دانشگاه‌ها به سمت علم نافع و سودمند پیش بروند

رهبر معظم انقلاب، سال ۱۴۰۴ را با عنوان «سرمایه‌گذاری برای تولید» نام‌گذاری کردند. این نام‌گذاری نشان‌‌‌دهنده تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش تولید به‌‌‌عنوان موتور محرک اقتصاد کشور است.

انواع ریسک‌های موجود در بخش تولید به صورت کلان شامل عدم‌ثبات اقتصادی، موانع قانونی و بوروکراسی پیچیده، دسترسی محدود به منابع مالی، زیرساخت‌‌‌های ناکافی، ریسک‌‌‌های غیرقابل پیش‌بینی در بازار، چالش نیروی کار متخصص، تحریم‌‌‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی هستند. به منظور بررسی راهکارهای تحقق شعار سال، الزامات سرمایه‌گذاری برای تولید از منظر یک اقتصاددان، خبرنگار ایکنا از همدان با روح‌الله سهرابی، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا گفت‌وگویی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانیم؛

ایکنا _ الزامات تحقق شعار سال از منظر شما چیست؟

در درجه اول باید ضرورت، اهمیت و فوریت این مسئله در دیدگاه تمامی ذی‌نفعان احساس شود که این یکی از الزامات اصلی شعار سال است، به عبارتی چه تصمیم‌گیران و چه تصمیم‌‌سازان، مسئولین مربوطه، مردمی که سرمایه‌گذار هستند باید به یک فهم عمیق در این راستا برسند. در کنار این، فضای اقتصاد کلان کشور باید قابلیت پیش‌بینی و با ثبات باشد، یکی از این الزامات این است که این فضا باید برای سرمایه‌گذاران ثبات داشته باشد تا سرمایه آنها کاهش ارزش پیدا نکند و از طرفی مولد باشد و ارزش افزوده برای تولیدکننده داشته باشد که عملیاتی شدن این مبحث به دست مسئولین کلان اقتصادی امکان‌پذیر خواهد بود. مانند محیط‌های اداری، سامانه‌های صدور مجوز، شناسایی زمینه‌های سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌گذار، باید اصلاح شود که در زمینه سامانه صدور مجوز اتفاقاتی افتاده که باید شدت بیشتری بگیرد.

زمینه‌هایی که به دنبال فساد هستند و یا بدنام کردن فضای اداری و گرفتن مجوز‌ها هستند باید اصلاح شود. یکی دیگر از الزامات تحقق شعار سال مهارت محور کردن نیروی انسانی و تقویت توان افراد است، یعنی افراد هم از منظر علم و دانش و هم از منظر بینشی و مهارتی باید مجهز شوند و به سمت کارهای زودبازده غیر مولد و سوداگرانه سوق پیدا نکنند که این مستلزم آن است که ما تقویت نیروی انسانی را داشته باشیم و در حوزه‌های آموزش عالی مباحث مهارتی را به صورت جدی بگیریم و ارتباط بین دانشگاه و صنعت تقویت شود و افراد ماهری را برای تولید در حوزه‌های مختلف تربیت کنیم.

بیشتر بخوانید:

• انحصار؛ از موانع اقتصاد پویا
• آحاد جامعه خود را برای تحقق شعار سال وظیفه‌مند بدانند
• ثبات اقتصادی؛ مهم‌ترین مؤلفه تحقق شعار سال
• تولید با حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذار رونق می‌گیرد
• اعتمادسازی دولت برای مردم؛ لازمه تحقق شعار سال
• سرمایه‌گذاری در تولید به رفع فقر و نیازمندی کمک می‌کند

بخشی از بازار مصرف برای محصولات تولید شده داخل کشور است اما رویکرد صادرات‌گرایانه باید تقویت شود. نگاه به صادرات، نیازهای کشورهای همسایه باید بیشتر از قبل تحلیل شوند، کشورهای همسایه اکنون ارتباطات بسیار گسترده‌ای را با دنیای همسایگان دارند و ما باید سریع‌تر و دقیق‌تر در این حوزه حرکت کنیم که هم باید ارتباطات خود را زیاد کنیم و هم فهم خود را از بازارها عمیق کنیم.

زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری تولید یکی دیگر از الزامات تحقق شعار سال است، حمل و نقل، انرژی‌ها، فناوری‌ها از زیرساخت‌های این مبحث است. اکنون به علت ارزان بودن انرژی تولید به صرفه است اما حمل ونقل به کشورهای دیگر هزینه‌بر خواهد بود که باید در این زمینه تلاش برای کاهش هزینه‌های حمل ونقل باشد.

اجرای سیاست صنعتی و سرمایه‌گذاری یکی دیگر از الزامات تحقق شعار سال است. بر این اساس باید از کارهای پراکنده و ضعیف و موردی پرهیز شود و یک چهارچوبی وجود داشته باشد که در آن اولویت‌های سرمایه‌گذاری مشخص باشد. به عنوان نمونه در هر استانی چه زمینه‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد که حالت اهرمی داشته باشند به این معنا که با تلاش کمتر بتوان بهره بیشتری را برد یا مزیت نسبی و رقابتی داشته باشد و اینگونه نباشد که تعداد زیاد سرمایه‌گذار بخواهند در یک زمینه واحدی سرمایه‌گذاری و سپس یکدیگر را خنثی کنند.

به عنوان نمونه در استان همدان باید ببینیم بر چه نوع محصولات کشاورزی تمرکز کنیم به ویژه باید توجه داشته باشیم در استان‌هایی که مشکل آب وجود دارد کاشت محصولات پرآب‌بر انجام نگیرد. اولویت‌ها در این زمینه باید شناسایی زمینه‌های مناسب، کلان و حساب شده باشد در حوزه‌های سرمایه‌گذاری باشد.

در حال حاضر آنچه که استانداری همدان در حال پیگیری آن است و نکته قابل توجهی محسوب می‌شود، اولویت‌های مناسب سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده‌اند که این یک حرکت مثبت در این حوزه محسوب می‌شود.

ایکنا _ از دیدگاه شما مهم‌ترین دستاورد شعار سال چه چیزی خواهد بود؟

اگر این هدف و آرمان محقق شود، مهم‌ترین دستاورد آن کاهش بیکاری به ویژه در حوزه جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، کاهش مهاجرت نیروی متخصص از کشور به کشورهای دیگر، افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های شغلی که در نتیجه آن اشتغال پایدار ایجاد خواهد شد. علاوه بر این جذابیت و ایجاد امید در کشور یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تحقق شعار سال خواهد بود و به جای اینکه به سرعت و یک شبه شاهد کاهش ارزش پول ملی باشیم، در صورت تحقق شعار سال امیدآفرینی در کشور ایجاد می‌شود و تولید رونق پیدا می‌کند که در پی آن دلگرمی برای مردم ایجاد خواهد شد.

صادرات افزایش خواهد یافت و قدرت امنیتی و اقتصادی کشور بیش از قبل خواهد شد که این نکات دستاوردهای بسیار خوبی است. در کنار این مبحث افزایش درآمد‌های مالیاتی نه تنها از بخش کارگران انجام می‌گیرد بلکه بخش تولید نیز به علت ارزش افزوده‌ای که خواهد داشت مالیات دریافت خواهد شد و همین امر به دولت نیز کمک خواهد کرد تا در مباحث مربوط به رفاه مردم و امنیت کشور تلاش کند.

همچنین افزایش شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری محور و افزایش ارتباطات کشور با دیگر مراکزی که وارد کننده محصولات این شرکت‌ها هستند در سایه تحقق شعار سال انجام خواهد گرفت.

ایکنا _ راهکارهای پیشنهادی شما به عنوان یک اقتصاددان برای تحقق این امر چیست؟

اولین نکته در این زمینه آن است که باید کاری کرد تا تولید، جذاب و ارزان تمام شود، کارهای اقتصادی غیر مولد، سفته‌بازی و سوداگرانه که غیر ارزش افزوده دارند و ثروت‌های بادآورده‌ای ایجاد می‌کنند و فرد زحمت زیادی بابت این تولیدات نمی‌کشد و پرریسک هستند، کمتر و کنترل شوند. به عبارتی ما باید به سمت کارهای تولیدی پیش برویم که کم‌ریسک باشد، این کار از طریق سیاست‌های پولی، مالی و جریمه‌هایی برای قسمت‌های غیر مولد، از طرفی ارائه دادن تسهیلاتی برای تولیدات کم ریسک و پربازده، حمایت از اشتغال‌زایی چنین تولیداتی و همچنین تسهیل صادرات محصولات تولید شده این تولیدات انجام خواهد شد.

راهکار دیگر در کنار اینکه زیرساخت‌ها را فراهم می‌کنیم، نیروی انسانی که انگیزه داشته باشند نیز باید تربیت کنیم. این امر در دانشگاه‌ها محقق می‌شود.

صادرات‌محور کردن و دید صادراتی دادن به تولیدکنندگان نیز یکی دیگر از راهکارهای تحقق شعار سال است و ما باید رایزن‌های اقتصادی توانمندی را در تمامی کشورها داشته باشیم و هر یک از سفرا می‌توانند زمینه صادرات تولیدات کشور باشند که اگر این اتفاق بیافتد دلگرمی خوبی برای تولیدکنندگان ایجاد خواهد شد.

با فساد در حوزه تخصیص ارز و مجوزها باید به شدت مبارزه کرد و در کنار آن باید از فناوری‌های نوین غفلت نکرد و مهم‌تر از این‌ها فضای آرام، قابل پیش‌بینی و با ثباتی را برای کشور ایجاد کرد. نرخ ارز نباید دائما در تلاطم باشد تا سرمایه‌گذار بتواند برای چند سال برنامه ریزی داشته باشد.

ایکنا _ رسالت دانشگاهیان در حوزه تحقق شعار سال چه چیزی است؟

دانشگاهیان باید به سمت علم نافع پیش بروند به عبارتی دیگر دانشگاه‌ها آموزش‌هایی را ارائه دهند که در عالم واقع به کار می‌آید و از آن ثروت تولید می‌شود و صرف اینکه به سمت پژوهش ومقاله پیش بریم نباشد. به سمت نیازهای روز کشور بروند و بر اساس آن آموزش‌های هدفمند و نیازمحور و بروزی را هم برای اساتید و دانشجویان فراهم کنند و مورد دیگر آنکه به سمت تربیت نیروی انسانی ماهر و کارآفرین پیش بروند. 

دانشگاهیان از سمت استخدامی باید فاصله بگیرند و به سمت کارآفرینی پیش بروند، تجربه اندوزی کنند که این امر مستلزم تغییر رویکرد نظام آموزشی است. 

دانشگاه‌ها می‌توانند ارتباط خود را با فناوران و تولیدکنندگان و صنعت افزایش دهند و مراکز رشد و شرکت‌های نوپا را در مجموعه‌های خود تقویت و از صاحبان ایده حمایت کنند. از قابلیت توان علمی استفاده کرده و مشاورات لازم را به مجموعه‌های تصمیم‌ساز بدهند و به عنوان مشاور کمک‌کننده باشند.

هر یک از مسائل اصلی یک صنعت و تولید را در استان یا حتی در کشور به یک دانشگاه توانمند بسپاریم به عنوان نمونه در چند سال گذشته توسعه اطلاعات برخی از میادین نفتی را به برخی از دانشگاه‌های کشور واگذار کردند و حال اگر هر یک از کارخانه‌ها با یک دانشگاه ارتباط بگیرند و از حوزه فنی هم نیروهای دانشگاهی را به کار می‌گیرد و هم مشکلات فنی تولید کننده را حل می‌کند.

گفت‌وگو: عاطفه ابرار پیراسته