنیا و بشارت و پیروزی برای صابران را عنوان می‌کند.
وی با اشاره به اینکه صبر در برابر امتحان خداوند موجب رشد انسان خواهد شد، گفت: آنچه از صحبت‌های بالا می‌توان نتیجه گرفت آن است که نوع نگاه انسان باید به اتفاقات عالم، امتحانی باشد و هنگامی‌که این مهم را درک کرد به ریسمان محکم «صبر» چنگ زند چراکه پیروزی از آن صابران است.
این استاد حوزه با اشاره به اینکه هر انسانی در این دنیا به نحوی امتحان پس می‌دهد گفت: انسان باید بهترین انتخاب را در کمترین زمان زندگی خود(عمر) برای رشد دنیوی و اخروی خود داشته باشد که در این میان چندراه کوتاه یا میان‌بر، برای کنترل زمان در اختیار او قرارگرفته است.
وی گفت: «شهادت و شب قدر» دو راه میان بری است که انسان می‌تواند یک‌شبه راه صدساله را طی کرده و به خداوند و لقا او دست یابد. شهدا با شهادت خود زمان را دور زنده و عمر چندساله این دنیا را به نفع خود در کمترین زمان برای رسیدن به خداوند طی می‌کنند.
عیوضی گفت: در فضیلت شب قدر نیز مطالب بسیاری در مصاحبه‌ها قبلی عنوان شد اما در عظمت این شب همین بس که شب قدر یکی دیگر از فرصت‌ها و راه‌های میان بری است که خداوند هرسال یکبار در اختیار انسان می‌گذارد تا به‌واسطه آن رشدی بیشتر از هزار ماه( عمر 83-84 ساله خود) داشته به خدا وصل شود.
