یزید بن ثبیط؛ آزادمردی که به جبهه حق پیوست

حجت‌الاسلام سجاد جمشیدی، پژوهشگر و مدرس مؤسسه کلامی احیای همدان در گفت‌وگو با ایکنا از همدان با بیان اینکه یزید بن ثبیط عبدی بصری از جمله یاری‌کنندگان جبهه حق در جریان کربلا و از قبیله عبدالقیس از معدود قبایل شیعه بصره بود، گفت: در آن زمان بصره شهری بود که عثمانی‌گری در آن نفوذ داشت و خوارج و امویان در آن حاضر بودند. با این وجود یزید بن ثبیط با تمام تبلیغات امویان تشیع خود و خاندانش را حفظ کرد و بر محبتش نسبت به آل رسول‌الله(ص) پافشاری می‌کرد.

آن دوران اواخر خلافت معاویه و آغاز خلافت یزید والی بصره ابن زیاد بود، به این جهت تمام شیعیان در تقیه شدیدی به سر می‌بردند و تنها محل اجتماع آنها منزل بانویی شیعه از قبیله عبدالقیس به نام ماریه دختر منقض عبدی بود که شیعیان گهگاه در آنجا جمع شده و درباره مسائل روز مخفیانه سخن می‌گفتند.

پس از مدتی به جمع آنها خبر رسید که حسین(ع) قیام خود را آغاز کرده و به مکه رفته است ولی شیعیان اندک بصره نمی‌دانستند تکلیف آنها چیست تا اینکه امام پیکی به بصره می‌فرستد و از بصریان می‌خواهد که علیه خلافت سراسر فاسد یزید با امام(ع) همراه شوند. پیک ایشان در بصره به شهادت می‌رسد ولی خبر به شیعیان می‌رسد.

در اولین جلسه‌ای که در منزل ماریه پس از رسیدن نامه امام حسین(ع) برقرار می‌شود بسیاری مردد و متحیر می‌شوند و عده زیادی هم می‌ترسند ولی یزید بن ثبیط برخاسته و اعلام می‌کند که باید برای یاری امام(ع) به مکه رفت و اعلام می‌کند که خودش عازم مکه است و هر کس مایل است با او همراه شود. از میان حضار دو پسرش از میان ۱۰ پسرش عبدالله و عبیدالله و چند نفر از دوستانش با او همراه می‌شوند و از بصره مخفیانه عازم مکه می‌شوند و به امام حسین(ع) ملحق می‌شوند.

گرچه در شکل‌گیری شخصیت انسان سه عامل محیط، وراثت و تربیت بسیار مؤثر هستند و مهم است که انسان در چه محیطی رشد کرده و تحت‌تأثیر چه وراثت یا تربیتی بزرگ می‌شود، اما با همه تأثیرگذاری این عوامل آنچه عامل نهایی در شقاوت یا سعادت انسان است اختیار آدمی است و ممکن است شخص عوامل وراثتی یا تربیتی درستی نداشته باشد و در محیط نامساعدی زندگی کرده باشد، اما با اختیار خود راهش را به‌خوبی گزینش کرده و سعادتش را رقم بزند.

در واقع محیط، وراثت و تربیت هر سه زمینه‌ساز هستند نه عامل نهایی برای شقاوت یا سعادت انسان. هنر یزید بن‌ ثبیط این است که گرچه محیط زندگی آنها نامناسب است و غالب محیط زندگی‌اش غیر شیعه و از دشمنان اهل بیت(ع) هستند، اما او تحت‌تأثیر محیط و جو باطلش قرار نگرفت و با شجاعت و بصیرت حق را انتخاب و به آن گرایش پیدا کرد.