علت تلخی و ناملایمات زندگی از دیدگاه قرآن

به گزارش ایکنا از همدان، طاهره روشنیان، حافظ کل قرآن کریم و مدیر جامعةالقرآن خردسالان همدان در سخنانی به بیان نکات اخلاقی جزء نهم قرآن کریم پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:

در آیه ۹۴ سوره اعراف می‌خوانیم: «وَمَا أَرْسَلْنَا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ؛ هیچ پیامبری را در شهری نفرستادیم مگر آنکه اهلش را پس از تکذیب آن پیامبر به تهیدستی و سختی و رنج و بیماری دچار کردیم، باشد که به پیشگاه ما فروتنی و زاری کنند.» براساس این آیه گرفتاری‌ها و سختی‌ها مخصوص یک زمان نیست، گرچه ما در دوره آخرالزمان هستیم، اما همه این گرفتاری‌ها در دوران‌های گذشته هم بوده است.

یکی از علت‌هایی که برای این سختی‌ها در قرآن کریم بیان شده این است که مردم در راحتی و رفاه کمتر گوش شنوا دارند و وقتی در مشکلات قرار می‌گیرند، دل‌ها بیشتر آماده پذیرش قرآن می‌شود. 

براساس این آيه تلخی و ناملایمات یک سنتی الهی برای همه ادوار است، البته ناگواری‌ها همیشه یک قهر الهی نیست بلکه لطفی است که به شکلی جلوه می‌کند و قلب انسان با این ناملایمات آماده پذیرش حق می‌شود. 

بیشتر بخوانید:

• توحید؛ اولین قدم برای ورود به صراط مستقیم
• اسلام؛ دینی فراتر از تعصبات مذهبی
• چه گروهی از مردم رستگار می‌شوند
• امانت‌داری؛ ویژگی برجسته اخلاقی در جزء پنجم قرآن کریم
• توجه به روح گذشت و بزرگواری در تلخ‌ترین مسائل زندگی
• سه گناهی که مورد لعن خداوند قرار گرفته است
• انفاق؛ مهم‌ترین اسباب نجات در روز قیامت

در آیه ۹۶ سوره اعراف نیز آمده است: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ؛ و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند، یقیناً درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم، ولی آیات الهی و پیامبران را تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالی که همواره مرتکب می‌شدند به عذابی سخت گرفتیم.»

یکی از دلایل خساست آسمان‌ها و بریده شدن برکات از انسان‌ها عدم تقواست. براساس این آیه از قرآن کریم ایمان به تنهایی کافی نیست و باید تقوای الهی هم وجود داشته باشد، گشایش درهای برکات الهی در دست خداوند است که این گشایش و سختی بازتابی از عملکرد انسان‌هاست. بنابراین، عامل محدودیت‌ها عملکرد خود انسان‌هاست. ایمان و تقوا موجب نزول برکات می‌شود، اما باید توجه داشت هر نعمت و رفاهی معلول ایمان و تقوا نیست.

خداوند در آیه ۱۰۲ سوره اعراف می‌فرماید: «وَمَا وَجَدْنَا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ ۖ وَإِنْ وَجَدْنَا أَكْثَرَهُمْ لَفَاسِقِينَ؛ و برای بیشتر آنان هیچ‌گونه پایبندی و تعهدی نسبت به وعده‌هایشان مبنی بر ایمان آوردن پس از دیدن معجزات و دلایل نیافتیم، و در حقیقت بیشتر آنان را نافرمان و پیمان‌شکن یافتیم.» 

نکته مهم در کلمه «اکثرا» است. گاهی در گفتار بیان می‌شود همه دزدند، همه بردند و...؛ به‌کار بردن کلمه همه بار مسئولیت برای انسان در روز قیامت دارد و ما باید جواب حتی یک نفر که عامل آن گناه نبوده را پاسخ دهیم و متأسفانه در بسیاری از گفتارهای روزمره از این دیالوگ‌ها استفاده می‌شود. اما خداوند در این آیه تقوای گفتاری را به انسان‌ها تأکید کرده است. همیشه اقلیت‌ها مورد توجه خداوند بوده و به‌طور نمونه اگر حتی یک خانواده هم ایمان و تقوا داشته‌اند خداوند این افراد قلیل را مدنظر قرار داده و گناه و عقوبت الهی را به همه نسبت نداده است. 

همچنین در آیه ۱۷۵ سوره اعراف می‌خوانیم: «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ؛ و سرگذشت کسی که آیات خود را به او عطا کردیم و او عملاً از آنان جدا شد، برای آنان بخوان؛ پس شیطان او را دنبال کرد تا به دامش انداخت و در نتیجه از گمراهان شد.» این آیه اشاره دارد به یکی از یاران حضرت موسی(ع) به نام بلعم باعورا که در زمان خود از علمای مشهور اسرائیل بوده که با وجود اینکه شیطان از گمراهی او ناامید شده بود باز فریب خورد و و از گمراهان شد.

در دوره ما نیز چنین است و یکی از خطرات بزرگی که انسان را تهدید می‌کند همین خطر دانشمندان بوده که ممکن است این افراد گمراه شوند و گروهی را هم به گرفتاری اخروی گرفتار کنند‌. به جز بلعم باعورا دانشمندان زیادی در طول زندگی خود دچار گمراهی شدند و علم و دانش خود را در اختیار منافقان و دشمنان قرار دادند.

یکی دیگر از پیام‌های اخلاقی در جزء نهم، در آیه ۱۸۲ سوره اعراف نهفته است؛ در این آیه می‌خوانیم: «وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ؛ و کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، به تدریج از جایی که نمی‌دانند به ورطه سقوط و هلاکت می‌کشانیم تا عاقبت به عذاب دنیا و آخرت دچار شوند.» براساس این آيه استدراج یک سنت الهی است، به این معنا که کسی بخواهد پله پله مدارج معنوی و علمی را پایین بیاید. در احادیث داریم امام علی(ع) فرمود: آن‌هایی که در رفاه و آسایش زندگی می‌کنند به فکر خطر استدراج باشند، که اگر به این فکر نباشند امکان غافل ماندن او وجود دارد. خداوند فرصت توبه و جبران را می‌دهد، اما آن‌ها لیاقت استفاده از آن را ندارند.