اعطای رحمت و نعمت ذات خداوند است

به گزارش ایکنا از همدان، آیت‌الله حبیب‌الله شعبانی موثقی، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان، شب گذشته، ششم آبان‌ماه در جلسه 93 تفسیر قرآن کریم که در مسجد مهدیه همدان برگزار شد، در ادامه تفسیر سوره حمد به بیان نکاتی پرداخت که در ادامه می‌خوانیم:

در آیه «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ» درخواست ما از خداوند برای مدد جستن به این است که در مسیر صراط مستقیم قرار بگیریم و صراط مستقیم هم راه کسانی است که به آنان نعمت داده شده است.

انسان موجودی در حال حرکت است، موجودات در عالم دو دسته هستند موجودات قائم و موجودات متحرک؛ موجوداتی که رشد ندارند و هرچه به تکامل نیاز داشتند در همان حد در این دنیا هستند، موجودات قائم هستند، مثل ملائکه که در حال پیشرفت نیستند، آنها موجوداتی کامل هستند و هرچه استعداد رشد داشتند همان را دارند، برای آنها رشد پیدا کردن معنا ندارد، البته در بین آنها هم درجاتی وجود دارد، به‌طور مثال مقام جبرئیل که با سایر فرشتگان متفاوت است، اما آنها اختیار و حق انتخاب ندارند.

موجودات دسته دوم موجوداتی هستند که حرکت دارند و با توجه به طراحی عالم از همانجا که حرکت می‌کنند در نهایت هم به همان جا بر می‌گردند. این قاعده در کل دنیاست، به‌طور مثال باران که از ابر پدید می‌آید و در نهایت با بخار آب به همان تبدیل می‌شود، یا یک دانه زیر خاک کاشته می‌شود و رشد می‌کند و در نهایت تبدیل به میوه و دانه آن می‌شود، انسان هم از این قاعده مستثنی نیست، انسان از خاک خلق شده و دوباره به خاک بر می‌گردد. اگر دانه از خاک و باران از دریا آغاز می‌شود جسم انسان از خاک اما روح او از خداوند شروع می‌شود و به او برمی‌گردد.

بیشتر بخوانید:

• صراط مستقیم را بدون امام و ولی نمی‌توان پیمود
• سوره حمد تبیین‌کننده حرکت انسان به سوی معاد است
• تفاوت «سبیل» و «صراط مستقیم» از منظر قرآن
• «صراط مستقیم»؛ راهی که انحراف و نقص ندارد
• هدایت بدون پیامبر و امام امکان‌پذیر نیست
• قرآن کریم انسان‌ را موجودی در حال حرکت معرفی می‌کند

بخشی از حرکت انسان به‌سوی خدا براساس جبر است، به‌طور مثال در شکل‌گیری انسان ممکن است اصلاً علقه شکل نگیرد و انسان متولد نشود، اما آنکه شکل می‌گیرد براساس خواست خدا بوده است. همان‌طور که در آیه ششم سوره آل‌عمران می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي يُصَوِّرُكُمْ فِي الْأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَاءُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ؛ اوست که شما را در رحم‌های مادران به هرگونه که می‌خواهد تصویر می‌کند. جز او هیچ معبودی نیست؛ توانای شکست‌ناپذیر و حکیم است.»

اما بعد از تولد، اختیار دیگر با خود انسان است، اراده و انتخاب انسان است که او را در این مسیر نگه می‌دارد و انسان باید مراقب خود باشد، اینکه تصویر و شکل انسان در قیامت چگونه باشد بر عهده خود اوست نه به سبک این دنیا که ظاهر افراد دست خودشان نیست. بنابراین این‌گونه است که اگر کسی در دنیا کورکورانه زندگی کند در قیامت هم کور محشور می‌شود.

با توجه به اینکه انسان یک موجود متحرک و در حال حرکت است دچار انحرافات می‌شود و باید مراقب خود باشد، در اساس حرکت دو مقوله وجود دارد؛ فردی که در حال حرکت است و به اصطلاح رونده است و مقوله دیگر جاده و مسیر، اما در مورد صراط مستقیم دو مقوله مطرح نیست رونده و مسیر هر دو یکی هستند، به‌طور مثال پل صراط خود فرد است یک پل و مسیر نیست، صراط مستقیم خود ما هستیم. در حرکت انسان جان او در حال حرکت است، انسان در این مسیر قدم‌هایش را بر معرفت‌ها و شناخت‌هایش می‌گذارد.

براساس آیه «صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّين» نعمت دادن، ذات خداوند است، رحمت خداوند قبل از انتخاب و اراده ماست و غضب خدا نیز بعد از انتخابات و اشتباهات انسان است، غضب به خاطر نقص بشر است. خداوند وقتی انسان را آفرید فرمود: «وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا؛ و گفتیم ای آدم تو با جفت خود در بهشت جای گزین و در آنجا از هر نعمت که بخواهید فراوان برخوردار شوید.» (بقره/ آیه 35)

اصل بر رحمت خداوند است که در سوره حمد می‌فرماید «الرحمن الرحیم» و همچنین داریم «یَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ» رحمت خدا بر غضب او پیشی دارد و غضب خدا در اصل به خاطر دوری انسان از خداست. همچنین خداوند میل به غفران دارد، از این‌رو در قیامت بسیاری از افراد که در جهنم هستند را نجات می‌دهد. به‌طوری که ابلیس هم در قیامت به رحمت و بخشش خداوند طمع می‌کند.